Γιατί είμαι υπέρ της τεχνολογικής εξέλιξης

Άρθρο του Δ. Σαραντάκου

που δημοσιεύτηκε στο «Εμπρός» στις 25/01/2011

Έχω μερικούς αγαπητούς φίλους, που ενώ είναι ξύπνιοι, πνευματικοί άνθρωποι, κοινωνικά δραστήριοι ενεργοί πολίτες, προικισμένοι δηλαδή με πολλά χαρίσματα, εντούτοις αποφεύγουν, κάποιοι δε αποστρέφονται, την τεχνολογική εξέλιξη στον τομέα της επικοινωνίας και της μετάδοσης των ιδεών. Μετά βίας και εξ ανάγκης χρησιμοποιούν κινητό τηλέφωνο, δεν αγγίζουν το πληκτρολόγιο (κάποιοι μάλιστα από υπερβάλλοντα ζήλο ούτε τη γραφομηχανή) και φυσικά έχουν ξορκισμένο το διαδίκτυο.

Αγαπητός φίλος (και ξάδελφος μάλιστα) με εγκαλούσε προχτές, κατηγορώντας με για ασυνέπεια, γιατί στο σημείωμά μου για το παράδειγμα της Γαύδου επισήμανε πολλές κατά την άποψή του ανακολουθίες: πως ενώ είμαι υπέρ της τεχνολογικής εξέλιξης προτείνω να καταργήσουμε κάποια προϊόντα αυτής της εξέλιξης (χάπια κ.λπ.) και να ξαναγυρίσουμε στις παλιές και μισοξεχασμένες θεραπευτικές πρακτικές και μέσα, στις βεντούζες, στα καταπλάσματα, στα μαντζούνια και στις παλιές συνταγές των γιαγιάδων μας. Επίσης πως προτείνω να περιορίσουμε το αυτοκίνητο (άλλη μια μορφή τεχνολογικής εξέλιξης) και να ξαναγυρίσουμε στο περπάτημα ή έστω την ποδηλασία.

Φαίνεται πως δεν ήμουν αρκετά σαφής στη διατύπωση των απόψεών μου. Πριν από οχτώ, αν δεν κάνω λάθος, χρόνια είχε δημοσιευθεί στο «Εμπρός» σημείωμά μου, με τίτλο «Τεχνολογίας εγκώμιο», στο οποίο ανέπτυσσα τις απόψεις μου που είχα τότε και εξακολουθώ να διατηρώ και σήμερα. Στο σημείωμα λοιπόν αυτό γράφω πως η τεχνολογία είναι καλή όταν τη χρησιμοποιείς σωστά και κακή όταν τη χρησιμοποιείς λανθασμένα. Πως ουσιαστικά ο ηλεκτρονικός υπολογιστής είναι ο υπηρέτης σου. Πολύτιμος και εξυπηρετικός αλλά πάντοτε υπηρέτης. Κι ούτε καν έξυπνος. Αντίθετα, θα τον χαρακτήριζα πολύ κουτό. Γιατί μπορεί μεν να κάνει αριθμητικές πράξεις με εικοσαψήφιους αριθμούς σε κλάσμα δευτερολέπτου, αλλά δε διαθέτει ούτε υποψία κρίσης και φαντασίας. Αυτά παραμένουν προνόμια του ανθρώπινου μυαλού κι ούτε είναι δυνατή η κατασκευή τεχνητής διανοίας. Αν λοιπόν μερικοί άνθρωποι δέχονται να γίνουν υπηρέτες και όργανα μιας ηλίθιας μηχανής, όπως είναι ο ηλεκτρονικός υπολογιστής, αυτό είναι δικό τους πρόβλημα και φταίξιμο και δε μειώνει τη σπουδαιότητα και την αξία του ως χρήσιμου και βολικού οργάνου.

