Παγκόσμια μέρα ποίησης – Κική Σαραντάκου

Για τη σημερινή παγκόσμια μέρα ποίησης, η Κική διάλεξε και μου έστειλε ένα παλιότερο ποίημά της:

Μεταλλαγές…

Πόσες φορές, αληθινά, κοιτάζουμε
την εξωτερική εικόνα, μόνο, των αντικειμένων!
Πόσες φορές αγγίζουμε μ’ ελπίδα χέρι φιλικό
χωρίς η ζεστασιά του να περάσει στο δικό μας.
Μπορεί και τη ζωή μας όλη να ξοδέψουμε
να μάθουμε τις γλώσσες όλων των ανθρώπων
μα να ξεχάσουμε τον μυστικό τον κώδικα
της επικοινωνίας με τους διπλανούς μας!
Έτσι, που η ζωή μας καταντά
σαν αδιάκοπη προσπάθεια προσέγγισης
χωρίς να πετυχαίνει, πάντα, το σκοπό της…
Ώσπου μια μέρα,
αναπάντεχα,
η σπίθα μες τα αρχέγονά μας κύτταρα,
κληρονομιά της σπίθας της ζωής,
που κάποτε συνένωσε τα πρώτα μόρια της ύλης,
ανάφτει μέσα μας φωτιά.
Και ξεκινούν εκείνες οι μεταλλαγές,
που αλλάζουνε την όψη,
όλου του κόσμου,
μέσα κι έξω!

Κική Σαραντάκου, Εφεδρείες, 1994

Παρουσίαση βιβλίου: Ανθρώπινη φύση, για έναν κομμουνισμό του πεπερασμένου

Αντιγράφω από την ιστοσελίδα των Εκδόσεων Τόπος:

Μπορούν να υπάρξουν βιώσιµες σοσιαλιστικές κοινωνίες;
Αντιφάσκουν, µήπως, µε την εγωιστική ανθρώπινη φύση;

Στο βιβλίο αναλύεται η διαδικασία της εµφάνισης της ιδιοκτησίας ως άρνηση της αρχαϊκής κοινότητας, οι αντιθέσεις των ταξικών κοινωνιών και ειδικά του καπιταλισµού, o ρόλος της ανθρώπινης φύσης στο ιστορικό γίγνεσθαι. ∆ιερευνάται ο χαρακτήρας της ανθρώπινης φύσης, µε βάση κυρίως τα δεδοµένα της νευρολογίας και της ψυχολογίας.

Το συµπέρασµα είναι ότι ο άνθρωπος είναι γενετικά κοινωνικό ον, ότι δεν υπάρχει αναλλοίωτη εγωιστική ανθρώπινη φύση και, κατά συνέπεια, δεν υπάρχει ανθρωπολογικό εµπόδιο για τον σοσιαλισµό.

Σκιαγραφούνται, τέλος, οι δυσκολίες για το πέρασµα στον σοσιαλισµό, και θεµελιώνεται η δυνατότητα ενός κοµµουνισµού του πεπερασµένου.

Η ιστορία, κατά τον µαρξισµό, είναι ένα ανοιχτό πεδίο δυνατοτήτων και, σύµφωνα µε τους Μαρξ και Ένγκελς, όρος για την επιβίωση της ανθρωπότητας είναι η επιστροφή στην αρχαϊκή κοινότητα, σε ένα ανώτερο, επιστηµονικό και τεχνολογικό επίπεδο.

