Τριήμερο πένθος στη Λέσβο

Ο Δήμος Λέσβου κηρύσσει τριήμερο πένθος στο νησί, «στη μνήμη των θυμάτων του ειδεχθούς και αποτρόπαιου εγκλήματος που συντελείται καθημερινά, από τους αδίστακτους λαθρέμπορους διακινητές»

Καθημερινό όμως είναι το πένθος για τους εθελοντές που αντιμετωπίζουν την απόλυτη τραγωδία, κάθε ώρα της ημέρας… Και δεν είναι μόνο οι διακινητές υπεύθυνοι, ας μη γελιόμαστε.  Πόσα παιδάκια πνίγηκαν μετά τον Αϊλάν και δεν έγιναν πρωτοσέλιδο; Πόσα ακόμα θα χρειαστεί να πνιγούν για να βρεθεί ασφαλής δίοδος;

Από τη ΜΚΟ Αγκαλιά:

Σε τριήμερο πένθος το νησί.
Συμμετέχουμε.
Και για να είναι ξεκάθαρα τα πράγματα: το πένθος, για τις ψυχές που φύγαν και για τις δικές μας που σέρνονται ακόμα ανήμπορες. Η διαμαρτυρία, για τους πραγματικούς πολιτικούς δολοφόνους αυτών των ανθρώπων που μπορούν σήμερα να λύσουν το πρόβλημα και δεν το κάνουν.

Διαδικτυακή συλλογή υπογραφών για να δημιουργηθεί ασφαλές πέρασμα στον Έβρο:

«Τα μωρέλια μωρέ να σώσουμε!», φώναζε ο 70χρονος Μυτιληνιός ψαράς. Παλεύοντας στα παγωμένα νερά του Αιγαίου, προσπαθούσε να δώσει ζωή στα ξέπνοα κορμάκια δεκάδων παιδιών που ξέβραζαν τα κύματα.

O αδιαπέραστος φράχτης στα σύνορα του Έβρου αναγκάζει οικογένειες προσφύγων να επιβιβάζονται στις βάρκες του θανάτου. Όμως, αύριο, θα μπορούσε να δοθεί μια λύση για να σωθούν χιλιάδες ζωές.

O πρωθυπουργός Α. Τσίπρας και ο πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς θα επισκεφτούν τη Λέσβο.Aν κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, παραδώσουμε χιλιάδες φωνές διαμαρτυρίας στους ίδιους και στα ΜΜΕ που θα τους συνοδεύουν, μπορούμε να τους πιέσουμε να ανοίξουν μια ασφαλή, νόμιμη και ελεγχόμενη δίοδο στο φράχτη του Έβρου για να σωθούν χιλιάδες ζωές.

Μας μένουν 24 ώρες… Υπόγραψε τώρα το επείγον ψήφισμα και διάδωσέ το μέσω Facebook, email και Twitter.

 

Οι άνθρωποι που περπατούν…

Πολύ πριν ακόμα κορυφωθεί το δράμα των προσφύγων στα νησιά μας, είχα αποφασίσει να πάω φέτος το καλοκαίρι -μετά από αρκετά χρόνια- για λίγες μέρες στη Μυτιλήνη, στο πατρικό σπίτι του πατέρα μου. Όσο πλησίαζαν οι μέρες, κι όσο ακούγαμε τα μαύρα μαντάτα από το νησί, τόσο μαραινόταν η επιθυμία να πάω, σχεδόν το είχα μετανιώσει…. Μου φαινόταν όμως σαν λιποταξία, σαν φυγή από την πραγματικότητα, κι έτσι πήραμε τελικά την απόφαση να μην αλλάξουμε τα σχέδιά μας.

Η κατάσταση είναι τραγική, όπως θα έχετε όλοι δει από τις εικόνες και τα βίντεο που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο (η τηλεόραση είναι εντελώς αναξιόπιστο μέσον).
Η ανικανότητα, η αδιαφορία, η ολιγωρία των κρατικών φορέων και δομών έριξαν όλο το βάρος της αντιμετώπισης αυτής της πρωτοφανούς ροής καταταλαιπωρημένων ανθρώπων, στις πλάτες και τα χέρια μιας χούφτας ηρωικών αλληλέγγυων και εθελοντών. Προφανώς, δεν αντιμετωπίζεται έτσι η κατάσταση, όσο κι αν αυτοί οι λίγοι άνθρωποι ξεπερνούν τους εαυτούς τους. Σε μια τόσο ακραία ανθρωπιστική κρίση, θα έπρεπε να εμπλακεί όλο το νησί, να πάρουν οι απλοί άνθρωποι στα χέρια τους την κατάσταση και να κάνουν ό,τι μικρό ή μεγαλύτερο μπορεί ο καθένας κι η καθεμιά για να βοηθήσει αυτούς τους ανθρώπους, που είναι οι τελευταίοι που φταίνε.

Έβλεπα καθημερινά την μακριά πορεία τους, μια ατέλειωτη σειρά κουρασμένων ανθρώπων, που από μακριά -κι αν δεν ήξερες τι συμβαίνει- μπορούσες να τους περάσεις για εκδρομείς… Κι αλήθεια, αρκετοί, ειδικά τα νέα παιδιά, παρ’ όλη την κούραση και την ταλαιπωρία, είχαν ελπίδα στο βλέμμα, σου έδιναν την εντύπωση πως άφησαν πίσω τους τον εφιάλτη και πως από δω και πέρα, όλες τις δυσκολίες θα αντιμετωπιστούν, δεν κινδυνεύουν πια να πεθάνουν, όλα θα πάνε καλά.

Όμως, εκείνο που περίμενα να δω, αυτό που μου φαινόταν πολύ απλό κι ανθρώπινο και φυσικό να συμβεί, ήταν, σε κάθε χωριό απ’ όπου περνάει η πορεία των σωσμένων από τη θάλασσα ανθρώπων, να συναντούν αλληλεγγύη και συμπαράσταση, ανθρώπους φιλικούς, ένα ζεστό χαμόγελο, μια σκιά να ξαποστάσουν, ένα ποτήρι νερό, μια μπουκιά ψωμί και λίγα φρούτα, για να αντέξουν το μακρύ τους δρόμο. Κι αυτό, δυστυχώς, δεν το είδα.

Περνούν από τα χωριά, σαν αόρατοι. Μόνο τα δέντρα τους καλοδέχονται στη σκιά τους. Θα στοίχιζε πολύ αυτή η προσφορά; Τίποτα σχεδόν. Θα έδινε όμως φτερά στις ταλαιπωρημένες ψυχές και το βασανισμένο σώμα τους.

Και σκέφτηκα με πίκρα: αν αυτοί οι άνθρωποι ήταν Μαραθωνοδρόμοι, αν το …event της πορείας τους, είχε διαφημιστεί από την τηλεόραση, είναι βέβαιο ότι εκατοντάδες πολίτες θα έβγαιναν στο δρόμο να τους χειροκροτήσουν, να τους προσφέρουν λίγο νερό και να τους δώσουν κουράγιο.

Τι είναι άραγε αυτό που κάνει στα μάτια μας να αξίζει περισσότερο το θαυμασμό ένας αθλητικός αγώνας δρόμου από έναν αγώνα για την επιβίωση, για την ίδια τη ζωή; Τι είναι αυτό που μας κάνει να φοβόμαστε τον κατατρεγμένο; Γιατί ξεχνάμε πόσο μεγάλη ανταμοιβή είναι η ανιδιοτελής προσφορά από άνθρωπο σε άνθρωπο; Πώς γίνεται να κλείνουμε τα μάτια όταν περνάει ο ικέτης έξω από την πόρτα μας;

Εγώ πάντως, δεν θα ξεχάσω ποτέ τα φωτεινά πρόσωπα των μανάδων όταν τους έδινα λίγα φρούτα και μπισκότα για τα παιδιά και τη ντροπή που ένιωθα όταν με γέμιζαν με ευχαριστίες…
Και είμαι σίγουρη ότι αυτοί, οι άνθρωποι που περπατούν, θα τον βρουν το δρόμο. Εμείς, όμως; Πώς θα απαντήσουμε στα εγγόνια μας, όταν κάποτε μας ρωτήσουν: «εσύ, τι έκανες, εκείνη τη χρονιά που η θάλασσα ξέβραζε ανθρώπους;»

Αναδημοσιεύω παρακάτω, ένα εξαιρετικό κείμενο που απευθύνεται προς τους κατοίκους των νησιών, είναι του Αχιλλέα Πεκλάρη και το βρήκα στη σελίδα του, στο facebook:

«Αγαπητοί κάτοικοι των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου. 
Κάτοικοι της Μυτιλήνης, της Κω, της Χίου, της Λέρου, της Σάμου, της Καλύμνου.

Όλος ο πλανήτης και κάθε εχέφρων άνθρωπος κατανοεί την αναστάτωση που έχει προκληθεί στις ζωές σας και στα νησιά σας από τη ροή δεκάδων χιλιάδων προσφύγων.

Πρέπει, ωστόσο, με ψυχραιμία να καταλάβετε πως αυτό που ζείτε είναι σε διεθνές επίπεδο μια μεγάλη και δύσκολη ιστορική στιγμή: Είναι το καλοκαίρι της μεγάλης φυγής των Σύριων προς την Ευρώπη. Η φωτογραφία από τα σύνορα Ουγγαρίας – Αυστρίας δείχνει ανάγλυφα το μέγεθος αυτής της υπόθεσης.

Δυστυχώς, τα νησιά σας βρίσκονται στη μέση της διαδρομής και (εφ’ όσον ο Έβρος έκλεισε με τον φράκτη του Σαμαρά) όλοι οι πρόσφυγες από τη Συρία που κατευθύνονται προς την Ευρώπη είναι ΑΝΑΓΚΑΣΜΕΝΟΙ να περνούν από εσάς. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος.

Κι αν κάποιοι φταίνε για την έκρυθμη κατάσταση που όλοι βιώνετε, αυτοί σίγουρα δεν είναι οι ταλαιπωρημένες οικογένειες των προσφύγων που βρέθηκαν σε ανάγκη στην πόρτα σας.

Πρώτοι απ’ όλους φταίνε εκείνοι που διέλυσαν την πατρίδα τους και τους ανάγκασαν να ξεριζωθούν.

Δεύτερη στο φταίξιμο είναι η διεθνής κοινότητα που παρακολουθεί άπραγη τη σφαγή στη Συρία.

Και κατά τρίτον το δικό μας κράτος – οπερέτα, που αντί να αντιληφθεί τη σοβαρότητα και την ιστορικότητα της στιγμής και να στείλει στα νησιά σας μερικές δεκάδες υπαλλήλους, για να κάνουν γρήγορα την ταυτοποίηση και να μπορεί να φεύγει άμεσα, ήρεμα και με συνεχή ροή ο κόσμος, αυτοί κωλυσιεργούν, δημιουργούν ένταση και στο τέλος στέλνουν τα ΜΑΤ για να τους δέρνουν.

Είναι το γνωστό, ανίκανο κράτος που διαχρονικά αδυνατεί να διαχειριστεί κρίσεις. Έχετε πολλές φορές υπάρξει κι εσείς θύματά του, όπως όλοι μας, και ξέρετε ακριβώς για τί μιλάμε.

Μην ξεσπάτε, λοιπόν, πάνω στους πρόσφυγες.
Είναι τα θύματα μιας άσχημης κατάστασης.
Είναι οι επιζήσαντες ενός άγριου πολέμου.
Και είναι οι τελευταίοι στη λίστα των ευθυνών γι’ αυτό που σας συμβαίνει.

Κάντε υπομονή.
Κρίνετε δίκαια.
Στηρίξτε τους.
Μείνετε Άνθρωποι.

Αυτό το τελευταίοι είναι που όλοι θέλουμε να γράψει η Ιστορία στη συγκεκριμένη σελίδα της για τη «μεγάλη φυγή του ’15»:

Ότι στη χώρα μας υποδεχθήκαμε τα θύματα του πολέμου ανθρώπινα και με σεβασμό. Ότι ήμασταν Άνθρωποι.

Όχι ότι τους τραμπουκίζαμε.»

  

  

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να βοηθήσετε, ανάγκες υπάρχουν παντού, όχι μόνο στη Μυτιλήνη, και είναι πολλές. Ό,τι μπορεί ας κάνει ο καθένας κι η καθεμιά, για να διασώσουμε -όχι αυτούς- αλλά τους εαυτούς μας.
Το κύμα συμπαράστασης και ανθρωπιάς, σαρώνει την Ελλάδα από άκρη σε άκρη, θα βρείτε σίγουρα κοντά σας κάποια ομάδα ή φορέα που συγκεντρώνει είδη πρώτης ανάγκης, οι εθελοντές επίσης είναι απαραίτητοι.
Σήμερα, είδα γυναίκες να καταφτάνουν με τσάντες γεμάτες ψώνια, στον Ελαιώνα, στον καταυλισμό των προσφύγων. Η ελπίδα ζει, και είναι γύρω μας!