Το παρήγορο και ελπιδοφόρο στοιχείο είναι πως μπορεί, οι εσχατόγηροι της ηλικίας μου και οι σιτεμένοι της ηλικίας του ξάδελφου, να αποστρέφονται την Πληροφορική και το Διαδίκτυο, αλλά τα νέα παιδιά είναι ένθερμοι θιασώτες τους. Προσωπικά μυήθηκα στη μαγεία της πληροφορικής από το γιο μου και τη μεγάλη μου κόρη στις αρχές της δεκαετίας του ‘80 και σήμερα προσφεύγω συχνά στα φώτα και την αρωγή των εγγονών μου, που πάνε στο Γυμνάσιο και είναι ξεφτέρια στα θέματα αυτά.

Υπάρχουν φυσικά και στο σημείο αυτό παρήγορες εξαιρέσεις. Στην Αίγινα, όπου περνώ αρκετές μέρες κάθε μήνα, αφού σύμφωνα με τη λεσβιακή αντίληψη «είμι απ’ του χουργιό τς ιγναίκας ιμ», στην Αίγινα λοιπόν, πριν από δέκα χρόνια η Γωγώ Κουλικούρδη, η αποκαλούμενη «ζωντανή ιστορία της Αίγινας» σε ηλικία (τότε) εβδομήντα πέντε ετών, αγόρασε ηλεκτρονικό υπολογιστή, έμαθε να τον χειρίζεται και έγραψε σ’ αυτόν τα τελευταία δύο βιβλία της. Ακολουθώντας το παράδειγμά της τρεις διαπρεπείς Αιγινήτες, που έχουν περάσει τα εξήντα, ένας ζωγράφος, ένας συγγραφέας και μια φιλόλογος, προσχώρησαν στη νέα τεχνολογία και εντρυφούν στο Διαδίκτυο.

Επειδή δεν παραδέχομαι πως υπάρχουν απόλυτες αλήθειες, πρέπει να αναφέρω και τον αντίλογο. Δεν παραγνωρίζω το ότι στο χαώδες και ανεξέλεγκτο Διαδίκτυο παραμονεύουν μεγάλοι κίνδυνοι, ιδίως για τα νέα παιδιά, από την παρακολούθηση πορνοταινιών ως τη διάδοση των ναρκωτικών. Σ’ αυτό το πρόβλημα όμως λύση δεν είναι η απαγόρευση της χρήσης αλλά η διαφώτιση του χρήστη. Άλλωστε τα νέα παιδιά τους κινδύνους αυτούς τους αντιμετωπίζουν καθημερινά, όχι καθισμένα μπροστά στον υπολογιστή τους αλλά βαδίζοντας στους δρόμους.

Η διαφορά όμως ανάμεσα στο Διαδίκτυο και την Τηλεόραση παραμένει τεράστια. Στο Διαδίκτυο συμμετέχεις ενεργητικά, μπορείς αμέσως να πεις τη γνώμη σου και να διατυπώσεις τις αντιρρήσεις σου, ενώ στην Τηλεόραση δεν μπορείς. Παραμένεις εσαεί παθητικός, αποχαυνωμένος, θεατής (και πειθήνιος καταναλωτής επί πλέον). Γι’ αυτό άλλωστε τα απολυταρχικά ή δικτατορικά καθεστώτα, όπως οι αραβικές μοναρχίες, κάποιες αφρικανικές δικτατορίες και η κομμουνιστική (τρομάρα της) Κίνα έχουν κάνει σχεδόν υποχρεωτική την (κρατική βεβαίως βεβαίως) τηλεόραση, ενώ κάνουν ό,τι μπορούν για να εμποδίσουν ή έστω να περιορίσουν τη χρήση της πληροφορικής και του διαδικτύου από τους υπηκόους τους.