Ο Ευτύχης Μπιτσάκης γεννήθηκε το 1927 στο χωριό Κάδρος της Κρήτης. Σπούδασε Χηµεία στο Πανεπιστήµιο Αθηνών, Θεωρητική Φυσική και Φιλοσοφία στο Παρίσι. Είναι ∆ιδάκτωρ Φιλοσοφίας του Πανεπιστηµίου Paris VIII και ∆ιδάκτωρ Επικρατείας της Γαλλίας (Φιλοσοφία των Επιστηµών). Εργάστηκε στο Πυρηνικό Κέντρο του Saclay και στο Εργαστήριο Πυρηνικής Φυσικής του Collège de France. Από το 1970 έως το 1976 δίδαξε Μαθηµατικά στο Πανεπιστήµιο ΧΙ του Παρισιού και Φιλοσοφία των Επιστηµών στο Πανεπιστήµιο VIII. Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα (1976) εργάστηκε ως κύριος ερευνητής στο Εθνικό Ίδρυµα Ερευνών. Το 1981 εκλέχθηκε Τακτικός Καθηγητής στην Έδρα Φιλοσοφίας του Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων και επί έξι έτη ήταν Κοσµήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής. Παλαιός Υφηγητής Θεωρητικής Φυσικής του Πανεπιστηµίου Αθηνών, δίδαξε στο Φυσικό Τµήµα το µάθηµα «Εισαγωγή στις Φυσικές Θεωρίες». Κύρια ερευνητικά ενδιαφέροντα του Ε. Μπιτσάκη είναι τα θεµέλια των επιστηµών (Σχετικότητα, Κβαντική Μηχανική), η Οντολογία, η Γνωσιοθεωρία και η Φιλοσοφική Ανθρωπολογία. Βιβλία και άρθρα του σ’ αυτά τα γνωστικά πεδία κυκλοφορούν στις κυριότερες ευρωπαϊκές γλώσσες.
Ο Ε. Μπιτσάκης από τα µαθητικά του χρόνια εντάχθηκε στο αριστερό κίνηµα. Κατά τη διάρ­κεια του Εµφυλίου καταδικάστηκε σε πολυετή φυλάκιση. Στη διάρκεια της δικτατορίας µετείχε ενεργά στο αντιδικτατορικό κίνηµα της Ευρώπης, ως µέλος της ΚΕ του ΚΚΕ. Ο Ε. Μπιτσάκης έχει αναπτύξει πολύµορφη κοινωνική δραστηριότητα στο πλαίσιο της Παγκόσµιας Οµοσπονδίας Επιστηµόνων, της Ουνέσκο, του Κέντρου Μαρξιστικών Ερευνών του Παρισιού και άλλων χωρών. Επίσης µετείχε στην οργάνωση του Ελεύθερου Ανοικτού Πανεπιστηµίου του Παρισιού και ήταν µέλος της Οµάδας του ∆ήµου Αθηναίων και του Υπ. Πολιτισµού για τη δηµιουργία των Ανοικτών Πανεπιστηµίων. Είχε την πρωτοβουλία της οργάνωσης του Σεµιναρίου «Θεµέλια των Επιστηµών» (Φυσικό Τµήµα, Πανεπιστήµιο Αθηνών) και την ευθύνη της οργάνωσης πολλών ελληνικών και διεθνών επιστηµονικών συνεδρίων. Τέλος, είχε την ευθύνη της δηµιουργίας του περιοδικού Σύγχρονα Θέµατα, µετείχε στην εκδοτική οµάδα του περιοδικού ∆ιαλεκτική και από το 1992 είναι εκδότης του θεωρητικού περιοδικού Ουτοπία.

 

ΕΡΓΑ ΤΟΥ
1. Είναι και Γίγνεσθαι, 1965, 2000, Στάχυ.
2. Physique Contemporaine et Matérialisme Dialectique, Éd. Sociales, Paris 1973. Μεταφράσεις του: ιαπωνικά, ισπανικά, ιταλικά, ουγγρικά.
Ελλην. µετ.: ∆ιαλεκτική και Νεότερη Φυσική, 1974, 2001, ∆αίδαλος -Ι. Ζαχαρόπουλος.
3. La Nature dans la Pensée Dialectique, L’Harmattan, Paris, 2001. Ελλην. µετ.: Η φύση στη διαλεκτική φιλοσοφία, 1975, 2003, Ελληνικά Γράµµατα.
4. La problème du Déterminisme en physique, Thèse d’ État, Paris 1976.5. Τα εννοιολογικά θεµέλια της Κβαντικής Μηχανικής, ∆ιατριβή για Υφηγεσία, Αθήνα 1979.
6. Η ∆υναµική του ελάχιστου, 1979, 2003, ∆αίδαλος – Ι. Ζαχαρόπουλος.7. Θεωρία και Πράξη, 1980, 1998, Gutenberg.
8. Φιλοσοφία του Ανθρώπου, 1980, 1991, Gutenberg.
9. Physique et Matérialisme, Éd. Sociales, Paris 1983, Μετάφραση: ουγγρικά.
10. Καρλ Μαρξ, ο θεωρητικός του προλεταριάτου, 1983, Gutenberg.
11. Τι είναι Φιλοσοφία, 1984, 1985, Σύγχρονη Εποχή.
12. Ιδεολογικά, 1986, Gutenberg.
13. Ρήξη ή ενσωµάτωση;, 1989, Σύγχρονη Εποχή.
14. Ένα φάντασµα πλανιέται,1992, 1993, Στάχυ.
15. Το αειθαλές δέντρο της γνώσεως, 1995, 1996, Στάχυ.
16. La Nouveau Réalisme Scientifique, L’Harmattan, Paris 1997. Μετάφραση: ιταλικά. Ελλην. µετ.: Ο νέος επιστηµονικός ρεαλισµός, 1999, Gutenberg.
17. Ο δαίµων του Αϊνστάιν, 2000, 2001, Gutenberg.
18. Γονίδια του µέλλοντος, 2001, Προσκήνιο.
19. ∆ρόµοι της ∆ιαλεκτικής, Άγρα, 2003.
20. Οι πόλεµοι της Νέας Τάξης (µε ∆. Μπελαντή), Προσκήνιο, 2005.
21. Η εξέλιξη των θεωριών της Φυσικής, ∆αίδαλος – Ι. Ζαχαρόπουλος, 2008.
22. Από την πυρά στον άµβωνα, Τόπος, 2009.
23. La Matière et l’ Esprit. Ελλην. µετ. Η ύλη και το πνεύµα, Άγρα, 2011, µετ. στα Ιταλικά (υπό έκδοση).

