Ο δικός μας άνθρωπος

Αναδημοσιεύουμε το άρθρο του Τάκη Χαραλ. Ιορδάνη,

που δημοσιεύτηκε στις 28/12/2011, στο Εμπρός

 Το τελευταίο Σαββάτο στις 17 του μηνός, η συντροφιά μας στους «Καλλονιάτες», όπως αυτός μας έλεγε, συμπεριλαμβάνοντας βέβαια και τον εαυτό του (απ’ το περιοδικό του, που αυτός εξέδιδε, το «ΦΥΣΤΙΚΙ» αντιγράφω τον ορισμό: Καλλονιάτες ονομάζονται λόγιοι λεσβιακής καταγωγής, οι οποίοι, από τον Οκτώβριο έως το Μάιο συγκεντρώνονται, συζητώντας και τρωγοπίνοντας κάθε δεύτερο Σαββάτο μεσημέρι, στο φιλόξενο εντευκτήριο του Συλλόγου Καλλονιατών), στο «εντευκτήριο του Σαββάτου» όπως ο συντάκτης του παρόντος έχει γράψει προ μηνών στο περιοδικό «Καλλονιάτικα», είχε μια σοβαρή απουσία.
Δεν είχε φανεί ο Δημήτρης, ο Δημήτρης Σαραντάκος, αυτός που ήταν πάντα παρών από τους πρώτους. Η πρώτη αμηχανία μας και το σχετικό ερώτημα μας, ατυχώς απαντήθηκε ύστερα από κάποια ώρα από ένα τηλεφώνημα του μοναχογιού του, Νίκου στον οικοδεσπότη μας, το Χρήστο Τραγέλλη. «Ο Δημήτρης εκτάκτως εισήχθη σε κλινική και ότι μάλλον σοβαρά είναι η κατάστασή του». Διαλυθήκαμε, όπως ήταν φυσικό, και κάποιοι από μας πήγαν εκεί. Ατυχώς η κατάστασή του απεδείχθη ότι δεν ήταν ανατάξιμη και ο Μίμης έφυγε για πάντα στα 82 του χρόνια.

Με το Δημήτρη γνωριστήκαμε τα τελευταία χρόνια στους «Καλλονιάτες» και μεταξύ μας αναπτύχθηκε αμοιβαία εκτίμηση που ξεκινούσε απ’ το γεγονός ότι φοιτήσαμε κι οι δύο στα ίδια θρανία στη Σχολή Χημικών Μηχανικών του Ε.Μ.Πολυτεχνείου. Έτσι με προσφωνούσε με το «συνάδελφε». Για το προσηγορικό αυτό, μια φορά του ζήτησα εξήγηση επί τούτου και με το εύχαρες ύφος του και τον ωραίο τρόπο ομιλίας του, μου είπε: «Σε αποκαλώ ούτως για τρεις λόγους. Πρώτον έχουμε τελειώσει την ίδια σχολή στο Μετσόβιο, άρα έχουμε τον ίδιο τρόπο σκέψης. Δεύτερον διότι έχεις και συ το χάρισμα να χειρίζεσαι με ορθό τρόπο τον κάλαμον αλλά και με καλλιέπεια τον λόγον και τρίτο και κυριότερο διότι είσαι συνδαιτυμόνας, επαξίως βέβαια, εδώ στους Καλλονιάτες». Και συνέχισε: «Θα σου έδινα τον τίτλο του “συντρόφου”. Όμως το αποφεύγω διότι ατυχώς η λέξη αυτή τα τελευταία χρόνια έχει βιασθεί από τους κάθε λογής σαλτιμπάγκους που τη χρησιμοποιούν δι’ ίδιον όφελος και την αποφεύγω, για να μη σε προσβάλλω».

Όταν φεύγαμε απ’ τη φιλόξενη στέγη των «Καλλονιατών» και εκ του ότι πηγαίναμε προς την ίδια στάση, πάντα τον συνόδευα και εκεί βρίσκαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε και τα επιστημονικά ως και επαγγελματικά μας. Στις κατ’ ιδίαν αυτές συζητήσεις μας, έβλεπα το πόσο βαθύς γνώστης της επιστήμης ήταν.
Στην τελευταία συζήτησή μας το Σαββάτο 26 Νοεμβρίου, μου μίλησε για την ανακάλυψη του αιώνα, όπως τη χαρακτήρισε, και κατά κόρον μου τόνισε είναι «η ανακάλυψη». Το γραφένιο, φύλλο άνθρακος στο πάχος ενός ατόμου. Ως μικρός μαθητής, απορροφούσα απ’ το στόμα του Δημήτρη τα σχετικώς λεγόμενά του και εκείνος παρ’ όλο ότι βιαζόταν να  φύγει, ήθελε να μου τελειώσει τη «διάλεξή» του αυτή. Θυμούμαι να μου λέει ότι το υλικό αυτό θα υποκαταστήσει το πυρίτιο στην τεχνολογία των κομπιούτερς γιατί πλέον της μονοατομικής διάστασης πάχους, έχει και ελάχιστη κατανάλωση ενέργειας. Τέλος, κλείνοντας, «προφήτευσε» ότι η νανοτεχνολογία με το γραφένιο, ίσως λύσει άπαξ και δια παντός τις ενεργειακές ανάγκες του ανθρώπου, αξιοποιώντας την ηλιακή ενέργεια. Έκλεισε λέγοντας μου: «Φαντάζεσαι Τάκη “επενδύοντας” το σπίτι σου με γραφένιο, να μη χρειάζεσαι πια πετρέλαιο, φυσικό αέριο, κάρβουνο και όλα τα άλλα ενεργειακά; Ίσως αυτό το υλικό απαλλάξει τον άνθρωπο από την ενεργειακή εξάρτηση, την καταδυνάστευση των “επτά αδερφών”, τους πολέμους, τη φτώχεια και όλα τα κάθε λογής δεινά του!!».
Χωριστήκαμε εντυπωσιασμένος απ’ την «προφητεία» του. Θα θυμούμαι το Δημήτρη, το βαθυστόχαστο αυτό επιστήμονα αλλά και συνειδητό ανθρωπιστή, μ’ αυτή την τελευταία μας κουβέντα. Θα τον κρατώ δε πάντα στη θύμησή μου, με την εντύπωση της τελευταίας αυτής κουβέντας μας και βέβαια με την «προφητεία του».