–

–

-Το καταπληκτικό σκίτσο με τον «υπολογιστή» και το ποντίκι είναι, βέβαια, του Αρκά

–

–

Σε δύσκολους καιρούς, μνημονεύετε Παπαδιαμάντη

Κείμενο του Δημήτρη Σαραντάκου
που θα δημοσιευτεί στο περιοδικό «Α Σελάνα» της Μυτιλήνης

Αυτές τις μέρες ο νους μου πάει στον Παπαδιαμάντη, για δύο λόγους.
Ο ένας είναι γιατί φέτος, και συγκεκριμένα στις 3 Ιανουαρίου, συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από τον θάνατό του και ο άλλος, γιατί από οικογενειακή παράδοση, τις χρονιάρες μέρες συνηθίζουμε να διαβάζουμε Παπαδιαμάντη. Από τότε που ήμουν παιδί θυμάμαι πως ο πατέρας μου, ένθερμος θαυμαστής του Μεγάλου των γραμμάτων μας, συνήθιζε τέτοιες μέρες να μας διαβάζει κάποιο από τα «Χριστουγεννιάτικα Διηγήματά» του. Τον μιμήθηκα όταν μεγάλωσα κι απόχτησα δικά μου παιδιά και αποτόλμησα να επαναλαμβάνω την ανάγνωση στις εγγόνες μου.

Κατά σύμπτωση, φέτος επίσης, συμπληρώνονται, 160 χρόνια από τη γέννησή του Παπαδιαμάντη. Τη διπλή αυτή επέτειο το Υπουργείο Πολιτισμού (ας το πούμε έτσι) την αγνόησε, όπως άλλωστε είχε παραλείψει πριν δέκα χρόνια να τιμήσει τα 150 χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου Σκιαθίτη. Είχε τότε ανακηρυχτεί το 2001 «έτος Εμπειρίκου» γιατί είχαν συμπληρωθεί 100 χρόνια από τη γέννησή του. Στην πραγματικότητα όμως το 2001 έγινε ντε φάκτο έτος Παπαδιαμάντη (από πλευράς εκδόσεων και εκδηλώσεων).

Έτσι και τώρα, το 2011 ανακηρύχθηκε από το λεγόμενο Υπουργείο Πολιτισμού «έτος Ελύτη» αφού φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννηση του ποιητή του «Άξιον εστί», αλλά να μου το θυμάστε θα γίνει και πάλι ντε φάκτο, έτος Παπαδιαμάντη. Όχι πως έχω τίποτα εναντίον του Ελύτη, που τον θεωρώ έναν από τους μεγαλύτερους έλληνες ποιητές. Αρκεί μόνο το «Άξιον Εστί» για να τον κατατάξει στους πραγματικά μέγιστους ποιητές, της Ευρώπης ολόκληρης, και όχι μόνο της Ελλάδας. Ο Ελύτης λοιπόν γράφει κάπου:

«Όταν βρίσκεστε σε δύσκολες στιγμές, αδελφοί, μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό, μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη ….».

Πάντως θεωρώ ανεπίτρεπτο από την Πολιτεία να αγνοεί τον μεγάλο, αν όχι τον μέγιστο, από τους πεζογράφους μας.  Βέβαια δεν παραγνωρίζω το γεγονός πως οι σύγχρονοί του διανοούμενοι άργησαν να τον αποδεχτούν, κυρίως δε οι κριτικοί λογοτέχνες όπως ο Άγγελος Βλάχος, ο Μιχαήλ Μητσάκης, ο Ιωάννης Δαμβέργης, ο Ιωάννης Κονδυλάκης, ο Γρηγόριος Ξενόπουλος. Όλοι αυτοί, όσο ζούσε, δεν ανέφεραν ούτε λέξη για το έργο του Παπαδιαμάντη.