Ευτύχης Μπιτσάκης, 70 χρόνια αγώνα

Μια εκδήλωση για τον Ευτύχη Μπιτσάκη, φίλο αγαπημένο της Κικής και του Μίμη, ο οποίος πάντα τον συμβουλευόταν όταν στα γραφτά του έμπαινε στα χωράφια της φιλοσοφίας και της φυσικής.

Στη μνήμη του Σωτήρη Σιώκου

Για τον Σωτήρη Σιώκο, σύντροφο και φίλο καλό του Μίμη και της Κικής, που χάθηκε απρόσμενα χτες, αναδημοσιεύω τον συγκινητικό επικήδειο της Χριστίνας Σουλτανίδου που βρήκα στην Ίσκρα.
Η Κική είναι πολύ στενοχωρημένη για να γράψει οτιδήποτε, κι ο Μίμης δεν είναι πια μαζί μας…
 

Στο φιλαράκι μου το Σωτήρη Σιώκο

Ένα μεγάλο ουράνιο τόξο γέμισε τον ορίζοντα σήμερα. Με όλα τα χρώματα της ίριδας να διαχέονται στο στερέωμα και να διαθλώνται στα νερά της θάλασσας. Πήρε άλλη μυρωδιά θαρρείς ο αέρας, άλλαξε ήχο το κελάηδημα των πουλιών, κοντοστάθηκε η άνοιξη. Σήμερα «αναλήφθηκε στους ουρανούς» ο Σωτήρης Σιώκος. Σήμερα χάσαμε τον κομμουνιστή, τον άνθρωπο, το σύντροφο, το φίλο.

Το φιλαράκι μου το Σωτηράκη, όπως τον έλεγα όλα αυτά τα χρόνια, κι ας μου επιτραπεί αυτή η προσωπική αναφορά. Το Σωτήρη που γνώρισα από το 1978, όταν, μετά τη χούντα, αφού ιδρύσαμε την παράταξη για τον εκδημοκρατισμό της ΟΤΟΕ, ξεκινήσαμε τους μεγάλους αγώνες, για το ωράριο, ενάντια στο άρθρο 4, για το ενιαίο μισθολόγιο, ενάντια στην απελευθέρωση του πιστωτικού συστήματος κτλ.

Ξεχώριζε πάντα ο Σωτήρης,από όλους μας. Για το γαλήνιο τρόπο του, για το αιώνιο χαμόγελό του, την αστείρευτη διάθεσή του να εξηγεί τα πάντα στους πάντες, τη διαλεκτική ανάλυση των γεγονότων, την ανυποχώρητη στάση του απέναντι στην εργοδοσία, την ανθρώπινη συμπεριφορά του απέναντι σε συναδέλφους, συναγωνιστές και συντρόφους, τη δημοκρατική λειτουργία που τον διάκρινε σε όλες τις θέσεις ευθύνης που ανέλαβε στο μακρόχρονο διάστημα της συνδικαλιστικής και πολιτικής του δράσης.