Πληροφορίες:

Στη σελίδα Greek Forum of Refugees, διαβάζουμε:

Μεγάλη ανάγκη για εθελοντές/ Serious need for Volunteers: 
Το Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων γνωρίζοντας τις ιδιαιτερότητες του πληθυσμού των προσφύγων που καταφτάνει και της τοπικής κοινωνίας ταυτόχρονα, καταβάλλει σημαντική προσπάθεια για την ομαλή συνύπαρξη και αποφυγή εντάσεων.
Στα πλαίσια αυτού του εγχειρήματος, εδώ και αρκετές εβδομάδες στην πλατεία Βικτωρίας φροντίζουμε για την καθημερινή ενημέρωση των προσφύγων καθώς και για την καθαριότητα του χώρου μέσω της σημαντικής συμβουλής εθελοντών. Χωρίς την παρουσία και στήριξη των οποίων είναι αδύνατη η συνέχιση του έργου μας.
χρειαζόμαστε περισσότερους εθελοντές, αλλά και είδη, όπως σακούλες σκουπιδιών και Latex γάντια μιας χρήσης.
Σας περιμένουμε στην Πλατεία Βικτωρίας κάθε μέρα στις 20:00!
Τηλέφωνα επικοινωνίας: 2130282976, 6948408928

Από τη σελίδα του κ. Γ. Τσιάκαλου στο facebook:

Ειδομένη: Τι μπορώ να προσφέρω;

Πώς να βοηθήσω στην Ειδομένη;
Αναρτώ σήμερα κάποιες πληροφορίες για πολίτες που ενδιαφέρονται να βοηθήσουν τις προσπάθειες στην Ειδομένη.
Τι είναι χρήσιμο;
Αναφέρω παρακάτω ορισμένα βασικά είδη, όπως διαπιστώθηκαν από τις οργανώσεις που έχουν πείρα σ’ αυτόν τον τομέα.
Κρουασάν, μπάρες δημητριακών, παστέλια, ατομικούς χυμούς, παιδικό γάλα (προτιμούνται οι ατομικές συσκευασίες ), έτοιμες βρεφικές-παιδικές τροφές, γάλα εβαπορέ (μικρές μερίδες κατά προτίμηση) , χαρτί υγείας , πάνες για μωρά, σερβιέτες, μωρομάντηλα, οδοντόκρεμες- οδοντόβουρτσες, ατομικά σαπούνια, εμφιαλωμένο νερό (500 ml).
Φάρμακα, όπως αντιβιοτικά, αντιβηχικά σιρόπια, αντιφλεγμονώδη, κ.λπ.
Ρούχα: μόνο βρεφικά και παιδικά, επίσης αδιάβροχα, καπέλα (όλα τα μεγέθη) και σκουφιά.
Παπούτσια: αθλητικά (ανδρικά- γυναικεία- παιδικά) σε όλα τα μεγέθη.
Σκηνές, υπόστεγα, στρώματα γυμναστικής (που τυλίγονται και εμποδίζουν την υγρασία).
Μικρά (σε μέγεθος) παιχνίδια για τα παιδιά.

Πού μπορούν να σταλούν πράγματα από άλλες πόλεις της Ελλάδας;
Εφόσον θέλετε να βοηθήσετε από άλλες πόλεις της Ελλάδας συμβουλευτείτε τη σελίδα των Εθελοντών του Κιλκίς στο facebook https://www.facebook.com/pages/Εθελοντές-Κιλκίς-Θεσσαλονίκης-Σύροι-Πρόσφυγες/1077660895595960?fref=ts
Εκεί θα βρείτε διευθύνσεις, τηλέφωνα και οδηγίες. Δεν θα τα επαναλάβω εδώ!
Που μπορείτε να προσφέρετε στη Θεσσαλονίκη;
Δίνω παρακάτω τις διευθύνσεις ορισμένων οργανώσεων.
ΕΡΤ 3. Συγκεκριμένα στα κτίρια της Τηλεόρασης (Λεωφόρος Στρατού), της Διοίκησης (Αγγελάκη 2), και του Ραδιοφώνου (Αγγελάκη 14). Πληροφορίες δίνονται στα τηλέφωνα 2310 299400, 2310 299500, 2310 299501.
Στέκι Μεταναστών (Ερμού 23). Ώρα: 17.00 – 22.00
Οικόπολις (Πτολεμαίων 29Α). Ώρα: 18.00-22.00, τηλ. 2310 222503.
Isis Therapy Center (Αγίας Σοφίας 39, 4ος όροφος), τηλ. 2310 288266 και 6972321207
Στην σελίδα των Εθελοντών του Κιλκίς υπάρχουν επίσης διευθύνσεις και τηλέφωνα καταστημάτων και πολιτών από διάφορες περιοχές της Θεσσαλονίκης (και του Κιλκίς) , όπου μπορούν να παραδοθούν πράγματα χωρίς να χρειάζεται να πάει κανείς στο κέντρο της πόλης.
Το ίδιο ισχύει για τη σελίδα του Οικόπολις https://www.facebook.com/oikopolis.social.center/photos/a.355053564610784.82778.354601221322685/848936978555771/?type=1
Τι να προσέξω όταν έλθω στην Ειδομένη για να βοηθήσω;
Καλό είναι να συνεννοηθείτε με κάποιους από τους ανθρώπους που βρίσκονται εκεί!
Κάποιες εργασίες φαίνονται πολύ «πεζές» αλλά είναι απαραίτητες. Εγώ π.χ. για αύριο έχω προγραμματίσει για τον εαυτό μου κυρίως μάζεμα σκουπιδιών.
Η διανομή πραγμάτων, ιδιαίτερα ειδών διατροφής, δημιουργεί χαοτικές και αναξιοπρεπείς καταστάσεις. Συνεννοηθείτε γι’ αυτό το θέμα!
Για άνδρες και γυναίκες που προσφέρουν εθελοντική εργασία: φέρτε πλαστικά γάντια μαζί σας για τις βρώμικες δουλειές, μην ξεχνάτε να φέρετε καπέλο για τον ήλιο, και (ίσως να φαίνεται «συντηρητική συμβουλή» ενός ηλικιωμένου ανθρώπου, όπως είμαι εγώ, αλλά στην πραγματικότητα έχει πρακτική σημασία) οι γυναίκες ας αποφεύγουν σορτσάκια και ανάλογες μπλούζες.
Διαβάστε αν θέλετε και τα κείμενα που συνοδεύουν τις φωτογραφίες.
Επειδή αρκετοί /ες φίλοι/ες ρώτησαν -ναι, αύριο μπορούμε να τα πούμε επι τόπου στην Ειδομένη, βεβαίως δουλεύοντας ταυτόχρονα!

Aπό τη σελίδα RefugeesWelcome GR του facebook

— Πώς μπορώ να βοηθήσω τους πρόσφυγες; —

Σημειώστε μερικούς αριθμούς τραπεζικών λογαριασμών:

— Αγκαλιά (Λέσβος)
ALPHA BANK, ΙΒΑΝ: GR5401405990599002101026620

— Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες (UNHCR)
ALPHA BANK: 101-00-2002055436, IBAN: GR89 0140 1010 1010 0200 2055 436
ΠEIΡΑΙΩΣ: 5055011562-423, IBAN: GR11 0172 0550 0050 5501 1562 423
Τηλέφωνο δωρεών: 210 6726296 (9:00 – 18:00)
Ταχυδρομική επιταγή : Ταγιαπιέρα 12, 115 25 Αθήνα

— Γιατροί Χωρίς Σύνορα
ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ, ΙΒΑΝ: GR 3601 1008 0000 0008 0480 84795
ALPHA BANK, ΙΒΑΝ: GR 09 0140 1040 1040 0278 6014 420
ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ, ΙΒΑΝ: GR 96 0172 0110 0050 1101 3626 464 EUROBANK, IBAN, GR 50 0260 2150 0004 1010 0065 050

—Γιατροί Του Κόσμου
ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, ΙΒΑΝ: GR27 0110 1410 0000 1412 9611 217
ALPHA BANK, ΙΒΑΝ: GR06 0140 1990 1990 0200 2002 401
ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ, ΙΒΑΝ: GR03 0172 0180 0050 1800 5706 640 EUROBANK, ΙΒΑΝ: GR92 0260 0030 0000 1010 0789 826 ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΧΑΝΙΩΝ, ΙΒΑΝ: GR43 0690 0090 0000 0012 4932 001

— Caritas Ελλάς
ALPHA BANK, ΙΒΑΝ: GR43 0140 2600 2600 0210 1095826

———————-

Υ.Γ. Τους ποταπούς συμπατριώτες μας, που βλέπουν μπροστά τους τον αναγκεμένο και η πρώτη τους παρόρμηση είναι, όχι πώς θα βοηθήσουν, αλλά πώς θα βγάλουν λεφτά από τη δυστυχία και την ανάγκη του, δεν θέλω ούτε να ξέρω ότι υπάρχουν δίπλα μας και αναπνέουμε τον ίδιο αέρα, άχρηστα βάρη πάνω στη γη, σιχάματα, βγαλμένα από τον απόπατο της ανθρωπότητας.
Όπως αυτοί που χρεώνουν τη …φόρτιση του κινητού των προσφύγων (απαραίτητο εργαλείο για να βρεθούν με τους δικούς τους) ή ζητάνε λεφτά για να τους μεταφέρουν στην πόλη. Ή το κάθαρμα που εξαπάτησε μια ομάδα προσφύγων πως τάχα θα τους μεταφέρει με το αμάξι, και τους έκλεψε όλα τα υπάρχοντα και τα χρήματα. Για κάτι τέτοιους και μόνο, θα άξιζε να υπάρχει κόλαση… 

Για τον Μιχάλη Λιαρούτσο

Με μεγάλη λύπη μάθαμε χτες τον χαμό του Μιχάλη Λιαρούτσου, φίλου ακριβού της Κικής και του Μίμη…
Τον τελευταίο καιρό, και μετά το θάνατο της αγαπημένης του συντρόφου, Ελευθερίας το 2012, είχε κλειστεί στο σπίτι, δεν έβγαινε πολύ. Τον θυμάμαι να τραγουδάει  στο «μνημόσυνο» του Μίμη στους Καλλονιάτες, με την όμορφη, βαθιά φωνή του.
Η κηδεία του θα γίνει αύριο το πρωί, στο νεκροταφείο Καισαριανής. Στη συνέχεια η σορός του θα αποτεφρωθεί στη Βουλγαρία και η στάχτη του θα πεταχτεί στη θάλασσα της γενέτειράς του, της Τήνου, σύμφωνα με τη δεδηλωμένη επιθυμία του.

Θα τον θυμόμαστε πάντα με αγάπη και συγκίνηση…

Ο Μίμης, είχε γράψει για τον Μιχάλη, τον οποίο αγαπούσε και σεβόταν υπέρμετρα, στο -ανέκδοτο ακόμα- αυτοβιογραφικό διήγημα «Εφτά ευτυχισμένα καλοκαίρια», τις παρακάτω γραμμές, στο πέμπτο κεφάλαιο, που μιλάει για την πρώτη επίσκεψή του στη Μυτιλήνη μαζί την Κική, το καλοκαίρι του 1985:

«Σε λίγες μέρες είχε ανασυσταθεί ένα μέρος της παλιάς παρέας. Αρχηγός της, φυσικά, ο Μιχάλης ο Λιαρούτσος. Πάντα τον θεωρούσαμε αρχηγό της παρέας, από τότε που ήταν γραμματέας της ΕΠΟΝ. Μ΄ όλο που δεν ήταν από το νησί μας, ήταν τρόπον τινά πολιτογραφημένος ντόπιος. Τίτλο που τον κέρδισε κυριολεκτικά με το αίμα του. Παλιός γραμματέας της περιοχής Αιγαίου, έμεινε στο νησί, και μετά τη Βάρκιζα, κυνηγήθηκε, βγήκε στο βουνό, πολέμησε, τραυματίστηκε δυο φορές και ήταν από τους τελευταίους αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού που είχαν απομείνει ζωντανοί και άπιαστοι στο νησί.

Άνθρωπος κεφάτος, γλεντζές και καλλίφωνος, γινόταν με την κιθάρα του η ψυχή κάθε σύναξής μας. Από κοντά η γυναίκα του, η Ελευθερία, που του είχε σώσει τη ζωή, όταν τον έκρυψε και τον γιατροπόρεψε, με μύριους κινδύνους και δυσκολίες, τότε που τραυματίστηκε για δεύτερη φορά.»