Αντίθετα άλλες μεγάλες μορφές των γραμμάτων μας, ο Ροϊδης, ο Παλαμάς,  ο Καβάφης και ο Νιρβάνας τον θαύμαζαν. Ο Παλαμάς, ο επισημότερος κριτικός της μεταψυχαρικής περιόδου, συνόψισε τα χαρακτηριστικά της διηγηματογραφικής φυσιογνωμίας του, που «δίνει την άϋλη χαρά της τέχνης». Όπως γράφει, «ένα περιβόλι είναι ο κόσμος που μας παρουσιάζει στις ιστορίες του (…). Παντού τα συγκεκριμένα και τα χειροπιαστά, ζωγραφιές των πραγμάτων, όχι άρθρα (…). Πρόσωπα, όχι δόγματα. Εικόνες, όχι φράσεις. Κουβέντες, όχι κηρύγματα. Διηγήματα, όχι αγορεύσεις». Το ίδιο και ό Νιρβάνας, που έγραψε : «Εκείνος πού θα δώσει μίαν ημέραν μακρινήν(…) την εικόνα του Παπαδιαμάντη, του πρώτου και μοναδικού της εποχής μας, δεν πρέπει να χωρίσει ποτέ τον συγγραφέα από τον άνθρωπον (…). Ο Καβάφης, τέλος, θεωρούσε το γράψιμό του Παπαδιαμάντη ανυπέρβλητο, γιατί, όπως τόνιζε, στα κείμενά του δεν υπάρχει ούτε μια περιττή λέξη, ενώ έχουν όσες και αυτές ακριβώς που χρειάζονται για να εκφραστούν αυτά που θέλει να πει.

Σήμερα βέβαια το κλίμα είναι τελείως διαφορετικό. Ο Παπαδιαμάντης έχει καθιερωθεί ως ο μεγαλύτερος μας πεζογράφος. Συνέβαλε σημαντικά σ΄ αυτό κι ο παλιός μας δάσκαλος στο Γυμνάσιο, ο Βαλέτας, που αφιερώθηκε στη μελέτη του έργου του. Υπάρχουν φυσικά και σήμερα κάποιες εξαιρέσεις. Προ πενταετίας, εγχώριος λόγιος είχε καταφερθεί κατά της «Παπαδιαμαντολαγνείας», όπως τη χαρακτήρισε. Για να μη μιλήσω για τους πούρους δημοτικιστάδες, είδος ευτυχώς υπό εξαφάνισιν σήμερα, που τον απέρριπταν ασυζητητί, έχοντάς τον κατατάξει στους «καθαρευουσιάνους».

Ο πατέρας μου, που αν μη τι άλλο ήταν έξυπνος και διαβασμένος άνθρωπος (όσοι τον γνώρισαν από κοντά τον έλεγαν σοφό) όταν πρωτόρθε στη Μυτιλήνη, στη δεκαετία του ’20, αντιμετώπισε πολλούς Μυτιληνιούς λόγιους, που λάτρευαν τον Ψυχάρη και απέρριπταν τον Παπαδιαμάντη και τον Καβάφη, «γιατί ήταν καθαρευουσιάνοι». Τους είχε πει τότε τα εξής προφητικά, που ευτυχώς είναι γραμμένα και σώθηκαν: «Σε πενήντα χρόνια τον Ψυχάρη σας δε θα τον διαβάζει κανένας, ενώ του Παπαδιαμάντη θα του έχουμε στήσει αγάλματα και τον Καβάφη θα τον μελετούμε σε ειδικά ιδρύματα».

Μιας άλλης μορφής υποτίμηση του Παπαδιαμάντη θεωρώ το επίθετο «Κοσμοκαλόγερος» που του κόλλησαν, καλοπροαίρετα, κάποιοι, ενώ άλλοι τον κατατάσσουν στους θρησκόληπτους. Τίποτα δεν είναι πιο ανακριβές και αταίριαστο για τον συγγραφέα της «Φόνισσας», από το επίθετο αυτό. Στην πραγματικότητα ο Παπαδιαμάντης δεν ήταν καθόλου «Κοσμοκαλόγερος». Εκτός του ότι ήταν εργαζόμενος (τυπογράφος και δημοσιογράφος), ζούσε μέσα στον κόσμο, ήταν λάτρης του Βάκχου, το έτσουζε κανονικά και του άρεσαν οι γυναίκες. Ερωτικότερο κείμενο από το «Όνειρο στο κύμα» δύσκολα θα βρει κανείς στη νεοελληνική γραμματεία. Εξάλλου, ήταν έντονα πολιτικοποιημένος. Αρκεί να διαβάσετε τους «Χαλασοχώρηδες» και θα το διαπιστώσετε.