Ξεχώριζε για τα πολυποίκιλα ενδιαφέροντά του, δεν υπήρξε ποτέ «μονόπλευρα» πολιτική ή συνδικαλιστική προσωπικότητα, είχε σπουδάσει σκηνοθεσία, παρακολουθούσε κινηματογράφο, διάβαζε για την ιστορία του ρεμπέτικου και της τζαζ, την ίδια ώρα που μελετούσε και έγραφε για τη διασύνδεση του πιστωτικού συστήματος με την πολεμική βιομηχανία σε παγκόσμιο επίπεδο. Ό,τι αναλάμβανε το «κεντούσε». Η προχειρότητα ήταν λέξη ασυμβίβαστη με το Σωτήρη, όπως φαίνεται κι από τις πρόσφατες εκδηλώσεις του τμήματος πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ, στο οποίο είχε την πολιτική ευθύνη. Μελετούσε σε βάθος και τεκμηρίωνε την άποψή του, χωρίς να χάσει καμία «οπτική γωνία» θεώρησής της, με εργαλείο το μαρξισμό-λενινισμό. Με αυτό το «πολιτικό» φορτίο συνέβαλε καθοριστικά στις θέσεις του ΣΥΝ για την εργατική πολιτική στα δέκα χρόνια που ήταν υπεύθυνος στο Τμήμα Εργατικής Πολιτικής του ΣΥΝ.

Ακούραστος πάντα στο συνδικαλιστικό και πολιτικό αγώνα. Επί χρόνια τον τιμούσαν οι συνάδελφοι εκλέγοντάς τον, επί χρόνια τιμούσε την ψήφο τους με την ανιδιοτελή και απόλυτη προσήλωσή του στους αγώνες, στα ταξικά συμφέροντα των συναδέλφων, σταθερά προσανατολισμένος απέναντι στο τραπεζικό κεφάλαιο. Τα χρόνια που ήταν στο Γενικό Συμβούλιο και στην Εκτελεστική Γραμματεία της ΟΤΟΕ, πλούτισε τις θέσεις της και τα έντυπά της με τις τεκμηριωμένες θέσεις του, τη ριζοσπαστική κατεύθυνσή του, σηματοδότησε με την παρουσία του τους αγώνες του κλάδου.

Ήταν από τη στόφα των αγωνιστών που έδιναν χωρίς να παίρνουν. Από τους ελάχιστους συνδικαλιστές στις τράπεζες, που δεν έκαναν χρήση της Σ.Σ.Ε. που έδινε τη δυνατότητα να παίρνουν ακώλυτα τους υπηρεσιακούς βαθμούς όσοι είχαν απόσπαση. Και μας έκανε όλους περήφανους γι αυτό.

Πρωτοστάτησε σε όλες τις απεργίες της ΟΤΟΕ, του συλλόγου του, με το μοναδικό τρόπο του, χωρίς να λογαριάζει το χρόνο που αφιέρωνε από την προσωπική του ζωή, το μόχθο, την ψυχική φθορά. Με την καθημερινή παρουσία του, από το πρωί στην περιφρούρηση, στις περιοδείες, στις συγκεντρώσεις, στις ομιλίες, στη συγγραφή των ανακοινώσεων κ.ά. Είναι αξέχαστες οι στιγμές που ζήσαμε, να μπαίνουμε παραμονές απεργιών σαν κλιμάκιο με το Σωτήρη σε τράπεζες όπου η εργοδοσία «δεν αστειευότανε», όπως στην τότε Τράπεζα Εργασίας, και ο Σωτήρης, με το μειλίχιο ύφος του, χωρίς καμία προειδοποίηση, να ανεβαίνει επάνω στα γραφεία και στα γκισέ και να μιλάει, σαν ένας άλλος Λένιν. Σταματούσανε οι συνάδελφοι να τον ακούσουν, τον άκουγαν με δέος και οι πελάτες, γιατί τέτοιο φαινόμενο δεν το ξανάδανε να συμβαίνει. Και τους συνέπαιρνε όλους με το ύφος του, το περιεχόμενο των λόγων του, το άσβεστο πάθος για τα πιστεύω του.

Οι ευθύνες και τα καθήκοντα δεν τον φόβιζαν. Αγαπούσε τη δουλειά, αγαπούσε τη δημοκρατία. Θυμάμαι να μου τηλεφωνά αργά το βράδυ, όπως και άλλους συντρόφους και συναγωνιστές, για να ζητήσει τη γνώμη μας σχετικά με την εισήγηση που θα έκανε την επόμενη μέρα. Μπορούσε να συνθέτει, γιατί σεβότανε τη συλλογικότητα, και το αποδείκνυε στην πράξη με κάθε του ενέργεια. Υπήρξε ο αριστερός που μίλησε για αυτοκριτική στο συνδικαλιστικό κίνημα αλλά και στην πολιτική. Και, απ΄ότι θυμάμαι, ίσως είναι και ο μόνος που το τόλμησε. Ο μόνος που έκανε ΠΑΝΤΟΤΕ απολογισμό των πεπραγμένων του, συνδικαλιστικά και πολιτικά, χωρίς να φοβάται την κριτική, έτοιμος να συζητήσει τα πάντα.