Σε κάποια άλλη παλιότερη κουβέντα μας, σε αναφορά προς τα «υπαρξιακά μας», μου έλεγε ότι ήταν έτοιμος από κάθε άποψη, αφού ο κύκλος της ζωής του ήταν πλήρης επίσης, από κάθε άποψη. Πλήρης ως μου τόνισε, ως άνθρωπος, ως σύζυγος, ως πατέρας, ως παππούς (το κυριότερο όπως υπογράμμιζε), ως επιστήμονας, ως αρθρογράφος και συγγραφέας και αυτό που μου τόνισε ήταν το, ως ολοκληρωμένο κατά το δυνατόν, κοινωνικό όν. Τούτο μου είπε είναι η κατάκτηση του ανθρώπου. Να λογίζεται μέλος της κοινωνίας, της συντροφιάς, της παρέας. Και συνέχιζε: «Τάκη, εμάς τους Έλληνες μάς σώζουν οι παρέες. Πριν δέκα χρόνια  είχα δημοσιεύσει στο “ΕΜΠΡΟΣ” ένα κείμενο με τίτλο “Κάνετε παρέες – έρχονται δύσκολες μέρες”. Επειδή οι δύσκολες μέρες ατυχώς ήρθανε, για να μη τα πω προφορικά και αλλάξω κατά κεραία το νόημα, σου δίνω το “ΦΥΣΤΙΚΙ” (Απριλίου – Ιουνίου 2011) που το αναδημοσιεύω, για να δεις τη συλλογιστική μου». Πράγματι διαβάζοντάς το, βλέπει κανείς το πώς τεκμηριώνει την άποψη του αυτή με εδραία επιχειρηματολογία, ξεκινώντας από τα σχετικώς λεχθέντα από το μεγάλο Αριστοτέλη και ακόμη πιο πίσω από τον ατομικό φιλόσοφο το Δημόκριτο. Και έκλεισε λέγοντας: «Εμείς λοιπόν εδώ οι Καλλονιάτες, κάνουμε αντίσταση στους εξουσιαστές που μισούν την παρέα. Διάβασέ το και θα δεις το λόγο».

Ο Μίμης Σαραντάκος, θιασώτης του ανθρωπισμού και της ανθρωποκεντρικής θεώρησης των πραγμάτων, είχε κλασική παιδεία και βαθειά γνώση της αρχαιοελληνικής γραμματείας, που θα τη ζήλευαν πολλοί φιλόλογοι. Όμως και ως μηχανικός, υπήρξε εμβριθής γνώστης της Χημικής Μηχανικής. Οι συνάδελφοι μηχανικοί προσέφευγαν είτε στα κάθε λογής επιστημονικά του πονήματα είτε στην, πενήντα κοντά χρόνια, πείρα του αλλά και στις γνώσεις απ’ τα αδιάλειπτα διαβάσματά του και την εντρύφηση του στις γραφές. Στις κάθε λογής γραφές έλεγε με νόημα, για να μη μας παρεξηγήσουν κάποιοι.

Κλείνοντας το παρόν, που ως στερνό αντίο γράφω στο δικό μας άνθρωπο, το Δημήτρη Σαραντάκο, θα ήθελα να τονίσω ότι πέραν της αφηγηματικής δεινότητάς του, με εντυπωσίαζε κάθε φορά η ικανότητά του να απαγγέλλει ποιήματα από μνήμης ακόμη και ποιητών δευτέρας γραμμής.
Το καλλικέλαδο επίσης της φωνής του και η ευρεία γνώση των τραγουδιών κάθε είδους που σε αρμονικό τρίο με τον Πάνο Κοντέλλη και τον Ηλία Παπαδόπουλο τραγουδούσαν, μας μετέφεραν σε εποχές νοσταλγίας πίσω στη γενέτειρά μας ή πίσω στα χρόνια της νιότης μας. Τέλος, όταν έπιανε τη φυσαρμόνικα μόνος του ή σε ντουέτο με τον Ηλία, έδιναν στην αίθουσα των Καλλονιατών, αίσθηση υπερβατικής ηχητικής αρμονίας.

Μίμη, καλό σου ταξίδι. Η μνήμη σου θα είναι άσβεστη και σε μας την παρέα σου, «τους Καλλονιάτες».

Ηλιούπολη
22.12.2011

* Ο Τάκης Χαραλ. Ιορδάνης (Ph.D.) είναι Πρόεδρος του Συνδέσμου Προβληματισμού & Παρέμβασης για την Ανάπτυξη της Λέσβου «ΠΙΤΤΑΚΟΣ Ο ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ», π. Διευθύνων Σύμβουλος της  Ελληνικής Βιομηχανίας Όπλων, π. Πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλ. Μεταλλειολόγων Μηχανικών.

 

——————-

Η φωτογραφία, είναι από τη σύναξη των «Καλλονιατών» που έγινε στις 28 του Γενάρη, αντί μνημοσύνου για τον Μίμη και όπου μεταξύ άλλων, ο κ. Τάκης διάβασε το παραπάνω κείμενό του.

–

–

 

Στη μνήμη του Δημήτρη

Μίμη μου, εκεί που θα διαβείς 
το μακρινό σου δρόμο,
πάρε τη φυσαρμόνικα
να πεις τραγούδια της καρδιάς,
της λευτεριάς, της λεβεντιάς,
όπως εκείνο που έλεγες:
«Με το ντουφέκι μου στον ώμο»

Γ. Μαρίνος

 

 

 

 

 

–

 

 

 

 

 

 

 

 

Βρήκα τους παραπάνω στίχους του Γιώργου Μαρίνου, στο www.aiginitika.gr και συγκινήθηκα…

Να είστε καλά, κ. Μαρίνο…  ο πατέρας μου, σας εκτιμούσε και σας αγαπούσε πολύ.

Λ.

 

(Η φωτογραφία του πατέρα μου να παίζει την αγαπημένη του φυσαρμόνικα είναι από το γλέντι για τη βάφτιση της εγγόνας του, της Αγγελικούλας, που έγινε στην Αίγινα. Στ’ αριστερά, ο Γιώργος Μαρίνος τον συνοδεύει τραγουδώντας)

–

–

 

Η αποτυχία των ειδικών

Το τελευταίο κείμενο που έγραψε ο Δημήτρης Σαραντάκος για το «Εμπρός«, όπου και δημοσιεύτηκε, μετά τον αναπάντεχο θάνατό του. 

 

Εντός των ημερών, σκεφτόμαστε να ξεκινήσουμε την ανάρτηση κάποιων ανέκδοτων κειμένων του Μίμη, σε εβδομαδιαίες συνέχειες, όπως κάποτε γινόταν στα περιοδικά. Ακόμα το σχέδιο είναι υπο διαμόρφωση, αλλά σύντομα θα ξεκινήσει. Νομίζω πως θα το ήθελε κι εκείνος…

 

Ο Κλεμανσώ, μου φαίνεται, είχε πει: «ο πόλεμος είναι πολύ σοβαρό πράγμα για να το εμπιστευθούμε στους στρατιωτικούς». Μήπως όμως δε συμβαίνει το ίδιο και με άλλη κατηγορία ειδικών; Μήπως πρέπει να αναρωτηθούμε αν είναι φρόνιμο να εμπιστευόμαστε ένα τόσο σοβαρό ζήτημα, όπως η οικονομία, στους οικονομολόγους;

Αν το καλοεξετάσουμε θα δούμε πως κανένας απολύτως από τους τόσους καθιερωμένους οικονομολόγους δεν είχε προβλέψει την οικονομική κρίση που ξέσπασε το 2009 και απλώθηκε σε όλον τον πλανήτη. Και δεν είναι ένας ή δύο, είναι άπειροι. Μόνο στις ΗΠΑ υπάρχουν πέντε οικονομολόγοι με βραβείο Νόμπελ, (γιατί μπορεί να μην απονέμεται βραβείο Νόμπελ σε μαθηματικούς, υπάρχει όμως για οικονομολόγους), βάλε τώρα πόσοι είναι οι απλοί.