Μολονότι ήταν αναμφισβήτητα ευσεβής άνθρωπος, δεν χαριζόταν καθόλου στους επηρμένους ιεράρχες και τους τα έψαλλε κανονικά. Στην υπεροψία και τον αυταρχισμό κάποιων τέτοιων ιεραρχών αναφέρεται το διήγημά του «Η επίσκεψις του Δεσπότη» ενώ σε ένα άλλο γράφει

Εις το βάθος αντίκρυσεν άνθρωπον χρυσοστόλιστον και μιτροφορούντα, ως Μήδον σατράπην της εποχής του Δαρείου, ποιούντα διαφόρους ακκισμούς και επιτηδευμένας κινήσεις. Δεξιά και αριστερά άλλοι έψαλλον με πεπλασμένας φωνάς τον Δεσπότην και Αρχιερέα…

και σε άλλο

… ο γεννάδας, προέτρεπεν το ποίμνιόν του να γίνουν καταδόται, ενδεχομένως και συκοφάνται! Οι εμπαίκται κατακυριεύσουσιν ημών.

Η γλώσσα του Παπαδιαμάντη είναι ποιητικότατη και μοναδική, όπως και η γλώσσα του Ροϊδη είναι επίσης μοναδική και υπόδειγμα σατιρικού ύφους και κάθε απόπειρα «μεταγλωττισμού» στην τρέχουσα νεοελληνική, της «Φόνισσας» ή της «Πάπισσας Ιωάννας» είναι καταδικασμένες στην αποτυχία και τη γελοιοποίηση. Οι Άγγλοι δεν διανοήθηκαν  να μεταγλωττίσουν τα «Καντερβουργιανά διηγήματα» ούτε οι Γάλλοι τον «Γαργαντούα», μολονότι η γλώσσα του Τσώσερ και του Ραμπελαί, διαφέρουν πολύ από τα σημερινά αγγλικά και γαλλικά, οπωσδήποτε δε, περισσότερο από όσο η καθαρεύουσα από τη δημοτική.

Να μνημονεύουμε λοιπόν Παπαδιαμάντη, αδελφοί, σ΄ αυτές τις δύσκολες μέρες που περνούμε.

–

–

Η περίπτωση (και το παράδειγμα) της Γαύδου

Άρθρο του Δημήτρη Σαραντάκου που δημοσιεύτηκε στο Εμπρός

(με κάποια προβλήματα δυστυχώς, ας όψεται ο δαίμων του ηλεταχυδρομίου! Εδώ, το άρθρο στην τελική μορφή του)

Το στομάχι του χρυσού, το φως πεινά.

Μα οι εξόριστοι στων Γαύδων τα ακρωτήρια

χτίζουν μέσα τους τα νέα τους ορμητήρια

τ΄ αυριανά

Γιάννης Ρίτσος «Το τραγούδι της Χαράς»

Στο νοτιότερο κομμάτι της Ελλάδας και, σύμφωνα με τη Γεωγραφία, στο νοτιότερο σημείο της Ευρώπης, γίνεται τα τελευταία χρόνια ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον πείραμα. Εφτά ρώσοι επιστήμονες έχουν εδώ και λίγα χρόνια εγκατασταθεί μόνιμα στο νησί και επιβιώνουν εφαρμόζοντας πρωτότυπες και πρωτοπόρες μεθόδους διαβίωσης, φιλικές προς το περιβάλλον και ανεξάρτητες από ρυπογόνες πηγές ενέργειας, όπως το πετρέλαιο και το από πετρέλαιο παραγόμενο ηλεκτρικό ρεύμα.