Έχοντας διαβάσει το αυτοβιογραφικό βιβλίο του «το ’48 χωρίς φεγγάρι» ήξερα ότι ο Μιχάλης Λιαρούτσος γράφει εξαιρετικά, αλλά δεν είχα διαβάσει ποίησή του μέχρι σήμερα, που η Κική μου έδωσε πολύ συγκινημένη, δύο συλλογές του, που της είχε στείλει με θερμή αφιέρωση. Από την πρώτη, με τίτλο «Από ώρας πρώτης έως ενάτης» *, αντιγράφω ένα πολύ χαρακτηριστικό ποίημα- απολογισμό μιας πολύ γεμάτης και αξιόλογης ζωής:

Προς την έξοδο

Οδεύεις με αταραξία
προς το τέλος

Ότι πολύ εβαρύνθης

Πολύτροπος και πολυκύμαντος ο βίος σου
Μικρά εν αρχή τα όνειρα
που βαθμηδόν ευρύνθησαν
έλαβαν διαστάσεις

Η ελευθερία. Η ισότητα. Η κοινωνική δικαιοσύνη
Οι αγώνες.
Κι εσύ αφιερωμένος.

Λιγοστές οι χαρές από τις επιτυχίες

Περίσσιες οι πίκρες και οι απογοητεύσεις από τις ήττες.
Πάντοτε αναθρώσκων εκ της τέφρας.

Και νυν οδεύεις με αταραξία

Σημαντική η συγκομιδή, τα επιτεύγματα
λεν οι γύρω σου.
Ψήλωσες και θ’ ανέβαινες ψηλότερα
αν δεν ήταν οι περιστάσεις, οι αντιξοότητες, οι διώξεις,
που σ’ εμπόδισαν.

Δεν το πιστεύεις.
Ξέρεις.
Ως εδώ ήσουν. Ως εδώ οι ικανότητες, οι δυνατότητές σου
Απρόσιτες για σένα οι κορυφές.
Ερασιτέχνης, ουδέποτε ειδήμονας και επαΐων.
Φιλομαθής ωστόσο, φιλοπερίεργος ακριβέστερα
και φιλοπράγμων.
Αντλώντας γνώσεις από παντού,
πετώντας από άνθος σε άνθος
ιστορία, πολιτική, οικονομία, φιλοσοφία, φυσική,
λογοτεχνία, μουσική.
Σπαταλώντας δυνάμεις και κόπους
για καινούργιους δρόμους και μονοπάτια.
Περιπλανώμενος ιππότης συνεχώς κάτω από πανύψηλα κάστρα
Πολυπράγμων όμως και περί πολλά τυρβάζων και μεριμνών
πώς να τα ανέβεις;
Σου έλειπαν και τα γονίδια των αναρριχητικών φυτών
και η τεχνική της αναρρίχησης.

Εκ πεποιθήσεως απεχθανόμενος την τεθλασμένην.
Εμπόδιο κι η καρδιά, απείθαρχη στις συμβουλές του κοινού νου.
Μοιρασμένος ανέκαθεν ανάμεσά τους.

Και νυν οδεύεις
με τον απολογισμό ανά χείρας
και τις τελικές διαπιστώσεις.

Πολλοί οι χώροι που εισήλθες.
Πολλά όσα γνώρισες κι έμαθες.
Το μέσο όρο κέρδισες. Και σ’ αυτόν έμεινες.

Ωραία ωστόσο η ζωή σου.
Με τους ήχους της μουσικής
να δονούνε πάντοτε την ψυχή σου
(βιολιά, κόρα, χορωδίες, ρέκβιεμ και τον θρήνο του Φιλίππου
στον Ντον Κάρλο του Βέρντι, τραγουδισμένο από αξέχαστο μπάσο).
Άριες λυπητερές.
Μινοράκια, Νυχτερινά του Σοπέν
που σε γέμιζαν θλίψη
θλίψη όμως ποθητή
και μελαγχολία ηδονική

Ότι από παιδί σε μάγευαν η απεραντοσύνη των εξοχών
και του σκυθρωπού χειμωνιάτικου πελάγους το αχανές
τα κίτρινα φύλλα του φθινοπώρου.
Τα θαμπά, χλομά ηλιοβασιλέματα
και η ερημία των αγρών.

Με τα μάτια μισόκλειστα να βαδίζεις ανάμεσά τους
και το σιγανό χιονόνερο να βιτσίζει το πρόσωπό σου.
Χαϊδεύοντας τα σγουρά κεφαλάκια των τριφυλιών
που φύτρωναν στις ξερολιθιές.
Ακούγοντας το μουρμουρητό των νερών
και ψέλοντας νοερά τους θρήνους των ύμνων της μεγαλοβδομάδας
και το ρέκβιεμ ετέρναμ
που σε ανέβαζε στον ουρανό.

Αυτός ο απολογισμός σου.

Και νυν οδεύεις…

Η Κική, μου έστειλε σήμερα τους παρακάτω στίχους για τον Μιχάλη:

Το ‘μαθα ξαφνικά,
και κρατούσα το μπικ που μου ‘χε βάψει το δάχτυλο…

Κι έτσι που ‘ψαχνα τις σελίδες,
με θολωμένα γυαλιά,
να βρω τους κατάλληλους στίχους,
που θα ‘θελε κι ο Μιχάλης,
βάφτηκαν μ’ ένα χρώμα αταίριαστο,
οι στίχοι που διάλεξα…

Λυπάμαι,
λυπάμαι κατάκαρδα,
όχι γιατί βάφτηκε η σελίδα,
αλλά που μαύρισε η καρδιά μου,
που λιγοστεύουμε!

Κική, 3-8-2015

——————————————————————————————————————————-

* Από την ποιητική συλλογή «Από ώρας πρώτης έως ενάτης», εκδόσεις Εντός, Αθήνα,  Ιούνιος 2004
Το σκίτσο του Μιχάλη Λιαρούτσου είναι του Μίλτη Παρασκευαΐδη.
Η φωτογραφία με την Ελευθερία και τον Μιχάλη, είναι από τα ογδοηκοστά γενέθλια του Μίμη, είχαμε κάνει μια μεγάλη γιορτή με όλους τους καλούς του φίλους…

Χριστούγεννα 1944, Μυτιλήνη

Σκαλίζοντας στα ηλεκτρονικά αρχεία που άφησε ο Μίμης, έπεσα πάνω σε ένα βίντεο που την ύπαρξή του δεν ήξερα. Αναφέρεται στα γνωστά γεγονότα της παραμονής των Χριστουγέννων του 1944, στη Μυτιλήνη, όπου η παλλαϊκή αντίσταση των ντόπιων απέκρουσε με μια φωνή -GO BACK!- την προσπάθεια απόβασης του αγγλικού στόλου στο νησί όπου ακόμα κυριαρχούσαν οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ και του ΕΑΜ.

(Παρακολουθώντας το, διάβασα στο τέλος του ότι φτιάχτηκε για μια εκδήλωση του ΣΥΡΙΖΑ Λέσβου, που έγινε το 2007) 

Ας δούμε λοιπόν την ιστορία, μέσα από εικόνες της εποχής και τα τραγούδια που σκάρωσαν οι ντόπιοι, όπως τα τραγουδάνε ο Μίμης και μια άγνωστη σε μένα Μυτιληνιά, στο τέλος του βίντεο:

Η ίδια ιστορία, στο ντοκιμαντέρ της Θεοδοσίας Γραμματικού (σενάριο και σκηνοθεσία) με αυθεντικές μαρτυρίες αγωνιστών

Κι ένα επίσης ενδιαφέρον βίντεο, όπου αφηγείται και τραγουδά ο Γιώργος Αθ. Σκούφος, στις 13 Νοεμβρίου 1996, έρευνα-ηχογράφηση-επιμέλεια: Βασίλης Βέτσος, Πολιτιστικός Σύλλογος «Άγιος Γεώργιος»

Και τέλος, η αφήγηση του αλησμόνητου «Δάσκαλου», του Απόστολου Αποστόλου τότε γραμματέα του ΕΑΜ Λέσβου και αργότερα δήμαρχου Μυτιλήνης, στην επετειακή εκδήλωση της 27 Δεκεμβρίου 1981 στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης. (Αρχείο Β. Τεντόμας)

Το 2007, είχε κάνει αφιέρωμα στα γεγονότα, ο αξέχαστος Allu Fun Marx, με τίτλο Κατ’ αγριγιαθρώπ’ μας φέραν…, όπου παρέθετε τις ηχογραφήσεις του Μίμη και τους στίχους των τραγουδιών, αλλά και τις αναμνήσεις του Μίμη από εκείνες τις ηρωικές μέρες όπως τις έζησε ο ίδιος, ως έφηβος εκείνη την εποχή:

«Την προπαραμονή των Χριστουγέννων του 1944 είχα περάσει από την Τράπεζα και με τον πατέρα μου πήγαμε στην αγορά για ψώνια. Ήταν γύρω στις 10 το πρωί και αντιληφθήκαμε κόσμο να τρέχει προς το λιμάνι. Ακολουθήσαμε κι εμείς και τότε είδαμε πως έξω από το λιμάνι είχαν έρθει 4 αγγλικά πολεμικά και 7 μεγάλα μεταγωγικά, από ένα από τα οποία προερχόταν μια ατμάκατος γεμάτη με ινδούς στρατιώτες, που κατευθυνόταν στο μέσα λιμάνι. Μη ξεχνάτε, πως εκείνες τις ημέρες στην Αθήνα μαίνονταν οι μάχες μεταξύ του ΕΛΑΣ και των Άγγλων.

Ήταν η πρώτη απόπειρά τους να αποβιβάσουν στρατό στη Μυτιλήνη, η οποία, σημειωτέον, μαζί με τη Σάμο ήταν τα μόνα νησιά του Αιγαίου που βρίσκονταν σταθερά κάτω από τον έλεγχο του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Από την Απελευθέρωση και μετά στο νησί υπήρχε κάποια δυαδική εξουσία. Από τη μια υπήρχε η εξουσία του ΕΑΜ, με δικιά της Τοπική Αυτοδιοίκηση, Νομάρχη, Πολιτοφυλακή και το 22^ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ. Από την άλλη υπήρχε η Συμμαχική Αποστολή από καμιά δεκαριά αξιωματικούς (όλους Άγγλους), η (ελληνική) Ναυτική Διοίκησις Αιγαίου, με τον πλοίαρχο Μίλτωνα Ιατρίδη (αυτόν του «Παπανικολή»), ένα άγημα ναυτών και το αντιτορπιλικό «Αετός», που ήταν αραγμένο στο μέσα λιμάνι και μία διμοιρία Ιερολοχιτών. Όλοι αυτοί όμως δεν είχαν καμιάν ουσιαστική δύναμη, αλλά σε συνεργασία με τους ντόπιους αντιδραστικούς βυσσοδομούσαν κατά της εαμικής εξουσίας.
Με την αποβίβαση των ινδικών στρατευμάτων θα αποχτούσαν τη δύναμη που δεν είχαν και θα ανέτρεπαν την εαμοκρατία, όπως είχαν κάνει, από τον Σεπτέμβρη ήδη, στη Χίο, τη Λήμνο και τις Κυκλάδες. Η ηγεσία του ΕΑΜ ήταν ενήμερη για τις προθέσεις των Άγγλων, γιατί από την προηγούμενη βδομάδα η Συμμαχική Αποστολή στη Μυτιλήνη είχε συγκεντρώσει στα Μπλόκια (τον προσφορότερο χώρο αποβίβασης – εκεί που σήμερα αράζουν τα φερυ-μπωτ), όλα τα φορτηγά αυτοκίνητα της Ούνρα, που είχαν έρθει με την απελευθέρωση στο νησί για τη μεταφορά στα χωριά της συμμαχικής βοήθειας.
Η απόπειρα αποκρούστηκε αμέσως από εκατοντάδες πολίτες, που με φωνές, σπρωξιές, μπαστουνιές και ομπρελιές (ψιλόβρεχε), εμπόδισαν τους ινδούς να πατήσουν καν το πόδι τους στο μουράγιο. Θυμάμαι τον πατέρα μου, κραδαίνοντας την ομπρέλα του να πρωτοστατεί στην απώθηση.
Αμέσως άρχισαν να χτυπάνε οι καμπάνες όλων των εκκλησιών και σε όλες τις γειτονιές βγήκαν συνεργεία της ΕΠΟΝ και με χωνιά ξεσήκωσαν τον κόσμο. Σε λίγο είχαν συγκεντρωθεί χιλιάδες στα Μπλόκια.

Με τον πατέρα μου δε γυρίσαμε στο σπίτι (άλλωστε δεν είχαμε προλάβει να ψωνίσουμε τίποτα) αλλά πήγαμε στα γραφεία των οργανώσεων. Ο πατέρας μου έβαλε σε λειτουργία τον «Ραδιοφωνικό Σταθμό ΕΑΜ Λέσβου», που είχε φτιάσει σχεδόν μόνος του και άρχισε να εκπέμπει. Εμένα με στείλανε, με τα πόδια φυσικά, στη Μόρια, να δώσω σχετικό μήνυμα στην τοπική οργάνωση, γιατί δεν υπήρχε τηλέφωνο στο χωριό. Άλλους συνομήλικους μου (εμείς οι μαθητές βλέπεις είχαμε διακοπές) τους έστειλαν σε άλλα κοντινά χωριά.
Από το απόγεμα άρχισαν να μπαίνουν στην πόλη τραγουδώντας, φάλαγγες χωρικών, αυτοσχέδια οπλισμένων. Συνεργεία επονιτών αναλάβαμε να πηγαίνουμε τις ομάδες των χωρικών σε σπίτια (αντιδραστικών κατά προτίμηση), όπου θα κοιμόντουσαν τη νύχτα. Μας είχαν εφοδιάσει με έγγραφη εξουσιοδότηση και σε ορισμένες περιπτώσεις μας συνόδευε και ένας πολιτοφύλακας. Δημιουργήθηκε επίσης υπηρεσία τροφοδοσίας όλου αυτού του πλήθους, από κοπέλες της ΕΠΟΝ.