Υπάρχει και ελληνοκύπριος νομπελίστας οικονομολόγος, που ήρθε πριν λίγα χρόνια (πριν ξεσπάσει η κρίση) στην Ελλάδα, από τα Λονδίνα όπου διατρίβει, και πρότεινε τέτοια μέτρα για την ανόρθωση της ελληνικής οικονομίας, που μόνο με δικτατορία χιτλερικού τύπου θα μπορούσαν να εφαρμοστούν…

Επανερχόμενος στην παρούσα διεθνή κρίση, επισημαίνω πως, αν ανατρέξουμε στα όσα έχουν πει όλοι αυτοί οι κύριοι τα τελευταία δέκα χρόνια, θα δούμε πως όχι μόνο δεν την είχαν  καν προβλέψει, αλλά και αφότου ξέσπασε, ούτε την ερμήνευσαν σωστά, ούτε έχουν προτείνει κάποια λύση για την αντιμετώπισή της.

Πριν ξεσπάσει η κρίση, οι μεγάλοι οικονομολόγοι έδειχναν σίγουροι πως το σύστημα αντέχει και δεν υπάρχει περίπτωση να μπει σε κρίση. Το ονόμαζαν δε με διάφορες παραπλανητικές ονομασίες: το έλεγαν «σύστημα ελεύθερης οικονομίας», «σύστημα αγοράς», ουδέποτε όμως καπιταλιστικό. Γιατί παρόμοια, επιστημονικώς ακριβής, ονομασία παρέπεμπε στον Μαρξ, στην πάλη των τάξεων και σε άλλους εξίσου «αντιπαθείς» όρους και πηγές.

Κανείς επίσης ειδικός οικονομολόγος δε συσχέτισε το ισχύον οικονομικο-πολιτικό σύστημα με τον αντίστοιχο τρόπο παραγωγής, που είναι ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής, διότι θα έπρεπε να μιλήσουν και για τη δυσαρμονία που παρουσιάζει το σύστημα με την τεχνολογικό πρόοδο.

Σήμερα, που η Γνώση και η Πληροφορία έχουν γίνει παραγωγικές δυνάμεις, το σύστημα δεν περπατάει. Αυτό το παραδέχεται ακόμα και ο Σαρκοζί, που μόνο μαρξιστής δεν είναι. Ουσιαστικά, το καπιταλιστικό σύστημα, που πριν από εκατόν πενήντα χρόνια υπήρξε συντελεστής προόδου, αφού αντικατέστησε τη χειρωνακτική εργασία με μηχανές, ενοποίησε τον πλανήτη και υποστήριξε την επιστημονική έρευνα, σήμερα έχει χάσει αυτά τα θετικά του γνωρίσματα και έχει περιοριστεί μόνο στα αρνητικά.

Έχει μετατρέψει τα πάντα σε εμπορεύματα, έχει επιβάλει τον πιο άγριο ανταγωνισμό στις οικονομικές αλλά και στις διαπροσωπικές σχέσεις, έχει διχάσει τον πλανήτη σε πλούσια και φτωχά έθνη, έχει δημιουργήσει  τεράστιες ανισότητες ακόμα και στα «προηγμένα» υποτίθεται κράτη και καταστρέφει το περιβάλλον σε επικίνδυνο βαθμό. Πρέπει λοιπόν να φύγει από τη μέση.

Η αλλαγή αυτή δεν είναι απαραίτητο να γίνει με τη βία και την επανάσταση. Άλλωστε και η προηγούμενη μεταβολή από το φεουδαρχικό οικονομικό σύστημα στο καπιταλιστικό, μόνο στη Γαλλία έγινε με επανάσταση. Στην Αγγλία, στην Πρωσία και σε άλλες χώρες έγινε με νομοθετικές ρυθμίσεις.

Προβλέπω πως κάτι ανάλογο θα γίνει και τώρα. Οι «αγορές», δηλαδή ουσιαστικά οι τράπεζες, θα επανέλθουν στον αρχικό τους προορισμό. Από κυρίαρχες της οικονομικής και πολιτικής ζωής, που έχουν γίνει, θα ξαναγίνουν οργανισμοί διευκόλυνσης των συναλλαγών. Ο πλούτος δεν θα παράγεται πια στις τράπεζες, και μάλιστα με τους ουσιαστικά παράνομους τρόπους που παράγεται σήμερα (με χρηματιστηριακά κόλπα, με πλύσιμο μαύρου χρήματος και με ένα σωρό ανάλογους), αλλά στους τόπους εργασίας, όπου θα «εργάζονται» ρομπότ και αυτόματες μηχανές, που θα τις επιβλέπουν μια χούφτα ειδικοί, που θα αποτελέσουν την αυριανή άρχουσα τάξη.

 

Έφυγε ο Μίμης…

Ο αγαπημένος μας Μίμης, ο σύντροφος, πατέρας, παππούς, ξάδερφος, θείος και πολύτιμος φίλος, έφυγε από κοντά μας  εντελώς ξαφνικά χτες το απόγευμα.

Θα τον αποχαιρετήσουμε, όπως το ήθελε, με πολιτική τελετή, την Τρίτη το μεσημέρι στις 2:30, από το νεκροταφείο του Παλαιού Φαλήρου.

 

 

 

 

 

 

 

 

Η γυναίκα του Κική, τα παιδιά του, τα εγγόνια του, τα ξαδέρφια του, τα ανίψια του, οι συγγενείς, οι σύντροφοι, οι φίλοι και οι συνάδελφοί του.

 

Αντί για στεφάνια, νομίζουμε πως είναι καλύτερα να διατεθούν αυτά τα χρήματα σε φορείς με αποδεδειγμένο κοινωνικό έργο, όπως, για παράδειγμα, οι «Γιατροί του Κόσμου» ή το Νοσοκομείο «Άγιος Διονύσιος» της Αίγινας.

 

 

 

Σύνδεσμοι: Ένα σημερινό κείμενο του Νίκου για τον πατέρα μας, από το ιστολόγιό του, η είδηση του θανάτου του από τη Μαριλένα Γιαννούλη στη Νέα Εποχή του Σαρωνικού, και ένα παλαιότερο αφιέρωμα που του έγινε στο «Εμπρός«.

Εδώ, στο Φιστίκι, είχαμε αναδημοσιεύσει παλιότερα μια συνέντευξη-αφιέρωμα που του είχε γίνει στο Ενημερωτικό δελτίο του ΤΕΕ.