Άτυπος αρχηγός της ομάδας είναι ο Αντρέι Ντροζντόβ, ασπρομάλλης, ομιλητικός, ο μόνος που επέζησε από τους εκατό πυρηνικούς φυσικούς, που έτρεξαν στο Τσερνομπίλ για να αξιολογήσουν την καταστροφή. Οι γιατροί, διαπιστώνοντας από τους μετρητές Γκάιγκερ τη ραδιενέργεια που είχε απορροφήσει ο οργανισμός τους, τους έκλεισαν σε κλινικές και τους χορηγούσαν ειδικά φάρμακα. Δεν επέζησε κανένας. Μονάχα ο Ντροζντόφ, που αρνήθηκε να υποβληθεί σε παρόμοια θεραπεία και απαλλάχτηκε από τη ραδιενέργεια με τη … γυμναστική. Ιδρώνοντας την έδιωξε από τον οργανισμό του και επιβίωσε!

Φτάνοντας στη Γαύδο οι ρώσοι επιστήμονες φιλοξενήθηκαν από τον παπά του νησιού. Αργότερα του ανταπέδωσαν τη φιλοξενία, επισκευάζοντας, βάφοντας την εκκλησία και συντηρώντας τις αγιογραφίες. Εγκαταστάθηκαν σε μια παράκτια γωνιά του νησιού, αλλά όταν αποφάσισαν να πάρουν άδεια για να χτίσουν ένα σπίτι στον Καραβέ, στο νότιο τμήμα του νησιού, για να κατοικήσουν, η πολεοδομία, πάντα άγρυπνος φρουρός του νόμου, τους εμπόδισε. Εκείνοι τότε έφτιαξαν υπόγεια κατοικία γιατί όπως διαπίστωσαν στο αχανές περιβόλι της ελληνικής νομοθεσίας υπάρχουν πολλά παραθυράκια, ένα από τα οποία αφορά τις υπόγειες κατασκευές, που δεν υπόκεινται στους περιορισμούς των υπεργείων.

Από τότε ζούνε στη Γαύδο και έχουν γίνει πολύ αγαπητοί στους κατοίκους του νησιού. Ζούνε εκμεταλλευόμενοι τον άνεμο και τον ήλιο για να έχουν ηλεκτρικό ρεύμα και ζεστό νερό, καλλιεργούν τη γη και τρέφουν πουλερικά και κουνέλια για να έχουν τροφή. Κυρίως όμως αξιοποιούν κάθε διαθέσιμο φυσικό πόρο, εφαρμόζοντας τις γνώσεις που απόχτησαν στα σοβιετικά εργαστήρια και έχοντας την πεποίθηση πως η ιδιότητα του επιστήμονα δεν εξαργυρώνεται με συμβιβασμούς, παχυλούς μισθούς και με προνόμια, που ουσιαστικά τους μετατρέπουν σε καλοζωισμένους γάτους, αραχτούς στα κρυστάλλινα γραφεία πετρελαϊκών πολυεθνικών.

Το σπουδαιότερο όμως είναι πως έχουν όραμα και τη θέληση να διδάξουν τους άλλους με το σπουδαιότερο διδακτικό μέσο: το προσωπικό παράδειγμα.

Πολλά θα μπορούσαμε να διδαχθούμε από τους ρώσους επιστήμονες της Γαύδου, οι οποίοι χτίζουν τα αυριανά ορμητήρια, για να θυμηθώ τον Ρίτσο και να επαναλάβω αυτό που πολλές φορές έχω γράψει: πως οι μεγάλοι ποιητές είναι και προφήτες.

Αλήθεια, γιατί να γεμίζουμε τον οργανισμό μας με χάπια και άλλα βιομηχανικά φάρμακα, που σε βάθος χρόνου έχουν άγνωστες (ή αποκρυπτόμενες) παρενέργειες και να μην ξαναγυρίσουμε στις παλιές και μισοξεχασμένες συνταγές  και θεραπευτικές μεθόδους, στις βεντούζες, στα καταπλάσματα και στα βότανα; Γιατί να μην εγκαταλείψουμε τα διάφορα σαμπουάν και αφρόλουτρα και να μη γυρίσουμε στο πράσινο σαπούνι; Καθαρίζει πολύ καλά το δέρμα και είναι ένα κι ένα για την πιτυρίδα.