Ως το πρωί της επομένης είχαν έρθει στην πόλη, χωρίς υπερβολή, 60.000 άνθρωποι. Τη νύχτα η Μυτιλήνη γέμισε οδοφράγματα, έτσι που θύμιζε το Παρίσι της εποχής των επαναστάσεων του 19^ου αιώνα.
Από την πρώτη στιγμή επίσης άρχισαν ατέλειωτες διαπραγματεύσεις, μεταξύ της ηγεσίας του ΕΑΜ και των Άγγλων, που επέτρεψαν στους δικούς μας να κερδίσουν καιρό. Για λόγους τακτικής ο ΕΛΑΣ δεν εμφανίστηκε πουθενά, είχε όμως καταλάβει επίκαιρες θέσεις στο Κάστρο και σε οικοδομήματα που δεσπόζανε και ελέγχανε το χώρο αποβίβασης, ενώ τα φορτηγά που περίμεναν να φορτώσουν τους Ινδούς αχρηστεύθηκαν, με την αφαίρεση των μπουζί από τις μηχανές τους.

Επί έξι ημέρες και έξι νύχτες μείναμε όλοι στα Μπλόκια και στις γύρω παραλίες, παρά το ψοφόκρυο που έκανε. Είχαμε ανάψει φωτιές για να ζεσταθούμε και με την παραμικρή κίνηση που παρατηρούσαμε στα πλοία, χτυπούσαν αμέσως τις καμπάνες και όσοι μένανε στα σπίτια κατέβαιναν αλαλάζοντας και κραδαίνοντας αυτοσχέδια όπλα στην παραλία. Γενικά επικρατούσε ατμόσφαιρα ενθουσιασμού και κεφιού, που το συντηρούσαν χορωδίες νεαρών, που γυρνούσαν και λέγανε επαναστατικά ή σατιρικά τραγούδια, καθώς και πολλοί (ο πατέρας μου μεταξύ των πρώτων, όταν δεν εξέπεμπε ο σταθμός), που ανεβασμένοι στα Μπλόκια ή στα οδοφράγματα απαγγέλναν φλογερά ποιήματα.

Τελικά οι Άγγλοι υποχώρησαν και φύγανε από το νησί. Αυτή η αναίμακτη νίκη γιορτάστηκε με τρικούβερτο παλλαϊκό γλέντι. Θυμάμαι μια ομάδα από Αγιασώτες, που είχαν καταλύσει στο κτίριο της Λέσχης «Πρόοδος» – που ήταν τότε το προπύργιο της Αντίδρασης, να παρακολουθούν από το μπαλκόνι της τα παρελαύνοντα πλήθη φωνάζοντας «ζήτω η Λέσχη Πρόοδος».»

Διαβάστε επίσης -από τον ιστότοπο «Βραχόκηπος»- το βιβλιαράκι  «Μυτιλήνη, Χριστούγεννα 1944, GO BACK», που εκδόθηκε το 1945, από το οποίο είναι παρμένες θαρρώ, όλες οι φωτογραφίες των αφιερωμάτων:

* Για τα γεγονότα αυτά και τις δύο αναρτήσεις του Allu Fun Marx, είχε κάνει ανάρτηση το 2009, ο Νίκος στο ιστολόγιό του, σε δύο συνέχειες: Ο Δημήτρης Σαραντάκος θυμάται και τραγουδάει – Μέρος 1 και Μέρος 2, όπου έκανε αναφορά και στο πρώτο βίντεο, φτιαγμένο από τον Σύριζα Λέσβου, αλλά δεν το είχα προσέξει, ή δεν το θυμόμουν και το οποίο τελικά υπάρχει στο youtube. 

** Στα σημερινά αυτιά μας, οι εκφράσεις που ακούγονται στα σατιρικά αυτά τραγουδάκια όπως «αγριαθρώποι», «αραπάδες», «κανίβαλοι» κλπ, είναι προφανώς εντελώς politically incorrect, αλλά ας φανταστούμε λίγο και την κατάπληξη των ντόπιων στη θέα ενός εχθρικού στρατού αποτελούμενου από Ινδούς, που δεν είχαν ξαναδεί ποτέ τους.

Χρόνια μας πολλά, και μακάρι αυτή η αντίδραση των Μυτιληνιών το 1944, να αποτελεί έμπνευση για μας σήμερα…

Δάσκαλοι

Αυτές τις μέρες που οι δάσκαλοι λοιδορούνται και βάλλονται σχεδόν από παντού, θυμήθηκα το βιβλίο «Μαθητές και δάσκαλοι», που είχε αφιερώσει ο πατέρας μου στους δικούς του δασκάλους, που όπως γράφει στο οπισθόφυλλο, αποτελεί ένα μικρό φόρο τιμής στη μνήμη των άξιων δασκάλων που κυριολεκτικά διαμόρφωσαν την προσωπικότητα των μαθητών τους και τους έδωσαν το ευ ζην. Ίσως αυτό ακούγεται στις μέρες μας κάπως κλισέ και παρωχημένο, τώρα που όλοι έχουν βαλθεί να μας πείσουν πως δεν υπάρχουν τέτοιοι δάσκαλοι σήμερα.

Όμως εγώ έχω γνωρίσει τέτοιους δασκάλους, κι έχω φίλους μερικούς τέτοιους ανθρώπους, σαν τη Σάσα, τη Σούλα, την Κρίνα, την Ελένη, τον Στέλιο, τη Σοφία, την Τασούλα, δασκάλους που μέσα σε αντίξοες συνθήκες δίνουν καθημερινά, κομμάτια από την ψυχή τους για να μορφώσουν τα παιδιά μας. Αφιερωμένο σ’ αυτούς κι αυτές λοιπόν, το σημερινό απόσπασμα. 

Γιώργος Βαλέτας

Τον είχαμε ελληνιστή στην 1^η και 2^η οκταταξίου. Ήταν θυμάμαι άνθρωπος πληθωρικός και παρορμητικός. Εκείνη την εποχή ολοκλήρωνε το βιβλίο του για το έργο του Παπαδιαμάντη και η συγκυρία αυτή είχε πολύ ευεργετικά αποτελέσματα για μας, γιατί μας βοήθησε να γνωρίσουμε μερικά από τα αριστουργήματα του μεγάλου Σκιαθίτη. Συνήθως δεν δίδασκε από την έδρα, αλλά βηματίζοντας στο πλάτος της τάξης, μπροστά από τα πρώτα θρανία. Μια φορά που μας απάγγειλε ένα δημοτικό που έλεγε

Απ΄τα μαλλιά την άρπαξε
Κι η κόρη κλαίει και σκούζει….

άρπαξε από τα μαλλιά έναν από τους μαθητές των πρώτων θρανίων.

Γενικά δεν ήταν μόνο λαμπρός φιλόλογος αλλά και αρκετά τρελός. Χαρακτηριστικό είναι το ακόλουθο επεισόδιο. Όπως γράφω πιο μπροστά, οι βαθμοφόροι της ΕΟΝ είχαν αποχτήσει μεγάλη έπαρση και αυθάδεια. Όταν καθιερώθηκε η Τετάρτη ως «Ημέρα της Νεολαίας», κατά την οποίαν δε γίνονταν μαθήματα παρά προπαγανδιστικές ομιλίες, «εθνικοπλαστικές» διαλέξεις ή, στην καλύτερη περίπτωση, ημερήσιες εκδρομές, ήρθε στο Γυμνάσιο ένας βαθμοφόρος φαλαγγίτης, εν στολή εποχούμενος ποδηλάτου, με το οποίο διέτρεξε τους διαδρόμους, πήγε ως την τάξη που δίδασκε ο Βαλέτας, έσπρωξε με το ποδήλατό του (!) την πόρτα, μπήκε μέσα, χωρίς να κατεβεί από το ποδήλατο, χαιρέτησε φασιστικά και ανακοίνωσε το νέο μέτρο.

Ο Βαλέτας έγινε έξαλλος. Χωρίς να λογαριάσει ενδεχόμενες συνέπειες,  βούτηξε τον φαλαγγίτη, τον κατέβασε από το ποδήλατο, τον πλάκωσε στις σφαλιάρες και τον πέταξε κλωτσηδόν έξω από την αίθουσα. Περιέργως δεν επακολούθησε καμιά ενέργεια σε βάρος του.

Το συγγραφικό έργο του Βαλέτα είναι εξαιρετικά εκτεταμένο και περιλαμβάνει μελέτες, όπως εκείνη για το έργο του Παπαδιαμάντη, δοκίμια, όπως «της Ρωμιοσύνης», φιλολογικά λεξικά, μέχρι και θεολογικά άρθρα.

Μίλτης Παρασκευαϊδης

Με την πρώτη μέρα που μπήκε στην τάξη μας, μας πήρε τον αέρα. Η αλήθεια είναι πως, ύστερα από ένα χρόνο ρεμπελιό, δεν ήμασταν πια σχολική τάξη αλλά μάλλον ορδή ημιαγρίων ταραχοποιών. Ο καινούργιος όμως δε σήκωνε τέτοια. Την πρώτη κι όλας μέρα πέταξε έξω τον Πατλάκα, το Χατζηγιάννη, το Χατζηλάμπρου  κι άλλους δυο τρεις που θορυβούσαν περισσότερο του ανεκτού.

Για πολλές βδομάδες η σκιά του καινούργιου καθηγητή ήταν δυσανάλογα βαρύτερη και μεγαλύτερη απ’ ό,τι αντιστοιχούσε στο λιγνό κορμί του. Για πρώτη φορά οι πρώην ρέμπελοι μαθητές αισθανθήκαμε πάνω μας μιαν εξουσία, που δε μπορούσαμε ούτε να την αγνοήσουμε ούτε να την ανατρέψουμε. Στα διαλείμματα σχολιάζαμε με κακή διάθεση το νέο  μπελά που μας βρήκε. Έχοντας θάρρος με τον πατέρα μου, του μετέφερα την ομόφωνη άποψη της τάξης.

«Ο καινούργιος καθηγητής μας είναι μεγάλο κέρατο»

Ο παριστάμενος όμως στη συζήτηση Χαράλαμπος*, στενός φίλος κι αιώνιος συμπαίκτης του πατέρα μου στο σκάκι, που συνήθως δεχόταν με συγκατάβαση και εύθυμη διάθεση τις διάφορες απόψεις μου, αυτή τη φορά μού ΄βαλε πάγο.

«Κάνεις μεγάλο λάθος κι εσύ κι οι άλλοι. Ο Μίλτης είναι σπουδαίος άνθρωπος και άριστος δάσκαλος».

Κατάπια τη γλώσσα μου, γιατί τον Χαράλαμπο τον παραδεχόμουν απόλυτα. Άρχισα από τότε να βλέπω με άλλο μάτι τον καινούργιο καθηγητή και ανακάλυψα πως διέφερε σε όλα σχεδόν τα σημεία από τους άλλους δάσκαλους ή καθηγητές που έτυχε να περάσω από τα χέρια τους. Φαίνεται δε πως σε ανάλογα συμπεράσματα καταλήξανε και οι άλλοι συμμαθητές, γιατί από τις αρχές του ΄42, η διάθεσή μας απέναντί του άλλαξε. Καταλάβαμε πως είχαμε να κάνουμε με έναν εξαιρετικό δάσκαλο. Διαπιστώσαμε πως ο καινούργιος ήταν πολύπλευρη προσωπικότητα, δεινός φιλόλογος, εξαίρετος σκιτσογράφος, καλός ζωγράφος επίσης, εραστής της φωτογραφίας, λάτρης της μουσικής και πολύγλωσσος.

Ποτέ του δε θυμάμαι να σκαμπίλισε ή να έδειρε μαθητή, ούτε ποτέ να κράτησε στα χέρια του βίτσα ή χάρακα ή άλλο σύμβολο εξουσίας και όργανο τιμωρίας ταυτόχρονα, που άλλοι καθηγητές δεν τ’ αποχωρίζονταν ποτέ. Επιβαλλόταν με τη στάση του και με τον καιρό η προειδοποίηση:

«Πρόσεξε, γιατί θα σε πετάξω έξω!»

που ήταν η συνηθέστερη απειλή του, αποδείχτηκε το αποτελεσματικότερο σωφρονιστικό όπλο του, γιατί πολύ σύντομα ο τρόπος και το περιεχόμενο των παραδόσεων του μας συνάρπασαν και κανείς δεν ήθελε να χάσει την παράδοσή του.