Στο portal του ΤΕΕ, έχουν δημοσιευτεί κάποια βιογραφικά στοιχεία από το υπο έκδοση  βιβλίο του «Εφτά ευτυχισμένα καλοκαίρια»

 –

–

 

 

Τέτοιες χρονιάρες μέρες…

Άρθρο του Δημήτρη και της Αγγελικής Σαραντάκου,

που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Πολίτης» της Μυτιλήνης

Οι γιορτές ήταν ανέκαθεν ευτυχισμένη ή τουλάχιστον χαρούμενη περίοδος, ιδίως για μας, που εδώ και αρκετά χρόνια ανήκουμε στην επίζηλη θέση του παππού και της γιαγιάς. Γιατί η πείρα μας έχει μάθει πως ευτυχία δεν είναι μια συνεχής κατάσταση, δεν είναι σειρά εξαιρετικά ευχάριστων γεγονότων, αλλά κάποιες στιγμές από συνηθισμένες μικροχαρές της ζωής, μερικά μικρά κβάντα ευτυχίας, σαν λαμπερές σταγόνες στον ωκεανό του χρόνου.

Περισσότερες και πυκνότερες τέτοιες σταγόνες σε μια χρονική μονάδα, τη χαρακτηρίζουν ευτυχισμένη περίοδο. Τέτοιες περιόδους τις συναντάς καθώς πορεύεσαι στη ζωή, αλλά χρειάζεται κάποιο ταλέντο για να τις αναγνωρίσεις. Δεν τις παίρνουν είδηση όλοι. Πολλοί άνθρωποι περνάνε δίπλα στην ευτυχία χωρίς να το αντιληφθούν.

Για μας, πάντως, οι γιορτές ήταν μια ευτυχισμένη περίοδος, γιατί, μεταξύ άλλων, μας επέτρεπε να κάνουμε μικρά δώρα στα πέντε εγγόνια μας. Όχι τίποτα σπουδαία πράγματα, αλλά να, μερικά διαλεγμένα καλά βιβλία, κάποια παιγνίδια, μια ομαδική παρακολούθηση θεατρικής παράστασης. Βέβαια, φέτος τα πράγματα θα είναι πιο δύσκολα από πέρσι και πρόπερσι. Οι «κυβερνώντες» ξέρουν πως οι συνταξιούχοι δεν είναι πλέον μια μάχιμη ομάδα εργαζομένων πολιτών, με συνδικαλιστική κάλυψη κι έτσι γίναμε τα πρώτα θύματα της άφρονης και αδιέξοδης πολιτικής τους.

Η αλλοτινή μας χαρούμενη διάθεση σκιάζεται όχι μόνο γιατί χάσαμε ένα πολύ σοβαρό ποσοστό από τις συντάξεις μας. Την αλλοιώνει ένα αίσθημα πικρίας και οργής, γιατί οι «τριακόσιοι» έχουν εξαιρεθεί παντελώς από το μέτρο. Οι παχυλοί τους μισθοί, τα πλούσια επιδόματα και οι έξτρα αμοιβές των μελών του υπουργικού συμβουλίου και των βουλευτών, δεν έχουν περικοπεί ούτε στο ελάχιστο!

Αυτό δεν είναι μόνο εξοργιστικό είναι και ανήθικο. Γιατί, πώς να το κάνουμε, κατά κάποιον τρόπο είναι κι αυτοί υπάλληλοι του κράτους, αφού μισθοδοτούνται από το δημόσιο ταμείο. Και αν ακόμα αντιπαρέλθουμε το πραγματικό γεγονός, ότι είναι οι πρώτοι και κύριοι υπεύθυνοι της σημερινής κατάστασης, με ποια ηθική βάση ψηφίζουν πειθήνια τις συνεχείς περικοπές στις δικές μας, μέτριες ή πενιχρές απολαβές, όπως τους υπαγορεύουν οι επικυρίαρχοί μας, αλλά δεν περνά από το μυαλό τους να προτείνουν μόνοι τους να περικοπούν και οι δικές τους απολαβές, στο ποσοστό που έχουν περικοπεί οι δικές μας;

Γιατί δηλαδή να πληρώνουμε πάντα εμείς, οι συνταξιούχοι και οι μισθωτοί; Από πού αντλούν αυτή την εξοργιστική χοντροπετσιά, να μην αισθάνονται καμιά υποχρέωση να προσφέρουν από μόνοι τους, ένα ποσοστό από τις απολαβές τους; Βεβαίως είναι αφέλεια να περιμένουμε να δείξουν φιλότιμο, άνθρωποι που έχουν την πολιτική σαν επάγγελμα, που ισχυρίζονται πως το νόμιμο είναι αυτομάτως και ηθικό και που θεωρούν το κράτος ιδιοκτησία, δικιά τους και των απογόνων τους!

 

Σημ. φιστικιού: Όταν γράφτηκε το κείμενο, ο Μίμης και η Κική δεν είχαν ακούσει ακόμα για τους 1οο+ βουλευτές του πασοκ και της νδ που ζητάνε κάτι εκατομμύρια ευρώ για αναδρομικά και αποζημιώσεις. Αν το ήξεραν, θα έγραφαν νομίζω πολύ πιο οργισμένα και αιχμηρά… Διαβάστε στο TVXS, τα ρεζιλίκια των αδιάντροπων βουλευτών και πώς κάποιοι από αυτούς τα μαζεύουν, μετά από την κατακραυγή που ξεσηκώθηκε.

 

Το σκίτσο είναι του Τολιάδη, από πέρυσι, αλλά δυστυχώς είναι ακόμα επίκαιρο…

Η Μυτιλήν’ μας είνι ένα τρανό χουριό

Άρθρο του Δημήτρη Σαραντάκου

που θα δημοσιευτεί στις 13/12/2011 στο Εμπρός

 

Στο στίχο αυτόν, από το πασίγνωστο σατιρικό τραγούδι του Στρατή Παπανικόλα, που τραγούδησε ο Κάργας στη «Λεσβιακή Επιθεώρηση» το 1938, αντί «Μυτιλήνη» πρέπει να διαβάζουμε Λέσβος και αντι «τρανό χωριό» να διαβάζουμε σπουδαίο νησί. Πραγματικά η ονομασία Μυτιλήνη υποκατέστησε την ονομασία Λέσβος κατά τον Μεσαίωνα, πριν οι Τούρκοι πάρουν το νησί και γιαυτό στη γλώσσα τους λέγοντας Midilli εννοούνε όλη τη Λέσβο. Ίχνη από την ονομασία Λέσβος διασώθηκαν στα τοπωνύμια Λισβόρι (=Λέσβου όριον) και Λεσβάδος.

Ανεξαρτήτως του ονόματός της η Μυτιλήνη/Λέσβος είναι σπουδαίο νησί από κάθε πλευρά. Εκτός του ότι είναι, μετά την Κρήτη και την Εύβοια, το τρίτο σε μέγεθος ελληνικό νησί, είναι από την αρχαιότητα ακόμα φημισμένο για την πλούσια χλωρίδα της και την πλούσια σε ποσότητα και ποικιλία γεωργική παραγωγή της. Πλούσιο είναι επίσης το υπέδαφός της. Αν αξιοποιηθεί το γεωθερμικό δυναμικό της θα λυθεί το ενεργειακό πρόβλημα του νησιού.