Αγαπούσε τους φίλους τους, είχε πάντοτε χρόνο για να επικοινωνήσει μαζί μας, να μας ρωτήσει πώς είμαστε, αν χρειαζόμαστε κάτι. Με το Σωτήρη φίλο, είχες πάντοτε τη σιγουριά ότι θα είναι δίπλα σου, ότι κι αν χρειαστείς, όποτε κι αν το χρειαστείς. Με απόλυτο σεβασμό στο πρόβλημά μας, με απόλυτη αφοσίωση στην προσφορά του.

Ένα πηγάδι αγάπης και φροντίδας που δε στέρευε ποτέ. Ένα πηγάδι αγάπης, όπου όλοι σκύβαμε για να πάρουμε νερό, και όλοι μας, ο καθένας με τον τρόπο του, φροντίζαμε κι εμείς να το γεμίζουμε, με τη δική μας αγάπη προς αυτόν.

Λάτρευε την οικογένειά του, την αγαπημένη Γιώγια του και τα παιδιά του, ήταν υπερήφανος γι αυτούς, πάντα στα μέτρα της σεμνότητας που τον διέκρινε.
Σεβότανε την αντίθετη άποψη. Μελετούσε αδιάκοπα την ιστορία της αριστεράς. Πίστευε ακράδαντα στην ενότητα της αριστεράς, και πάσχιζε, όλα αυτά τα χρόνια, με όποιο πρόσφορο τρόπο, να βάλει το λιθαράκι του στην υπόθεση αυτή.

«Εσύ δεν είσαι κομμουνιστής, μάλλον είσαι χριστιανός, θα μπορούσες να ‘σαι και Πατριάρχης, τόσο ήρεμος και καλός που είσαι», τούπε ένα μεσημέρι ο Πέτρος, καθώς πίναμε το κρασάκι μας, τσιμπώντας μεζεδάκια σ΄ ένα ταβερνάκι στη Θεσσαλονίκη.

«Κι όμως φίλε μου», του απάντησε χαμογελώντας γλυκά ο Σωτηράκης, «εγώ είμαι κομμουνιστής, γι αυτό είμαι τόσο ήρεμος και γαλήνιος, γιατί εμείς οι κομμουνιστές έχουμε βαθειά σιγουριά και πεποίθηση για το δίκαιο της άποψής μας».

Καλό ταξίδι φίλε Σωτήρη, το γλυκό χαμόγελό σου, η ουράνια ηρεμία σου, ο βαθύς στοχασμός σου, η θεωρητικά τεκμηριωμένη πίστη σου στον κομμουνισμό, η αγάπη σου και η προσφορά σου θα μας συντροφεύουν πάντα.

Σ΄ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ από καρδιάς που μου έκανες την τιμή να είσαι φίλος μου.

—————–

Ας τον αποχαιρετίσουμε με ένα ποίημα της συντρόφου του, ποιήτριας Γιώγιας Σιώκου, αφιερωμένο σ’ εκείνον, που μου θυμίζει πολύ τα ποιήματα που έχει γράψει η Κική για τον Μίμη.

Τ’ ΟΝΟΜΑ ΣΟΥ

Στον Σωτήρη

Τ΄ όνομά σου χαράζω στιλπνά
σ΄ένα κοχύλι,
σε κρατήρες ηφαιστείων,
σε δροσοσταλίδα διάφανων οροσειρών,
όπου άγρια άτια
στην αχλύ του απομεσήμερου ρουθουνίζουν.

Στα κόκκινα κοράλλια της αγάπης
το όνομά σου χαράζω,
σ’ εσπερινό αντίλαλο αρχαίων κριαριών,
στους ασημοκαπνισμένους ελαιώνες,
σε δαφνόδεντρα ηρώων.

Στους αρμούς του κορμιού σου
και στου ιδρώτα σου τα κρούσταλλα
ατέρμονα Ζω.
Την αδάμαστη καρδιά σου αφουγκράζομαι
τις νύχτες να σκιρτά
και ριγώ όπως την πρώτη μας μέρα
στους αιθέρες.

Της αγάπης μου τ΄ όνομα χαράζω
στις φλέβες, στο άνθος της αυγής,
στην αψίδα ενός σμήνους
αποδημητικών πουλιών,
που αέναα επιστρέφουν
στο πολιούχο νησί της ψυχής σου.