Ο Μίλτης όπως κι οι περισσότεροι συνάδελφοι του και μαθητές του υπόφερε από την πείνα του πρώτου χειμώνα της Κατοχής, κατάφερε όμως να οργανώσει μια εκδρομή της τάξης μας, που μας έμεινε αξέχαστη, γιατί σ’ αντίθεση με άλλες εκδρομές δεν κουβαλήσαμε μαζί μας τρόφιμα (πού να τα βρίσκαμε άλλωστε οι πιο πολλοί) αλλά μαγειρέψαμε επί τόπου! Κατάφερε και βρήκε ένα μικρό σακί φασόλια, δωρεά ενός φίλου του εμπόρου κι ένα καζάνι, πιάτα και μαχαιροπίρουνα (δεν υπήρχε τότε η ευκολία των πλαστικών), που τα κουβαλήσαμε, εναλλασσόμενοι διαδοχικά, όλοι οι μαθητές, από το Γυμνάσιο ως την Ουτζά. Εκεί στήσαμε το καζάνι σε πέτρες, φέραμε νερό από μια κοντινή πηγή, ανάψαμε φωτιά και ο Γιώργος ο Κουκούλης, που λόγω πατρικού επαγγέλματος ήταν ειδήμων, μας μαγείρεψε μια θαυμαστή φασολάδα. Φάγαμε όλοι μέχρι σκασμού και χορτάτοι το ρίξαμε στο τραγούδι. Πολλοί από μας είχανε μήνες ίσως να χορτάσουν φαϊ. Δεν ήταν όμως μόνο η ικανοποίηση της πείνας που μας έφερε τέτοιαν ευεξία, όσο η αίσθηση πως αυτενεργούσαμε, πως μαγειρέψαμε μόνοι μας, κάτι που μόνο οι μανάδες μας έκαναν και πως ύστερα φροντίσαμε μόνοι μας να πλύνουμε το καζάνι και τα πιάτα. Με την εκδρομή αυτή ο Μίλτης κέρδισε ολοκληρωτικά την αγάπη μας. […]

Απόστολος Αποστόλου, ο Δάσκαλος

Έτσι τον έλεγαν όλοι, μαθητές του και μη. Στη Λέσβο ο τίτλος «Δάσκαλος» είχε μεγαλύτερο κύρος από τον τίτλο «Καθηγητής». Και ο Απόστολος Αποστόλου ήταν ο κατεξοχήν δάσκαλος, με την έννοια του πλάστη χαρακτήρων.

Εμείς τον πρωτογνωρίσαμε στην 4^η οκταταξίου, όταν αρχίσαμε Χημεία, που είχε τη φήμη βαρετού και δύσκολου μαθήματος. Από το πρώτο του μάθημα κι όλας αλλάξαμε γνώμη. Ο Αποστόλου μας μίλησε για τη Χημεία, το περιεχόμενό της και τη σημασία της στην καθημερινή μας ζωή, με τέτοιον ενθουσιασμό και έξαρση, λες και ήταν ερωτευμένος μαζί της (και όντως ήταν) και κατάφερε να μεταδώσει τον ενθουσιασμό του στους περισσότερους από μας. Κυριολεκτικά μας συνάρπασε.

Και αυτό δεν έγινε μόνο στη δικιά μας τάξη αλλά και σε πολλές που προηγήθηκαν και σε άλλες που ακολούθησαν. Το ασυνήθιστα υψηλό ποσοστό χημικών και χημικών μηχανικών, που προέρχονται από απόφοιτους των Γυμνασίων και του Πρακτικού Λυκείου της Μυτιλήνης, οφείλεται στο πέρασμα του Αποστόλου από τα σχολειά αυτά.

Πριν διοριστεί στη Μυτιλήνη υπήρξε για ένα διάστημα βοηθός του Μιχαήλ Στεφανίδη, που υπήρξε επίσης καθηγητής στο Γυμνάσιο Μυτιλήνης αλλά κατόπιν έγινε καθηγητής της Χημείας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Με τη δικιά του ενθάρρυνση, (αλλά και υλική αρωγή σε όργανα και σκεύη) δημιούργησε με προσωπική εργασία του, στα υπόγεια του Γυμνασίου, πλήρες εργαστήριο χημείας, όπου έκανε πειράματα, που πραγματικά μάγευαν τους μαθητές. Η δικιά μας τάξη δυστυχώς δε χάρηκε τέτοια πειράματα γιατί τον χειμώνα, πριν τα αρχίσουμε, από μια σφοδρή νεροποντή πλημμύρησαν τα υπόγεια του κτιρίου και το χημείο καταστράφηκε.

Ο Δάσκαλος διέσωσε τα περισσότερα όργανα και βιβλία του εργαστηρίου, τα μετέφερε στο σπίτι του, όπου με τη βοήθεια της γυναίκας του και των θυγατέρων του, τα καθάρισαν από τις λάσπες και κατόπιν τα επέστρεψε στο Γυμνάσιο. Το Χημείο όμως δεν ανασυγκροτήθηκε παρά πολλά χρόνια αργότερα, όταν ο Δάσκαλος είχε φύγει από τη ζωή. Σήμερα υπάρχει, στην παλιά του θέση, στα υπόγεια του Γυμνασίου, λειτουργεί και ονομάζεται «Χημείο Απόστολου Αποστόλου».

Δεν ήταν όμως μόνο ο τρόπος διδασκαλίας που σε τραβούσε. Ήταν και η ίδια η προσωπικότητα του διδάσκοντος. Πρόσωπο πράο και ιλαρό, μάτια που έφεγγαν από καλοσύνη, σε πείσμα των πυκνών και άγριων φρυδιών που τα σκίαζαν, ρυτίδες γύρω από τα μάτια και το στόμα, που δείχνανε άνθρωπο που του άρεσε να γελάει και γλώσσα απλή και κατανοητή, ήταν τα στοιχεία που σε τραβούσαν με την πρώτη.

Αργότερα διαπιστώσαμε πως κάτω από αυτή την απλή και καθόλου επηρμένη όψη, κρυβόταν επιστήμονας μεγάλης αξίας. Όταν ήμουνα στην 5^η τάξη ο πατέρας μου, μου έδωσε να διαβάσω ένα μικρό βιβλίο του Αποστόλου που επιγραφόταν «το πρόβλημα της ύλης, χθες και σήμερον». Με προειδοποίησε πως επρόκειτο για βιβλίο δύσκολο για ένα παιδί της ηλικίας μου (ήμουν τότε 14 χρονών), αλλά πίστευε πως θα τα έβγαζα πέρα. Και πράγματι όχι μόνο κατάφερα να το διαβάσω, αλλά να το μελετήσω σε βάθος. Το διάβαζα όλο το καλοκαίρι του ΄43, με επιμέλεια και προσήλωση, λες και θα έδινα τον Σεπτέμβρη εξετάσεις πάνω σ΄ αυτό. […]

Όπως ο Παρασκευαϊδης, ο Αρχοντίδης και πολλοί άλλοι εκπαιδευτικοί και διανοούμενοι της Λέσβου και ο Αποστόλου είχε οργανωθεί στην Αντίσταση. Εκείνος όμως αναδείχτηκε ηγέτης της. Στο τέλος της Κατοχής ήταν γραμματέας της Νομαρχιακής Επιτροπής του ΕΑΜ, πόστο που κράτησε και τα επόμενα χρόνια, ώσπου άρχισαν οι διώξεις. Χαρακτηριστικό πάντως της ευσυνειδησίας και της επίγνωσης που είχε, αναφορικά με τα καθήκοντά του ως Δάσκαλου, είναι πως δε σταμάτησε να διδάσκει και όταν είχε το πόστο του Γραμματέα της Νομαρχιακής Επιτροπής του ΕΑΜ, παρά τις δυσβάστακτες ευθύνες, που συνεπαγόταν.

Πιστεύω πως η παρουσία στην ηγεσία της Αντίστασης στη Λέσβο, ανθρώπων σαν τον Αποστόλου, τον Κανόνη, αλλά και τον Κοντάρα, ήταν καθοριστικής σημασίας. Χάρη στους φωτισμένους και πράους αυτούς ανθρώπους, επικράτησε στο νησί ατμόσφαιρα ηρεμίας και ομοψυχίας και δεν υπήρξαν υπερβολές και έκτροπα.

---

* Χαράλαμπος Κανόνης, αδελφικός φίλος του Μίλτη, επιστήμονας μεγάλης αξίας, και αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης. Μαχητής του Δημοκρατικού Στρατού, πιάστηκε αιχμάλωτος και δολοφονήθηκε στη Χίο το 1947. Αιωνία του η μνήμη.

Στη Σαπφική γη (αναδημοσίευση)

Κείμενο του Αριστείδη Καλάργαλη που δημοσιεύτηκε στην Αυγή στις 18/12/2012,
τη μέρα που η θάλασσα ξέβραζε θάνατο στις παραλίες της Λέσβου.

 

Εκεί, κοντά σε μια από τις αρχαιότερες κατοικημένες περιοχές της Λέσβου, στη Θερμή, ξεβράστηκαν τα πτώματα κάποιων ανθρώπων. Ποικίλοι οι χαρακτηρισμοί: μετανάστες, λαθρομετανάστες, αλλοδαποί, ξένοι. Και να γνωρίσουμε τον τόπο καταγωγής τους δεν θα έχει καμιά σημασία. Άνθρωποι τούτης της γης ήταν. Όπως και όσοι έφτασαν στα προηγούμενα χρόνια ή χάθηκαν στον δρόμο. Έκαναν το ταξίδι για καλύτερη τύχη, όπως γίνεται από την αρχαιότητα. Κι η Λέσβος βρίσκεται στη ρότα τους, αιώνες τώρα, όπως κι η χώρα μας. Για αυτό τον λόγο βρίσκονται εδώ, όχι για διακοπές όπως κάποιοι άλλοι.

Σκέφτομαι την καλοκαιρινή εικόνα της περιοχής. Πλήθος κολυμβητές, τουρίστες, ενοικιαστές δωματίων, χαίρονται και απολαμβάνουν τις μέρες των διακοπών ή της ξεκούρασής τους. Τα βράδια, λίγα μέτρα πιο πέρα, οι νέοι διασκεδάζουν σε στέκια ξενυχτάδικα. Του χρόνου το καλοκαίρι, εκεί που θα απλώνουν τις ψάθες τους, θα αναφέρουν και τους πνιγμένους τούτου του χειμώνα.

Τα σημερινά θύματα, τις μέρες του καλοκαιριού, συγκέντρωναν τα απαραίτητα χρήματα για τα έξοδα του  ταξιδιού τους. Έκαναν σχέδια, πώς θα ταξιδέψουν, πού θα φθάσουν πρώτα, ποιους θα αφήσουν πίσω, πότε θα ξαναδούν τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Έκαναν τα όνειρα και τα σχέδια, όπως όλοι οι μετανάστες ή αν κάποιοι προτιμούν οι λαθρομετανάστες.

Τούτα τα θύματα, της φύσης, δεν χρειάστηκε να αντιμετωπίσουν κάποιους από τους συμπολίτες μας· εκεί στον Άγιο Παντελεήμονα, στην Αθήνα, ή και σε κάποια άλλη πόλη με «ιδιαίτερα» αισθήματα φιλοξενίας. Τι να σου κάνουν κι αυτοί. Αφού κι ίδια η πολιτεία εφαρμόζει το πρόγραμμα «Ξένιος Ζευς» για να αντιμετωπίσει τους μετανάστες;

 Σοκαρισμένοι οι περαστικοί που αντίκρισαν τα πτώματα. Συνηθισμένοι σε άλλες εικόνες οι Μυτιληνιοί. Σε πολλούς μετανάστες, να ζητιανεύουν, να γεμίζουν τα αστυνομικά τμήματα. Ως και να κατασκηνώνουν έξω από το Δημοτικό Θέατρο, δίπλα στο Δημαρχείο και στο κτίριο της Περιφέρειας. Οι φωτογραφίες τους θύμισαν τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας. Να απλώνουν το έχει τους και να στρώνουν τα υπάρχοντά τους όπου μπορούσαν. Α! Εκείνοι ήταν αδέρφια μας. Αμ δε! Για κάποιους ήταν τουρκόσποροι. Όπως κάποιοι βλέπουν μαυρίλα, στα πρόσωπα των ξένων, στην Αθήνα.

Κρυώνω, μέσα στο ζεστό μου σπίτι. Νιώθω αδύναμος, μπροστά στα γεγονότα. Δίνω μερικά ευρώ, ένα κουτί γάλα, τα παλιά ρούχα των παιδιών μου, γράφω για το άδικο του κόσμου. Ως εκεί. Το κακό δεν αντιλαμβάνομαι να λιγοστεύει. Το άλλο χέρι, για την ώρα, είναι δυνατότερο. Αλλά κι απόκληροι του αιώνα θα συνεχίσουν το ταξίδι προς μιαν άλλη γη.