Αφορμή για το σημερινό σημείωμα στάθηκε η εξαιρετικά πετυχημένη εκδήλωση που έκαναν οι εκδόσεις «Αιολίδα» στις 8 Δεκεμβρίου στο μέγαρο της Παλιάς Βουλής, με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου «Η Λέσβος το 1912». Ήταν πολύ επιτυχημένη εκδήλωση, τόσο από πλευράς συμμετοχής, όσο και από πλευράς περιεχομένου. Αξίζει κάθε έπαινος στους οργανωτές της εκδήλωσης, τον Μανόλη Μανώλα και τη Μαρία Σελάχα.

Εκείνο που σου κάνει εντύπωση ανοίγοντας απλώς το βιβλίο, είναι, πως το πρώτο μέλημα της πρώτης ελληνικής διοίκησης του απελευθερωμένου νησιού, ήταν η πλήρης καταγραφή όλων των στοιχείων που το αφορούσαν. Από τον πληθυσμό, κατά εθνικότητα και κατά φύλο, ως τα πολιτιστικά και οικονομικά δεδομένα. Μελαγχολεί κανείς όταν συλλογιστεί πόσο ευσυνείδητα λειτουργούσε τότε η κρατική μηχανή, όταν μάλιστα τη συγκρίνει με το σημερινό μπάχαλο, όταν κανένας υπουργός δεν είναι σε θέση να μας πει τον ακριβή αριθμό των προσώπων που μισθοδοτούνται από το δημόσιο ή να μας πληροφορήσει, γιατί εκκρεμούν πέντε χρόνια τώρα, οι ενέργειες για να γίνουν γνωστά τα ποσά που έχουν κατατεθεί σε ελβετικές τράπεζες και. τα πρόσωπα στα οποία ανήκουν.

Ένα άλλο στοιχείο, που προκύπτει από τη μελέτη του βιβλίου είναι πως η Μυτιλήνη/Λέσβος είχε περάσει σε ελληνικά χέρια πολλές δεκαετίες πριν ο απελευθερωτικός στόλος φτάσει στο νησί.

Τη Μυτιλήνη οι Τούρκοι την πήρανε με πόλεμο το 1462, δηλαδή εννιά χρόνια μετά την Άλωση της Πόλης. Όπως κάνανε σε κάθε δοριάλωτο τόπο που πατούσανε, εκτός από τις εκτεταμένες σφαγές, μεταφέρανε χιλιάδες Μυτιληνιούς στην ερημωμένη από κατοίκους Κωνσταντινούπολη και εποικίσανε το νησί με Τούρκους, που φέρανε από τη γειτονική Μικρασία και στους οποίους δώσανε τα γονιμότερα εδάφη στην ύπαιθρο και τις καλύτερες γειτονιές στη Χώρα.

Τους πρώτους δύο αιώνες της τουρκοκρατίας οι ραγιάδες υποφέρανε τα πάνδεινα, αλλά δεν το έβαλαν κάτω. Με τη δουλειά τους, με την επινοητικότητα και την καρτερικότητά τους, στους επόμενους δύο αιώνες είχαν κυριαρχήσει απόλυτα στον οικονομικό και πνευματικό τομέα. Ακόμα και θεομηνίες, όπως το «μεγάλο κάι» δηλαδή ο τρομερός παγετός, που τον Ιανουάριο του 1857 έκαψε όλα τα ελαιόδεντρα του νησιού, έγιναν αφετηρίες για προκοπή. Άλλοι στράφηκαν στη ναυτιλία και το εμπόριο και σύντομα ευημέρησαν, ενώ άλλοι μετανάστευσαν στη γειτονική Μικρασιατική ακτή, όπου δούλεψαν σκληρά και σε λίγα χρόνια γύρισαν στο νησί με πολλά λεφτά.

Στα σχολειά δεν διδάχθηκε ποτέ αυτή η αθόρυβη εποποιία. Ίσως γιατί δεν είχε τίποτα το ηρωικό (μάχες και τα παρόμοια) εκτός από τον άφατο ηρωισμό της αδιάκοπης δουλειάς και της εγκαρτέρησης. Θυμάμαι τον παππού μου, τον μπαρμπα-Γιώργη, θιος σχωρέστον, τον Μυρογιάννη, που μου είπε μια φορά μια κουβέντα του δικού του παππού:

«Κάθε κασμαδιά που ρίχνω στο χώμα, είναι μια κλωτσιά στον πισινό του Τούρκου».

Το αποτέλεσμα είναι πως στο δεύτερο μισό του 19^ου αιώνα, τα καλύτερα χτήματα, όλα τα ελαιοτριβεία, όλο το εμπόριο και η ναυτιλία ήταν σε ελληνικά χέρια. Οι κατακτητές έγιναν υποταχτικοί των καταχτημένων. Αλλά η κατάσταση είχε αλλάξει από πιο μπροστά. Αρχές του 19^ου αιώνα οι ραγιάδες είχαν χτίσει, σαν κάστρα, στα σύνορα της τουρκικής με την ελληνική συνοικία, τρεις εκκλησίες, τη μια πολύ κοντά στην άλλη: τους Αγίους Αποστόλους, τον Άη Γιώργη και τους Αγίους Θεοδώρους και οι παπάδες είχαν κανονίσει τις Κυριακές να λειτουργούν όχι ταυτόχρονα αλλά με διαφορά μιας ώρας μεταξύ τους και έτσι το ίδιο εκκλησίασμα πήγαινε από τη μια εκκλησιά στην άλλη, ενώ οι Τούρκοι εντυπωσιάζονταν, βλέποντας κατάμεστες τις εκκλησιές.

Το 1805, αν δεν κάνω λάθος, χτίστηκε στην Κουμιδιά η γοτθικού ρυθμού μητρόπολη και το καμπαναριό της δεν το χτίσανε δίπλα στο ναό αλλά μπροστά από αυτόν, ώστε να είναι ορατό από την τουρκική συνοικία και το κάνανε δυο μέτρα πιο ψηλό από τον μιναρέ του Γενή-τζαμιού! Λύσσαξαν οι Τούρκοι από αυτή την πρόκληση και πήγανε στον Βαλή, απαιτώντας να το χαμηλώσει. Αυτός όμως, που είχε ήδη τσεπώσει το πλούσιο μπαχτσίς, δεν έκανε τίποτα.

Τέλος στα 1875 νομίζω, χτίσανε τον Άγιο Θεράποντα, που με το μέγεθός του δεσπόζει στην πόλη. Έμπαινε ο ξένος με το πλοίο στο λιμάνι μιας τουρκικής πόλης και το πρώτο πράμα που αντίκριζε ήταν μια μεγαλοπρεπής χριστιανική εκκλησία ρωμανικού ρυθμού.