Τούτοι οι τελευταίοι ταξιδιώτες έφθασαν αδόκητα στη γη μας. Θα παραχωθούν, χωρίς τον παπά της θρησκείας τους, στο συνοικιακό νεκροταφείο του Αγίου Παντελεήμονα. Εκεί σε μια άκρη, όπου κείτονται κι οι άλλοι απόκληροι, των οποίων το ταξίδι και το όνειρο σταμάτησε ο θάνατος. Αν μπορούσαμε να τους πούμε πως κι η ποιήτριά μας, η Σαπφώ, εξορίστηκε ως πολιτική πρόσφυγας και πέθανε στη ξενιτιά, μακριά απ’ την πατρίδα της, θα άλλαζε κάτι;

***

Εδώ, ένα παλιότερο κείμενο του Α.Κ. για τους μετανάστες, παλιούς και τωρινούς,  από τα Ενθέματα, με τίτλο «Στις γειτονιές του κόσμου», απ’ όπου και η φωτογραφία του ανώνυμου τάφου.
Το σκίτσο είναι του Ιταλού Enrico Bertuccioli, φτιαγμένο για τους «δικούς τους» μετανάστες που φτάνουν από τη Β. Αφρική στην Lampedusa με τα κύματα, ζωντανοί ή νεκροί.  Το βρήκα σε περσινή ανάρτηση με τίτλο «Για εμάς τόποι διακοπών, για χιλιάδες άλλους τόποι θανάτου», στο http://youpayyourcrisis.blogspot.gr

Η Μυτιλήνη της αλληλεγγύης, η Μυτιλήνη που αγαπάμε

Φαίνεται πως τούτη δω η κρίση -όπως λένε και για τον πόλεμο- βγάζει από μέσα μας τον καλύτερο και τον χειρότερο εαυτό μας… Ας δυναμώσουμε τον καλύτερο κι ας πνίξουμε τον χειρότερο, όταν περάσει η κρίση θα είμαστε όλοι κερδισμένοι!

«Για μας, υφίσταται μόνο το ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ!»

(από την εφημερίδα «Εμπρός»)

Με ανακοίνωσή του χθες, το δίκτυο «Το Χωριό του Όλοι Μαζί*» που διαχειρίζεται τις πρώην παιδικές κατασκηνώσεις τού ΠΙΚΠΑ όπου διαμένουν οικογένειες παράνομων μεταναστών, εκφράζει λύπη και παράλληλα προβληματισμό για μερίδα συμπολιτών που διαμαρτυρήθηκαν για τη διανομή ειδών πρώτης ανάγκης (τροφίμων, ρούχων και παιχνιδιών) στους παράνομους μετανάστες.

Όπως τονίζουν, «για εμάς ΔΕΝ υπάρχει άνθρωπος που να είναι “λαθραίος”, περιττός, που η ζωή του αλλά και ο θάνατός του να είναι ανάξιοι αναφοράς, σημασίας, σεβασμού και θρήνου. Δεν υπάρχουν άνθρωποι-απορρίμματα, που μετά τη χρήση και εκμετάλλευσή τους σα σκουπίδια να θάβονται σε “ανθρώπινες χωματερές”. Για εμάς δεν υφίσταται η διάκριση ανάμεσα σε “εμείς” και “άλλοι”. Για εμάς υφίσταται μόνο το ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ!»

Μια υπερπροσπάθεια, όχι χωρίς προβλήματα: Σε δελτίο τύπου πριν 10 μέρες, προειδοποιούν κάθε υπεύθυνο:

(από το ιστολόγιο του δικτύου)

«Αν δεν αποφασίσετε να λάβετε τα απαιτούμενα μέτρα για  να προστατέψετε το επιτυχημένο μέχρι στιγμής εγχείρημα του ΠΙΚΠΑ, η προσπάθεια  μας  τίθεται  και κίνδυνο και η διακοπή  της  θα  καταστεί  αναπόφευκτη.

Εμείς  δεν θα  ρισκάρουμε όμως  ούτε  τις  ζωές  των προσφύγων, ούτε τον κόπο  τόσων  συμπολιτών μας. Θα θέλαμε λοιπόν να γίνει ξεκάθαρο προς κάθε κατεύθυνση ότι σε 10 ημέρες  αποσυρόμαστε από το ΠΙΚΠΑ εάν δεν γίνουν πράξη οι όροι  που σας θέσαμε από την πρώτη στιγμή  για  την συνέχιση του εγχειρήματος .Οδηγούμαστε στην απόφαση αυτή με αίσθηση ευθύνης και σεβασμό προς τους πρόσφυγες  που θα  μας  έχουν δίπλα  τους με  κάθε  τρόπο.

 Να  είστε έτοιμοι λοιπόν  να  αναλάβετε  τις  ευθύνες σας  απέναντι σε όλους  εμάς  αλλά και κυρίως να  αναζητήσετε  λύσεις  για  αυτή την νέα ανθρωπιστική κρίση που θα δημιουργήσει για μία ακόμη φορά η αναλγησία σας.»

Εκεί που το φιλότιμο και η προσφορά περισσεύουν…

(από την εφημερίδα «Εμπρός»)

Μια μέρα στη ζωή ενός εθελοντή στο ΠΙΚΠΑ
«Από την μέρα που άνοιξε η Νεάπολη, επειδή μένω κοντά στην κατασκήνωση, δραστηριοποιούμαι στην διάθεση του πρωινού στους μετανάστες. Φτιάχνω στο σπίτι καθημερινά μερικά λίτρα τσάι που το μεταφέρω στην κατασκήνωση στις 8. Εκεί με την βοήθεια ενός άλλου εθελοντή, και ενός μετανάστη προσφέρουμε εκτός απ’ το τσάι  ό,τι άλλο (για πρωινό, όπως κέικ, σάντουιτς, αυγό, ψωμί, ελιές κ.ά.) έχουν φέρει προς διάθεση στην κατασκήνωση άλλοι εθελοντές. Αν το προς διάθεση φαγητό είναι λίγο, δίνουμε προτεραιότητα στα μικρά παιδιά, ώστε να πιούν ένα γάλα και να φάνε μερικά μπισκότα και ένα πορτοκάλι. Επίσης η σύζυγός μου πολλές φορές μαγειρεύει φαγητό και το δίνει στους εθελοντές που επιμελούνται το μεσημεριανό ή το βραδινό φαγητό.»

Στρατής Πόθας, εθελοντής στο χώρο των κατασκηνώσεων του ΠΙΚΠΑ,
όπου διαμένουν 120 περίπου άτομα, υπήκοοι Αφγανιστάν, Συρίας και Σομαλίας.

Ζητούνται εθελοντές για «Το χωριό του όλοι μαζί»

(Από το http://www.lesvosreport.gr)

[…] Δυστυχώς όμως, όπως τονίζεται, οι ανάγκες για να συνεχιστεί με επιτυχία η προσπάθεια αυτή μεγαλώνουν καθημερινά. «Για να μπορέσουμε από εδώ και πέρα να σταθούμε αλληλέγγυοι σε συμπολίτες μας που βρίσκονται σε ευάλωτη και σε δυσχερή θέση (άστεγους, πρόσφυγες κλπ.) χρειαζόμαστε ακόμα περισσότερα χέρια να μας βοηθήσουν. Και ξέρουμε πως είναι πολλοί αυτοί που θέλουν να προσφέρουν εθελοντική εργασία».
Θα δημιουργηθούν εθελοντικές ομάδες ανάλογα με τους τομείς ενδιαφέροντος Υγεία, Σίτιση, Προσφυγικό κλπ.
Όσον αφορά το εγχείρημα του ΠΙΚΠΑ γίνεται προετοιμασία για ένα ενδεχόμενο νέο κύμα αφίξεων προσφύγων με ομάδες εθελοντών που θα ενημερωθούν για το προσφυγικό και θα είναι έτοιμες να στηρίξουν τον χώρο φιλοξενίας όταν υπάρξει ανάγκη.
Όσοι λοιπόν ενδιαφέρονται μπορούν να επικοινωνήσουν με τα μέλη του δικτύου: Έφη Λατσούδη (6976234668), Ευγενία Ηλιάδου (6974923573), Φωτεινή Μήτσου (6978640670).
«Η Αλληλεγγύη και η Συμμετοχή είναι το μοναδικό μας όπλο ενάντια στην κρίση».

*το δίκτυο, πήρε το όνομά του από το ομώνυμο παραμύθι του Σωκράτη Μαντζουράνη που εκδόθηκε πρόσφατα.

***

Αντίδοτο στη ζοφερή επικαιρότητα…

Ξεβράζει φρίκη…

Τρίτη 18 Δεκεμβρίου 2012 | Του Στρατή Μπαλάσκα, από το Εμπρός

Μια ακτή σπαρμένη με σημάδια μιας ζωής κάποτε… Ρούχα, χαρτιά – ψεύτικα ή αληθινά, ποιος νοιάζεται πια -, μια πλαστική μπάλα πάνω σε κάποια φύκια, ένας ταξιδιωτικός οδηγός από τα αραβικά, ή κάτι τέτοιο, στα αγγλικά, «English on trip» γράφει, μούσκεμα από το θαλασσινό νερό. Μυρίζει θάνατο στην παραλία της Θερμής, από τα Νησέλια μέχρι το Πεταλίδι… Θάνατος σπαρμένος στην ακτή, νεκροί σα ριγμένοι καταγής από εκτελεστικό απόσπασμα. Ο ένας μετά τον άλλον. Άνθρωποι ήταν κάποτε, λαθραίοι μια ζωή, λαθραίοι και στο θάνατο… Σπαρμένοι είπαμε… Δεν ξέρεις τι λογής θανατικό είναι ετούτο με τους νεκρούς, 21 ως τα τώρα, να βρίσκονται όλοι με το πρόσωπο χωμένο στο νερό ή χωμένο στην άμμο… Θαρρείς και μέσα από ετούτα τα κουφάρια θα γεννηθεί η ελπίδα… Ελπίδα σε τι…

Κάποτε ήταν άνθρωποι. Γεροί, δυνατοί, που τόλμησαν να τα βάλουν με την τύχη τους και να ψάξουν να τη βρουν στη Δύση. Κάποιος τους είπε ότι στα δυτικά είναι η γη της Επαγγελίας. Την Πέμπτη προς Παρασκευή το βράδυ, κινήσανε για το επόμενο βήμα προς τη γη ετούτη που πίστεψαν για λυτρωμό. Κανείς δεν ξέρει τι έγινε… Η βάρκα που θα τους περνούσε στην αντικρινή ακτή, ανατράπηκε…

Το μεσημέρι της Παρασκευής, ένα παγωμένο κορμί που πάλευε να ζήσει, βρέθηκε από τις αστυνομικές λιμενικές αρχές. Η είδηση έκανε το γύρο των μέσων ενημέρωσης. Ένας άνθρωπος στη θάλασσα δείχνει το δρόμο για την τραγωδία που έρχεται…

Και το πρωί του Σαββάτου η φρίκη ήταν παρούσα… Σε όλη την ακτή της Θερμής… Ως τα χτες, 21 νεκροί. Αγνοούμενοι ακόμα εννιά. Ανάμεσά τους, δυο γυναίκες και ένα παιδί.

Πληροφορίες από το διασωθέντα
Ο 16χρονος, κατά δήλωσή του, Μορτεζά από το Αφγανιστάν, ο διασωθείς του ναυαγίου που νοσηλεύεται φρουρούμενος στο Νοσοκομείο της Μυτιλήνης, μίλησε χθες αποκλειστικά στην «ΕΡΑ Αιγαίου» και στο δημοσιογράφο Ηλία Μαραβά. Οι πληροφορίες που έδωσε, συγκλονίζουν. Ξεκίνησαν, λέει, στις 7:30 το απόγευμα της Πέμπτης από την Κωνσταντινούπολη. Περίπου στις 2 μετά τα μεσάνυχτα προς Παρασκευή, μπήκαν σε μια βάρκα.

Ξανοίχτηκαν και κάποια στιγμή βρέθηκαν στη θάλασσα. Ο νεαρός σώθηκε και μεταφέρθηκε στο Νοσοκομείο.

Οι υπόλοιποι χάθηκαν στα παγωμένα νερά.

Στην προσπάθεια συλλογής των νεκρών, βοήθησαν σημαντικά εθελοντές της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης και του Συνδέσμου Εφέδρων Καταδρομέων, αλλά και μεμονωμένοι πολίτες, ενώ υπεράνθρωπη ήταν η προσπάθεια των στελεχών του Λιμενικού Σώματος, που επιχειρούσαν με μέσα που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα λόγω συνεχών τεχνικών προβλημάτων, που αδυνατούν να επισκευάσουν λόγω έλλειψης κονδυλίων, αλλά και κυριολεκτικά μετρώντας τα διαθέσιμα καύσιμα με το σταγονόμετρο, για τον ίδιο λόγο και αυτά.

Και τώρα, τα δύσκολα των κηδειών…

Πώς θα ταφούν οι σοροί των 21 ως τα τώρα νεκρών και όσων θα ξεβράσει ακόμα η θάλασσα;

Το ερώτημα αυτό πλανιέται από το Σάββατο ακόμα ανάμεσα σε αυτούς που ξέρουν. Την αδυναμία να πληρωθούν με κάποιο τρόπο τα έξοδα της κηδείας των άτυχων ανθρώπων που πνίγηκαν στο δρόμο προς τη Μυτιλήνη.

Κι αυτό γιατί κανείς δε δηλώνει αρμόδιος και φυσικά κανείς δε διαθέτει το απαιτούμενο ποσό. Πληροφορίες φέρουν ιδιοκτήτες γραφείων τελετών να αναλαμβάνουν ο καθένας τη δωρεάν κηδεία όσων από τους νεκρούς μπορούν.

Πάντως, έως χθες παρέμενε άγνωστο το πότε θα ταφούν, αφού οι απαιτούμενες γραφειοκρατικές διαδικασίες είναι κυριολεκτικά «βουνό». Έως χθες, πάντως, οι σοροί βρίσκονταν σε νεκροθαλάμους του Νοσοκομείου, του Κέντρου Υγείας Καλλονής και σε ιδιωτικούς τέτοιους χώρους.

Διαβάστε ακόμα:

Από το Εμπρός:

Τραγωδίας συνέχεια…

Από το ιστολόγιο «Στην Απέναντι Όχθη»:

Φτωχών μεταναστών πάσα γη τάφος

Από το πολύ καλό χιώτικο ιστολόγιο www.aplotaria.gr, άρθρο του Στέλιου Κραουνάκη:

Ανθρωποφαγία στα ΜΜΕ με το ναυάγιο με τους νεκρούς πρόσφυγες στη Λέσβο

***

Για την ενίσχυση του δικτύου «το χωριό του Όλοι Μαζί», διοργανώνεται στις 29-30/12, μπαζάρ Αλληλεγγύης , από την Εταιρεία Πολιτιστικής Ανάπτυξης – ΠΟΛΙΑΝΑ, με συμμετοχή και του δικτύου ανταλλαγής «Ήλεκτρο». Το μπαζάρ, που γίνεται για τους συνανθρώπους μας που έχουν ανάγκη, θα ξεκινήσει στις 7 το απόγευμα του Σαββάτου με προβολή μικρού μήκους ταινίας, ντοκυμαντέρ και φωτογραφιών της Έφης Λατσούδη και του Στέλιου Κραουνάκη, ενώ πρόκειται να ακολουθήσει συζήτηση. Στις 8:30, η σαξοφωνίστας Ειρήνη Παπανικολάου θα παίξει ζωντανά μουσική.

«Πρωτινά σπίτια-Κάστρο Μυτιλήνης- πινελιές και πενάκι»

Η Ζήνα Οικονομοπούλου – Φεδέρωφ και ο Μίμης Σαραντάκος, διατήρησαν μια θερμή φιλία για όλη την ζωή τους παρ’ όλη την απόσταση που τους χώρισε αρχικά, όταν η οικογένεια του Μίμη έφυγε από το νησί το 1946. Αργότερα μετακόμισε και εκείνη στην πρωτεύουσα και μάλιστα για κάποιο χρονικό διάστημα υπήρξαν συνάδελφοι στην Αγροτική Τράπεζα.

Τον Γενάρη του 2006, η Ζήνα έφυγε από τη ζωή και ο Μίμης έγραψε στο «Εμπρός» έναν επικήδειο, από τον οποίο αντιγράφω το παρακάτω απόσπασμα:
[…]
Τότε γνώρισα την κόρη του τη Ζήνα, που ήταν τον καιρό εκείνο, το ομορφότερο ίσως κορίτσι της Μυτιλήνης, ψηλή, καστανή, με πολύ ωραία μάτια και ένα μεταδοτικό γέλιο, ταίριασε από την αρχή μαζί μου. Αναπτύχθηκε ανάμεσα μας θερμή φιλία, που διατηρήθηκε ως προχτές. Κάναμε στενή παρέα όχι μόνο στη Μυτιλήνη, αλλά όταν ήρθαμε κι οι δυο στην Αθήνα (για ένα διάστημα συνυπηρετήσαμε στη Διεύθυνση Τεχνικών Έργων της Αγροτικής Τράπεζας), καθώς και μετά το γάμο της με τον Μίμη Οικονομόπουλο στη Μυτιλήνη. Τη θυμόμασταν πάντα πρόσχαρη και δραστήρια, είτε να μας αφηγείται τα ταξίδια της είτε να κολυμπά στα Τσαμάκια, κάνοντας τη διαδρομή από το άγαλμα της Ελευθερίας ως του Απελή, με την αντοχή και τη ζωντάνια έφηβης κι ας είχε πια μπει στη σύνταξη. Μια φορά το χρόνο εξ άλλου, θα μας συγκέντρωνε όλους τους συναδέλφους από τη Διεύθυνση Τεχνικών Έργων της ΑΤΕ, στο σπίτι της στη Νέα Σμύρνη.
Τώρα η Ζήνα δεν υπάρχει πια. Έφυγε απροσδόκητα από τη ζωή και το τραγικότερο είναι πως δεν πρόφτασε να πιάσει στα χέρια της το λεύκωμα με τις ακουαρέλες και τα σχέδια του πατέρα της, για την έκδοση του οποίου κοπίασε πολύ και έκανε, χειμωνιάτικα, ένα κουραστικό ταξίδι στη Μυτιλήνη, από όπου γύρισε λίγες μέρες πριν πεθάνει. Όσοι τη γνωρίσαμε θα θυμόμαστε πάντα τη ζωντάνια της, την πάντα πρόσχαρη διάθεση της και το γέλιο της.

Πράγματι, το 2005, η Ζήνα για να τιμήσει την μνήμη του πατέρα της, θέλησε να εκδώσει ένα λεύκωμα με σκίτσα και ακουαρέλες του, εμπνευσμένα από τη Λέσβο. Το πολύ προσεγμένο αυτό λεύκωμα,  με τίτλο «Πρωτινά σπίτια-Κάστρο Μυτιλήνης- πινελιές και πενάκι»,  εκδόθηκε πράγματι σε 500 αντίτυπα με την επιμέλεια του εκδότη της εφημερίδας «Δημοκράτης της Μυτιλήνης», Δημήτρη Κινδερλή, που το προλόγισε και ανέλαβε κατ’ εντολή της Ζήνας την αποστολή των αντίτυπων σε μια λίστα επιλεγμένων φίλων και γνωστών της, μεταξύ των οποίων και ο Μίμης. Τον Γενάρη του 2006, η Ζήνα μπήκε ξαφνικά στο νοσοκομείο με εγκεφαλικό. Πρόλαβε να δει το τελικό δοκίμιο του λευκώματος, και της άρεσε πολύ.
Καθώς είναι πραγματικά πολύ όμορφο και δεν βρήκα να υπάρχει κάπου στο διαδίκτυο, σκέφτηκα να κάνω μια ανάρτηση αφιερωμένη σε αυτό. Νομίζω πως κι ο πατέρας μου θα το χαιρόταν πολύ.
Στη μνήμη του Βόρη, της Ζήνας και του Μίμη, λοιπόν…

Ευχαριστώ πολύ τον ξάδερφο του Μίμη, Κώστα Μίσσιο, για την καλοσύνη του να ψάξει στο αρχείο του και να μου στείλει τα αποκόμματα των εφημερίδων με τους επικήδειους που γράφτηκαν για τη Ζήνα. Να ‘σαι καλά θείε Κώστα!

Ευχαριστώ επίσης τον εκδότη της εφημερίδας «Δημοκράτης της Μυτιλήνης», Δημήτρη Κινδερλή, για τις πληροφορίες που μου έδωσε για την Ζήνα.

 

 Πατήστε πάνω στις εικόνες για να τις δείτε μεγαλύτερες!

 

–

Βόρης και Ζήνα Φεδέρωφ

Συνεχίζουμε τη δημοσίευση χαρακτηριστικών αποσπασμάτων από το ανέκδοτο αυτοβιογραφικό πεζογράφημα «Εφτά ευτυχισμένα καλοκαίρια» του Μίμη Σαραντάκου, που δημοσιεύονται κάθε δεύτερη Παρασκευή από την εφημερίδα «Εμπρός», με κάποια κομμάτια από το 3ο καλοκαίρι, που το περνάει πάλι στη Μυτιλήνη.

Ο Βόρης Φεδέρωφ ήταν σχετικά πρόσφατη γνωριμία μας. Τον γνωρίσαμε το χειμώνα τού ‘42, όταν ξεκινήσαμε με τον πατέρα μου να μάθουμε ρωσικά. Εγώ από τον καιρό της Σάμου, όταν η κυρία Άννα, η σπιτονοικοκυρά μας, μου γνώρισε την Εσπεράντο, είχα μανία με τις ξένες γλώσσες και τα ξένα αλφάβητα. Τα τελευταία τα ψάρευα από το Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό του Ελευθερουδάκη, που είχε ο θείος Αντρέας, και από τη Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια του Πυρσού, που είχε ο κύριος Δουκαρέλλης (συνάδελφος του πατέρα μου στην Τράπεζα) και τις οποίες ξεφύλλιζα ταχτικά στο πλαίσιο των «εργασιών» που μας έβαζε ο Μίλτης. Έτσι είχα μάθει το εβραϊκό, το αραβικό, το αρμενικό, το ρουνικό και τέλος το ρωσικό αλφάβητο και μάλιστα όχι μόνο αυτό, αλλά και τα λοιπά σλαβικά και τους προγόνους τους, το γλαγολικό και το κυριλλικό, χωρίς να με τρομάζει το γεγονός ότι είχαν κατά μέσον όρο 36 γράμματα.
Ο πατέρας μου με πείραζε καμμιά φορά, πως ήμουν «συλλέκτης αχρήστων γνώσεων», αλλά τελικά μας χρησίμεψαν σε κάτι.

Το καλοκαίρι τού ‘42, το τελευταίο που πέρασα στη Μόρια, στου παππού μου το σπίτι, ανακάλυψα ένα βιβλίο γραμμένο με το ρωσικό αλφάβητο. Ο παππούς μου δε θυμόταν, στην αρχή, πώς βρέθηκε στα χέρια του, αργότερα όμως μου είπε πως ήταν του φίλου του, του κυρ-Ιγνάτη του Αμανετζή, που μιλούσε φαρσί τα ρούσικα. Το βιβλίο ήταν εικονογραφημένο και είχε τίτλο «ΠΟΥΤΕΒΟΝΤΙΤΕΛ». Αποδείχτηκε πως ήταν ρωσικός τουριστικός οδηγός του Αιγαίου και της Ελλάδας. Αυτό ήταν το πρώτο «αναγνωστικό» μας, που συμπληρώθηκε με μια πανάρχαιη (εκδόσεως του 1879) μέθοδο της ρωσικής «άνευ διδασκάλου» κατά το σύστημα Ολενδόρφου, που μας βρήκε ο Μίλτης.

Αλλά και πάλι δεν προχωρούσαμε. Τότε κάποιος μας σύστησε τον Φεδέρωφ, που κολακεύτηκε και χάρηκε σαν έμαθε πως δυο Έλληνες θέλανε να μάθουν τη γλώσσα του και μας στάθηκε υποδειγματικός δάσκαλος.

Μολονότι μηχανικός (γεφυροποιός) κατ’ επάγγελμα, ήταν πολύ μορφωμένος και καλλιεργημένος άνθρωπος, γνήσιος εκπρόσωπος της ρωσικής ιντελιγκέντσιας. Εκπληκτική ήταν η φιλολογική του κατάρτιση. Δεν ήξερε μόνο τους κανόνες της ρωσικής γραμματικής και σύνταξης, αλλά και άπειρα ποιήματα του Πούσκιν, του Λέρμοντωφ, του Μερεζκόφσκι, του Τιούτσεφ, του Νεκράσωφ και πολλών άλλων. Για πολλά ήξερε και την ιστορία τους.
Φερ’ ειπείν για το ποίημα του Λέρμοντωφ «Ντέρεβνια» μας είπε πως γράφτηκε σα διαμαρτυρία για το φόνο (δολοφονία σωστότερα) του Πούσκιν σε μια στημένη μονομαχία με το Γάλλο τυχοδιώκτη Νταντές και ήταν η αφορμή που ο ποιητής εξορίστηκε στον Καύκασο, όπου έγραψε το περίφημο μυθιστόρημά του «Ένας ήρωας της εποχής μας».
Όπως ήταν επόμενο, μεταξύ του πατέρα μου και του Φεδέρωφ αναπτύχθηκε μεγάλη φιλία, που επεκτάθηκε και στις αντίστοιχες οικογένειες.