Τελευταίον αλλά όχι έσχατον άφησα τον πολιτισμό. Στον τομέα αυτό οι Μυτιληνιοί πραγματικά διαπρέψανε. Δεν είναι μόνο οι σπουδαίοι πνευματικοί άνθρωποι, όπως ο Βενιαμίν Λέσβιος, ο Σταυράκης Αναγνώστης, ο Δημήτριος Βερναρδάκης και οι αδερφοί του και πλήθος άλλοι, αλλά είναι επίσης τα πολλά σχολεία που λειτουργούσαν από τα μέσα του 18^ου αιώνα, ανάμεσα στα οποία από τις αρχές του 19^ου αιώνα, υπήρχαν και παρθεναγωγεία, δηλαδή σχολεία για κορίτσια. Σύντομα πολλά από τα σχολεία αυτά στεγάστηκαν σε ευρύχωρα και μεγαλοπρεπή για τα μέτρα της εποχή κτίρια με χρήματα πλουσίων χορηγών.

Θα μπορούσα να πω πάρα πολλά ακόμα για την πνευματική και πολιτιστική πρόοδο που είχε πετύχει η Μυτιλήνη, πριν ακόμα ελευθερωθεί, αλλά φοβάμαι πως έχω ξεπεράσει τα όρια της χωρητικότητας της σελίδας και ίσως και τα όρια της ανοχής των αναγνωστών μου και γιαυτό σταματώ.

 

 

Το φαγοπότι στα κανάλια της τηλεόρασης

Άρθρο του Δημήτρη Σαραντάκου
που δημοσιεύτηκε στις 6/12/2011 στο Εμπρός

Αυτές τις μέρες, που οι συνεχιζόμενες απεργίες των εργαζόμενων στην κρατική τηλεόραση μας έχουν καταδικάσει να βλέπουμε μόνο ιδιωτικά κανάλια, μου έχει κάνει εντύπωση το γεγονός πως σε τρία από τα κανάλια αυτά, και σε ώρες μεγάλης θεαματικότητας, προβάλλονται προγράμματα που αφορούν αποκλειστικά το μαγείρεμα.
Διερωτώμαι, σε ποια χώρα ζούνε αυτοί οι άνθρωποι και σε τι αποβλέπουν δείχνοντάς μας πώς μαγειρεύονται πολύπλοκα και κατά κανόνα ακριβά εδέσματα;
Εξ όνυχος τον λέοντα. Ξεκινώ από τα πιο ανώδυνα: την ποιότητα των εκπομπών αυτών. Οι μάγειροι-παρουσιαστές δεν πλησιάζουν με τίποτα το συμπαθέστατο Μαμαλάκη ή τη γραφική Βέφα. Δεν έχουν καν το νιονιό να σκεφτούν πως κανείς και καμμία δε μαγειρεύει στην κουζίνα του φορώντας άσπρα ή βραδινά φορέματα και (οι άντρες) γραβάτα και όλοι χωρίς ποδιά.
Ύστερα, όλοι αυτοί (προγραμματιστές και παρουσιαστές) δεν έχουν αντιληφθεί πως εδώ και τρία χρόνια η Ελλάδα έχει βυθιστεί στην παγκόσμια οικονομική κρίση; Πως υπάρχουν χιλιάδες συνάνθρωποί μας που δεν μπορούν να αγοράσουν ούτε ένα κιλό φασόλια ή φακές; Δεν έχουν δει ή δεν έχουν ακούσει πως υπάρχουν άνθρωποι που ψάχνουν στους κάδους απορριμμάτων, όπως κάνανε οι παππούδες τους στην Κατοχή; Πως υπάρχουν χιλιάδες παιδάκια που πάνε σχολείο ή κοιμούνται νηστικά;

Και το επόμενο ερώτημα είναι: πού αποσκοπεί αυτή η προβολή πανάκριβων και πολυτελών εδεσμάτων και μαγειρικών τεχνικών; Να ξεχάσουν οι πεινασμένοι την πείνα τους βλέποντας πώς μαγειρεύεται ραγού με τρούφες; Να δείξουμε στους εξ ανατολών ή εκ βορρά γείτονές μας πως καλοπερνάμε; Ή μήπως να εδραιωθεί στα παιδιά μας η ιδέα πως το παν είναι το φαγητό (ή όπως θα έλεγε ο Ροΐδης, «να μάθωσιν ότι το παν έγκειται εις την ικανοποίησιν της κοιλίας και των υπ’ αυτήν»).

Η μόνη λογική εξήγηση για όλα αυτά τα απαράδεκτα είναι πως οι εκπομπές αυτές είναι φτηνές για τα ταμεία των σκουπιδοκάναλων. Εκπομπές με πολιτιστικό περιεχόμενο θα ήταν πολύ ακριβότερες. Ακόμη και ένας δευτερεύων τραγουδιστής, ακόμα και μια τριμελής ορχήστρα, θα ζητούσαν περισσότερα από τους φτηνιάρηδες αυτούς. Άσε που στις εκπομπές τους κάνουν εντέχνως και γκρίζα διαφήμιση, προβάλλοντας τη μάρκα των συσκευών (μίξερ, βραστήρων κ.λπ.) που χρησιμοποιούν, έναντι φυσικά αμοιβής.

Η Ελλάδα (και όχι μόνο η αρχαία, αλλά και η σύγχρονη) φημιζόταν κάποτε για τον πολιτισμό της, για τους ποιητές, τους συνθέτες, τους ζωγράφους και τους συγγραφείς της. Δεν είναι τυχαίο πως τα δυο μονάκριβα βραβεία Νόμπελ δόθηκαν σε δυο Έλληνες ποιητές και πως η μουσική του Χατζιδάκι, του Θεοδωράκη ή του Λοΐζου έχει διεθνή εμβέλεια και απήχηση. Αντί λοιπόν να προβάλλουμε τον πολιτισμό μας, προβάλλουμε τη μαγειρική μας.

Δεν είναι σοβαρά πράματα αυτά.

 

Το σκίτσο είναι βέβαια, του σπουδαίου Quino

Πιο καλά δεν είμαστε χωρίς κυβέρνηση;

Άρθρο του Δημήτρη και της Αγγελικής Σαραντάκου,

που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Πολίτης» της Μυτιλήνης
και αναφέρεται στην εβδομάδα της …αναζήτησης πρωθυπουργού

 

Έχει συμπληρωθεί μια βδομάδα, που η χώρα δεν έχει κυβέρνηση, αλλά δεν είδαμε να επέρχεται κανένας κατακλυσμός. Οι διάφορες δημόσιες υπηρεσίες λειτουργούν (τουλάχιστον όπως κουτσά στραβά λειτουργούσαν τόσα χρόνια), οι δημοτικές αρχές το ίδιο.