Η Ζήνα ήταν ένα από τα πιο όμορφα κορίτσια στην πόλη μας. Ψηλή, καστανή, με πολύ ωραία μάτια και ένα μεταδοτικό γέλιο, ταίριασε από την αρχή μαζί μου. Μου άρεσε πολύ η παρέα της. Αν ήταν μικρότερή μου ή έστω συνομήλική μου, σίγουρα θα την είχα ερωτευθεί. Ήταν όμως δυο ή τρία χρόνια πιο μεγάλη και, δεν ξέρω γιατί, η διαφορά αυτή φάνηκε τότε, και στους δυο μας, αξεπέραστο εμπόδιο για να μεταμορφωθεί η θερμή φιλία μας σε έρωτα. Ήμασταν άλλωστε κι οι δύο πολύ ντροπαλοί. Θυμάμαι μια φορά στο σπίτι μας, που ο πατέρας μου μας διάβαζε δυνατά τούς «Μποέμ» του Μυρζέ, στη θαυμάσια μετάφραση του Ροΐδη, όταν ακούσαμε τη φράση «[…] ο Σωνάρ έλαβε το ένθεον ύφος θνητού ετοιμαζομένου να προβεί εις συνουσίαν μετά της Μούσης […]», αυθόρμητα κοιταχτήκαμε με τη Ζήνα και κοκκινίσαμε κι οι δυο σαν παντζάρια.

Μιαν άλλη μέρα, που είχε έρθει σπίτι μας και κουβεντιάσαμε πολλήν ώρα, σαν έφυγε βρήκα ένα διπλωμένο χαρτί, που φαίνεται πως της έπεσε από την τσάντα της. Το άνοιξα κι είδα πως ήταν ένα μικρό ποίημα, μάλλον άτεχνο, που μιλούσε με πολλήν αγάπη γι’ αυτήν και η ακροστιχίδα σχημάτιζε τη λέξη ΖΗΝΟΥΛΑ. Στ’ αλήθεια αισθάνθηκα κάτι σα ζήλια. Στην επομένη συνάντησή μας, όταν της το έδωσα, γέλασε και μου ‘πε πως της το είχε γράψει μια συμμαθήτριά της.

(συνεχίζεται)

–

Στη φωτογραφία, η Μερόπη (το γένος Μεζιλτζόγλου), η Ζήνα και ο Βόρης Φεδέρωφ, από το αρχείο του Μίμη Σαραντάκου.
Η Ζήνα Οικονομοπούλου-Φεδέρωφ και ο Μίμης, διατήρησαν θερμή φιλία για όλη την υπόλοιπη ζωή τους παρ’όλη την απόσταση που τους χώριζε.
Το 2005, η Ζήνα για να τιμήσει την μνήμη του πατέρα της, εξέδωσε ένα πολύ προσεγμένο λεύκωμα, με τίτλο «Πρωτινά σπίτια-Κάστρο Μυτιλήνης- πινελιές και πενάκι», με σκίτσα και ακουαρέλες του, εμπνευσμένα από τη Λέσβο. Το λεύκωμα εκδόθηκε σε 500 αντίτυπα τα οποία μοίρασε σε φίλους, κι έτσι έφτασε ένα στα χέρια του πατέρα μου. Καθώς δεν βρήκα κάτι σχετικό στο διαδίκτυο, σκέφτομαι να κάνω μια ανάρτηση αφιερωμένη σε αυτό.

 

–

Η Μυτιλήν’ μας είνι ένα τρανό χουριό

Άρθρο του Δημήτρη Σαραντάκου

που θα δημοσιευτεί στις 13/12/2011 στο Εμπρός

 

Στο στίχο αυτόν, από το πασίγνωστο σατιρικό τραγούδι του Στρατή Παπανικόλα, που τραγούδησε ο Κάργας στη «Λεσβιακή Επιθεώρηση» το 1938, αντί «Μυτιλήνη» πρέπει να διαβάζουμε Λέσβος και αντι «τρανό χωριό» να διαβάζουμε σπουδαίο νησί. Πραγματικά η ονομασία Μυτιλήνη υποκατέστησε την ονομασία Λέσβος κατά τον Μεσαίωνα, πριν οι Τούρκοι πάρουν το νησί και γιαυτό στη γλώσσα τους λέγοντας Midilli εννοούνε όλη τη Λέσβο. Ίχνη από την ονομασία Λέσβος διασώθηκαν στα τοπωνύμια Λισβόρι (=Λέσβου όριον) και Λεσβάδος.

Ανεξαρτήτως του ονόματός της η Μυτιλήνη/Λέσβος είναι σπουδαίο νησί από κάθε πλευρά. Εκτός του ότι είναι, μετά την Κρήτη και την Εύβοια, το τρίτο σε μέγεθος ελληνικό νησί, είναι από την αρχαιότητα ακόμα φημισμένο για την πλούσια χλωρίδα της και την πλούσια σε ποσότητα και ποικιλία γεωργική παραγωγή της. Πλούσιο είναι επίσης το υπέδαφός της. Αν αξιοποιηθεί το γεωθερμικό δυναμικό της θα λυθεί το ενεργειακό πρόβλημα του νησιού.

Αφορμή για το σημερινό σημείωμα στάθηκε η εξαιρετικά πετυχημένη εκδήλωση που έκαναν οι εκδόσεις «Αιολίδα» στις 8 Δεκεμβρίου στο μέγαρο της Παλιάς Βουλής, με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου «Η Λέσβος το 1912». Ήταν πολύ επιτυχημένη εκδήλωση, τόσο από πλευράς συμμετοχής, όσο και από πλευράς περιεχομένου. Αξίζει κάθε έπαινος στους οργανωτές της εκδήλωσης, τον Μανόλη Μανώλα και τη Μαρία Σελάχα.

Εκείνο που σου κάνει εντύπωση ανοίγοντας απλώς το βιβλίο, είναι, πως το πρώτο μέλημα της πρώτης ελληνικής διοίκησης του απελευθερωμένου νησιού, ήταν η πλήρης καταγραφή όλων των στοιχείων που το αφορούσαν. Από τον πληθυσμό, κατά εθνικότητα και κατά φύλο, ως τα πολιτιστικά και οικονομικά δεδομένα. Μελαγχολεί κανείς όταν συλλογιστεί πόσο ευσυνείδητα λειτουργούσε τότε η κρατική μηχανή, όταν μάλιστα τη συγκρίνει με το σημερινό μπάχαλο, όταν κανένας υπουργός δεν είναι σε θέση να μας πει τον ακριβή αριθμό των προσώπων που μισθοδοτούνται από το δημόσιο ή να μας πληροφορήσει, γιατί εκκρεμούν πέντε χρόνια τώρα, οι ενέργειες για να γίνουν γνωστά τα ποσά που έχουν κατατεθεί σε ελβετικές τράπεζες και. τα πρόσωπα στα οποία ανήκουν.

Ένα άλλο στοιχείο, που προκύπτει από τη μελέτη του βιβλίου είναι πως η Μυτιλήνη/Λέσβος είχε περάσει σε ελληνικά χέρια πολλές δεκαετίες πριν ο απελευθερωτικός στόλος φτάσει στο νησί.

Τη Μυτιλήνη οι Τούρκοι την πήρανε με πόλεμο το 1462, δηλαδή εννιά χρόνια μετά την Άλωση της Πόλης. Όπως κάνανε σε κάθε δοριάλωτο τόπο που πατούσανε, εκτός από τις εκτεταμένες σφαγές, μεταφέρανε χιλιάδες Μυτιληνιούς στην ερημωμένη από κατοίκους Κωνσταντινούπολη και εποικίσανε το νησί με Τούρκους, που φέρανε από τη γειτονική Μικρασία και στους οποίους δώσανε τα γονιμότερα εδάφη στην ύπαιθρο και τις καλύτερες γειτονιές στη Χώρα.

Τους πρώτους δύο αιώνες της τουρκοκρατίας οι ραγιάδες υποφέρανε τα πάνδεινα, αλλά δεν το έβαλαν κάτω. Με τη δουλειά τους, με την επινοητικότητα και την καρτερικότητά τους, στους επόμενους δύο αιώνες είχαν κυριαρχήσει απόλυτα στον οικονομικό και πνευματικό τομέα. Ακόμα και θεομηνίες, όπως το «μεγάλο κάι» δηλαδή ο τρομερός παγετός, που τον Ιανουάριο του 1857 έκαψε όλα τα ελαιόδεντρα του νησιού, έγιναν αφετηρίες για προκοπή. Άλλοι στράφηκαν στη ναυτιλία και το εμπόριο και σύντομα ευημέρησαν, ενώ άλλοι μετανάστευσαν στη γειτονική Μικρασιατική ακτή, όπου δούλεψαν σκληρά και σε λίγα χρόνια γύρισαν στο νησί με πολλά λεφτά.

Στα σχολειά δεν διδάχθηκε ποτέ αυτή η αθόρυβη εποποιία. Ίσως γιατί δεν είχε τίποτα το ηρωικό (μάχες και τα παρόμοια) εκτός από τον άφατο ηρωισμό της αδιάκοπης δουλειάς και της εγκαρτέρησης. Θυμάμαι τον παππού μου, τον μπαρμπα-Γιώργη, θιος σχωρέστον, τον Μυρογιάννη, που μου είπε μια φορά μια κουβέντα του δικού του παππού:

«Κάθε κασμαδιά που ρίχνω στο χώμα, είναι μια κλωτσιά στον πισινό του Τούρκου».

Το αποτέλεσμα είναι πως στο δεύτερο μισό του 19^ου αιώνα, τα καλύτερα χτήματα, όλα τα ελαιοτριβεία, όλο το εμπόριο και η ναυτιλία ήταν σε ελληνικά χέρια. Οι κατακτητές έγιναν υποταχτικοί των καταχτημένων. Αλλά η κατάσταση είχε αλλάξει από πιο μπροστά. Αρχές του 19^ου αιώνα οι ραγιάδες είχαν χτίσει, σαν κάστρα, στα σύνορα της τουρκικής με την ελληνική συνοικία, τρεις εκκλησίες, τη μια πολύ κοντά στην άλλη: τους Αγίους Αποστόλους, τον Άη Γιώργη και τους Αγίους Θεοδώρους και οι παπάδες είχαν κανονίσει τις Κυριακές να λειτουργούν όχι ταυτόχρονα αλλά με διαφορά μιας ώρας μεταξύ τους και έτσι το ίδιο εκκλησίασμα πήγαινε από τη μια εκκλησιά στην άλλη, ενώ οι Τούρκοι εντυπωσιάζονταν, βλέποντας κατάμεστες τις εκκλησιές.

Το 1805, αν δεν κάνω λάθος, χτίστηκε στην Κουμιδιά η γοτθικού ρυθμού μητρόπολη και το καμπαναριό της δεν το χτίσανε δίπλα στο ναό αλλά μπροστά από αυτόν, ώστε να είναι ορατό από την τουρκική συνοικία και το κάνανε δυο μέτρα πιο ψηλό από τον μιναρέ του Γενή-τζαμιού! Λύσσαξαν οι Τούρκοι από αυτή την πρόκληση και πήγανε στον Βαλή, απαιτώντας να το χαμηλώσει. Αυτός όμως, που είχε ήδη τσεπώσει το πλούσιο μπαχτσίς, δεν έκανε τίποτα.

Τέλος στα 1875 νομίζω, χτίσανε τον Άγιο Θεράποντα, που με το μέγεθός του δεσπόζει στην πόλη. Έμπαινε ο ξένος με το πλοίο στο λιμάνι μιας τουρκικής πόλης και το πρώτο πράμα που αντίκριζε ήταν μια μεγαλοπρεπής χριστιανική εκκλησία ρωμανικού ρυθμού.

Τελευταίον αλλά όχι έσχατον άφησα τον πολιτισμό. Στον τομέα αυτό οι Μυτιληνιοί πραγματικά διαπρέψανε. Δεν είναι μόνο οι σπουδαίοι πνευματικοί άνθρωποι, όπως ο Βενιαμίν Λέσβιος, ο Σταυράκης Αναγνώστης, ο Δημήτριος Βερναρδάκης και οι αδερφοί του και πλήθος άλλοι, αλλά είναι επίσης τα πολλά σχολεία που λειτουργούσαν από τα μέσα του 18^ου αιώνα, ανάμεσα στα οποία από τις αρχές του 19^ου αιώνα, υπήρχαν και παρθεναγωγεία, δηλαδή σχολεία για κορίτσια. Σύντομα πολλά από τα σχολεία αυτά στεγάστηκαν σε ευρύχωρα και μεγαλοπρεπή για τα μέτρα της εποχή κτίρια με χρήματα πλουσίων χορηγών.

Θα μπορούσα να πω πάρα πολλά ακόμα για την πνευματική και πολιτιστική πρόοδο που είχε πετύχει η Μυτιλήνη, πριν ακόμα ελευθερωθεί, αλλά φοβάμαι πως έχω ξεπεράσει τα όρια της χωρητικότητας της σελίδας και ίσως και τα όρια της ανοχής των αναγνωστών μου και γιαυτό σταματώ.