Η ουσιαστική απουσία της κυβέρνησης, με τον πρωθυπουργό και τους υπουργούς να ψάχνουν να τα βρούνε με την αξιωματική αντιπολίτευση, δεν προκάλεσε καμιά παράλυση στη χώρα. Ίσως μάλιστα να έκανε καλό. Στην περίοδο αυτή έχουν ανατραπεί πολλοί μύθοι, έχουν καταπέσει πολλά δόγματα, ολόκληρο το πολιτικό σύστημα ευτελίστηκε και έχασε κάθε κύρος. Και αυτό όχι μόνο δεν είναι κακό, αλλά μπορεί να σημάνει την αφετηρία για μια καινούργια τελείως διαφορετική αντίληψη της πολιτικής ζωής.

Για πολλά χρόνια, από την Απελευθέρωση και εδώ, επικρατούσε στην κοινή γνώμη η άποψη πως ο τόπος χρειάζεται ισχυρές (μονοκομματικές, ει δυνατόν) κυβερνήσεις.. Η ιστορική τους εξέλιξη όμως απέδειξε πόσο κακό προκάλεσαν οι κυβερνήσεις αυτές.
Στις εκλογές του ΄46 και τη λεγόμενη ¨Βουλή των λαοπρόβλητων» βγήκε πανίσχυρο το Λαϊκό κόμμα του Ντίνου Τσαλδάρη, με 160 βουλευτές και μας οδήγησε στον εμφύλιο πόλεμο.
Στις εκλογές του ΄52 βγήκε ακόμη πιο ισχυρός ο Ελληνικός Συναγερμός με τον Παπάγο, που ουσιαστικά μας μετέτρεψε σε αμερικανικό προτεκτοράτο.
Από τις εκλογές «της βίας και νοθείας» του ΄61 βγήκε η τελευταία ισχυρή κυβέρνηση του Καραμανλή, που κράτησε μόλις ένα χρόνο, αλλά μέσα σ΄ αυτόν δημιούργησε τις προϋποθέσεις για τη δικτατορία της 21ης Απριλίου.
Οι κυβερνήσεις της δικτατορίας ήταν που ήταν κυριολεκτικά πανίσχυρες. Δεν υπήρχε Βουλή να τις ελέγχει, ούτε τύπος να τις επικρίνει και είδαμε πού μας οδήγησαν. Για να μην αναφερθούμε στους σκοτωμένους, στους φυλακισμένους και τους εξορισμένους, επισημαίνουμε πως κατά την επταετία η Ελλάδα συνήψε τόσα δάνεια με επαχθέστατους όρους, όσα δεν είχε συνάψει κατά τα είκοσι χρόνια του Μεσοπολέμου (1919- 1939), η διαφθορά έπεσε σύννεφο (θυμηθείτε τις περιπτώσεις Μπαλόπουλου και Ασλανίδη), ο Στρατός ξεχαρβαλώθηκε (θυμηθείτε την επιστράτευση του ΄74), η Κύπρος προδόθηκε και δόθηκε η αφορμή για την τουρκική εισβολή.
Όσο για την υπεράσπιση της εθνικής ανεξαρτησίας, αρκεί να αναφέρουμε τη φράση του Πιπινέλλη, υπουργού εξωτερικών της Χούντας: «Δε θα κάνω ποτέ τίποτα, που να δυσαρεστήσει τους Συμμάχους μας».
Η τελευταία ισχυρή κυβέρνηση, που βγήκε από τις εκλογές του 2004 ήταν η κυβέρνηση Σημίτη στη διάρκεια της οποίας η διαφθορά του κρατικού μηχανισμού έγινε πλέον καθεστώς.

Φυσικά, αγαπητοί αναγνώστες, δεν είναι σωστό να τους βάζουμε όλους στο ίδιο τσουβάλι. Οι πρώτες κυβερνήσεις της ΕΡΕ και της Νέας Δημοκρατίας με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και η πρώτη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με τον Ανδρέα Παπανδρέου, έκαναν σημαντικές καινοτομίες (πάντοτε φυσικά στο πλαίσιο εξυπηρέτησης του μεγάλου κεφαλαίου, να μην το ξεχνάμε) που ωφέλησαν τον τόπο. Ο κανόνας όμως είναι πως οι ισχυρές και αυτοδύναμες κυβερνήσεις συχνά καταντούν επικίνδυνες.

Γι΄ αυτό και προσδοκούμε να βγει κάτι καλό από τη σημερινή ακυβερνησία. Πρώτα πρώτα να καταρριφθεί το ψεύδος ότι άλλο είναι το ΠΑΣΟΚ και άλλο η Νέα Δημοκρατία. Δεν είναι. Και τα δύο «κόμματα εξουσίας» αποδείχτηκε πως είναι απολύτως πειθήνια στην εκτέλεση των εντολών των Επικυριάρχων μας.
Δεύτερο καλό είναι η εμπέδωση στην κοινή γνώμη της άποψης πως οι πολιτευτές που τριάντα χρόνιας τώρα πρωταγωνιστούν ως βουλευτές και υπουργοί, πάλιωσαν και θέλουν αντικατάσταση.
Τρίτο καλό τέλος θα είναι η κατάργηση του υπάρχοντος άδικου και αναποτελεσματικού εκλογικού συστήματος και η αντικατάστασή του με την απλή και ανόθευτη αναλογική.

Προσδοκούμε και πιστεύουμε πως οι προσεχείς εκλογές θα αποτελέσουν αληθινή έκπληξη.

Το σκίτσο είναι το Γιάννη Ιωάννου

H αχαλίνωτη φαντασία του Zοζέ Σαραμάγκου

Άρθρο του Δημήτρη Σαραντάκου που θα δημοσιευτεί στα «Αιγινήτικα Νέα»

Ένας από τους σύγχρονους συγγραφείς που αγαπώ είναι και ο Πορτογάλος Ζοζέ Σαραμάγκου, που πέθανε πέρυσι σε ηλικία 88 ετών. Δε θα παραθέσω βιογραφικά στοιχεία, ούτε θα αναφέρω τα βιβλία του, για τα οποία του απονεμήθηκε το 1998 το βραβείο Νόμπελ. Αυτά μπορεί να τα βρει ο καθένας στο Διαδίκτυο. Θα γράψω για τη ζωντανή του σκέψη, την τολμηρή του φαντασία και το ήθος του, σ’ αυτά δηλαδή που τον κράτησαν νέο ως το τέλος της ζωής του.

Δείγμα της αειθαλούς νεανικότητάς του είναι το ότι το 2005, δηλαδή σε ηλικία 83 ετών, αγόρασε ηλεκτρονικό υπολογιστή, έμαθε να τον χειρίζεται, συνδέθηκε με το Διαδίκτυο και δημιούργησε δικιά του ιστοσελίδα. Στο σημείο αυτό μου θύμισε κάποιους δικούς μας ανθρώπους, την αξέχαστη Γωγώ Κουλικούρδη, που κι εκείνη σε μεγάλη ηλικία εξοικειώθηκε με την Πληροφορική, αλλά και τον Φραγκίσκο τον Κάππο, τον Γιώργο τον Μαρίνο και τη Μαίρη τη Γαλάνη-Κρητικού, που βεβαίως είναι πολύ νεώτεροι, αλλά οπωσδήποτε έχουν κάμψει τον Μαλέα των εξήντα ετών και οι οποίοι επίσης εντρυφούν στην Πληροφορική.

Για να επανέλθω όμως στον Ζοζέ Σαραμάγκου, αναφέρω πως τα δυο τελευταία βιβλία του που διάβασα είναι το «Τετράδιο» και το «Τελευταίο τετράδιο» (και τα δύο σε έκδοση Καστανιώτη), περιέχουν τις αναρτήσεις του στο προσωπικό του ιστολόγιο, στα χρόνια 2008 – 2010, δηλαδή λίγο πριν πεθάνει. Στα κείμενα αυτά καθρεφτίζεται πολύ εμφαντικά η ζωντάνια του μυαλού του και το ενδιαφέρον με το οποίο παρακολουθούσε τα πνευματικά, πολιτιστικά και πολιτικά γεγονότα.

Ήταν ως το τέλος της ζωής του μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Πορτογαλίας, καθώς όμως ήθελε πάντα να λέει και να γράφει τις απόψεις του, αδιαφορώντας αν αυτές ήταν «εκτός της γραμμής» του κόμματος, τους είχε γίνει σχεδόν ανυπόφορος, αλλά δεν τολμούσαν να τον διαγράψουν. Φαίνεται πως το πορτογαλικό κόμμα δεν έχει ανακαλύψει τις μετά θάνατον αποκαταστάσεις.

Όσον αφορά την τόλμη της φαντασίας του, εκτός από τα βιβλία του «Πέτρινη σχεδία», «Περί τυφλότητας» και «Περί φωτίσεως», που είχα διαβάσει παλαιότερα και με γοήτευσαν, για την αχαλίνωτη φαντασία στη σύλληψη, όσο και για την  ευρηματική πλοκή τους, το τελευταίο που έπεσε στα χέρια μου, είναι το «Περί θανάτου», στο οποίο ο Σαραμάγκου εξετάζει το ενδεχόμενο να πάψει να υφίσταται ο θάνατος σε μια χώρα!

Στη χώρα αυτή ξαφνικά ο θάνατος  παύει απλά να υφίσταται. Οι γέροι αρνούνται να πεθάνουν, τα σωστικά  συνεργεία ανασύρουν από αυτοκίνητα ανθρώπους που δε θα έπρεπε να είναι, αλλά είναι  ζωντανοί, και αν κάποιος θέλει να αυτοκτονήσει απλά δε μπορεί. Και εκεί  που στην αρχή όλη τη χώρα την κυριεύει κλίμα ευφορίας, σιγά σιγά  αρχίζουν να εμφανίζονται προβλήματα. Οι οίκοι ευγηρίας προειδοποιούν πως δε χωράνε άλλους ηλικιωμένους, οι γιατροί στα νοσοκομεία βλέπουν ασθενείς να υποφέρουν, αλλά να μην μπορούν να πεθάνουν και να ησυχάσουν, οι  ασφαλιστικές εταιρίες χρεοκοπούν, οι νεκροθάφτες μένουν άνεργοι, αλλά και το ίδιο ασφαλιστικό  σύστημα της χώρας κινδυνεύει να τιναχτεί στον αέρα με την προοπτική η  χώρα να γίνει ένας γιγαντιαίος οίκος ανήμπορων ηλικιωμένων.

Κοντά σε όλα αυτά η εκκλησία, χάνοντας τον φόβο του θανάτου, χάνει και τις φενάκες για τη μετά θάνατον ζωή, την ανταμοιβή του παραδείσου ή την τιμωρία της κόλασης, καθώς και την υπόσχεση της δεύτερης  παρουσίας, δηλαδή όλον τον εξοπλισμό επιβολής της και βλέπει την επιρροή της να μειώνεται. Στο βιβλίο αυτό ο συγγραφέας μας περιγράφει όλες τις  ανατροπές που θα έφερνε στην καθεστηκυία τάξη μιας κοινωνίας η απουσία  του θανάτου. Πολιτικοί, δημοσιογράφοι, εκκλησία, ασφαλιστικές εταιρίες  βρίσκονται σε απίστευτη αταξία και ξαφνικά ανακαλύπτεις πως η κοινωνίας  μας έτσι όπως είναι δομημένη όσο και να προσποιείται πως αποστρέφεται τον θάνατο, απλά  δεν μπορεί να δουλέψει χωρίς αυτόν.

Το εύρημα του βιβλίου είναι πως, για να βγούνε από το αδιέξοδο, οι κυβερνώντες τη χώρα καταφεύγουν στην υπηρεσία της Μαφφίας! Επίτηδες το γράφει με δύο φι για να τη διακρίνει από τη γνωστή εγκληματική οργάνωση. Αυτή η Μαφφία αναλαμβάνει, έναντι αδρής αμοιβής, να πιάνει τους ανθρώπους που θα έπρεπε να είχαν πεθάνει (υπέργηρους, τραυματίες κλπ) και τους μεταφέρει σε άλλη χώρα, όπου ο  θάνατος λειτουργεί, (γιατί, κατά τον συγγραφέα, ο θάνατος υφίσταται χωριστά για κάθε χώρα και για κάθε πλάσμα).

Και ενώ όλοι φαίνεται να  ξαναβρίσκουν το ρυθμό τους ο θάνατος επανέρχεται με τη μορφή μιας  πανέμορφης γυναίκας 36 ετών, που υπογράφει σαν «η θάνατος» (με μικρό το αρχικό, σαν ένδειξη σεβασμού προς τον αληθινό θάνατο, που τον αναφέρει πάντα με κεφαλαίο το αρχικό – και να μη ξεχνάμε πως στα πορτογαλικά η λέξη είναι θηλυκού γένους:  a morte) και η οποία είναι απλή υπάλληλος ληξιαρχείου.

Στο βιβλίο αυτό ο Σαραμάγκου μπορεί επιφανειακά να φαίνεται κυνικός, αλλά αυτό που κυριαρχεί, χωρίς όμως να εκφράζεται καθαρά (και καλά κάνει) είναι η άποψη πως χωρίς τον θάνατο δεν  υφίσταται η χαρά της ζωής, δεν κατανοείς πόση αξία έχει απλά το να είσαι ζωντανός.

Το μόνο, κατά τη γνώμη μου, μειονέκτημα του βιβλίου είναι ο τρόπος γραφής του, που το κάνει πολύ δύσκολο στο διάβασμα βιβλίο. Αφθονούν φράσεις τεραστίου μεγέθους, που πιάνουν πολλές σειρές και κάποιες σελίδες ολόκληρες (!) χωρίς να κόβονται με τελείες σε μικρότερες. Ουσιαστικά μοιάζει σα να μη χρησιμοποιεί τελείες.

Πάντως, συμπερασματικά, είναι βιβλίο που αξίζει να το διαβάσει κανείς.