Τέλος, γιατί να μην εγκαταλείψουμε ή έστω να περιορίσουμε δραστικά τη χρήση του αυτοκινήτου και να υιοθετήσουμε το ποδήλατο ή ακόμα καλύτερα το περπάτημα. Θυμάμαι τον παππού μου, που έφυγε πλήρης ημερών, που έλεγε: «Για την καρδιά μου έχω δυο γιατρούς: το δεξί μου ποδάρι και το αριστερό μου ποδάρι» και συχνά ερχόταν από τη Μόρια στη Μυτιλήνη με τα πόδια.

Ελπίζω πως η οικονομική κρίση, που όπως φαίνεται θα κρατήσει μερικά χρονάκια, να μας πειθαναγκάσει να διδαχτούμε κάποια ωφέλιμα στοιχεία από το παράδειγμα των επιστημόνων της Γαύδου.

Σημ. Τα στοιχεία για τους ρώσους επιστήμονες αντλήθηκαν από άρθρο των Κωστή Αλεξανδρόπουλου & Βαγγέλη Δαβιτίδη στο περιοδικό Υποβρύχιο. Η φωτογραφία από τα Βατσιανά, είναι  από το λεύκωμα του Παύλου Φυσάκη «Lands End», 2009

φω-

–

«Η Αποκρουστέα Μυθολογία» ήτοι: οδηγός αισιόδοξης αντιμετώπισης της κρίσης

Ο Δημήτρης Σαραντάκος γράφει  για το νέο βιβλίο του που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Αιολίδα» της Μυτιλήνης:

Η αποκρουστέα μυθολογία – Δοκίμια (ενοχλητικά)

Καθώς τελειώνει η πρώτη δεκαετία του 21^ου αιώνα, διαπιστώνω, καθημερινά σχεδόν, πως ο καινούργιος αιώνας δεν ξεκίνησε καλά. Παρά την αναμφισβήτητη τεχνολογική πρόοδο, παρά τη συσσώρευση γνώσεων σε ασύλληπτα ως χτες μεγέθη, παρά την πρωτοφανή αύξηση της πληροφόρησης, οι άνθρωποι δε ζούνε όπως θα μπορούσαν να ζούνε. Όχι πως ζούνε χειρότερα από τους προγόνους τους. Το αντίθετο. Σήμερα ζούνε πάνω στον πλανήτη μας εξήμισι δισεκατομμύρια άνθρωποι, ενώ στην αρχή του 20^ου αιώνα ζούσαν λιγότερο από δύο δισεκατομμύρια και αν συγκρίνουμε το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων τότε και τώρα, οι σημερινοί υπερέχουν σε όλους τους τομείς, στην υγεία, στη διατροφή, στην εκπαίδευση, στον πολιτισμό και σε όλα τα πλάτη και τα μήκη της Γης.

Ταυτόχρονα όμως οι φυσικοί πόροι καταληστεύονται, το περιβάλλον υποβαθμίζεται, οι κοινωνικές ανισότητες έχουν φτάσει σε ασύλληπτα ως τώρα ύψη και η ανθρωπότητα έχει διχαστεί, οριζόντια (σε πλούσια και φτωχά κράτη) και κατακόρυφα (σε προνομιούχα και μη στρώματα μέσα σε κάθε κράτος, ακόμα και στις λεγόμενες ανεπτυγμένες χώρες). Η ζωή έχει αγριέψει παντού.

Αυτή η κατάσταση γεννά στους ανθρώπους απαισιοδοξία, η οποία ξεκινά δέκα χρόνια πιο πριν. Ήδη από τη δεκαετία του 1990, ήταν το κυρίαρχο συναίσθημα. Για   πολλούς η κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού δε σήμανε μόνο την εξαφάνιση οραμάτων που αποτελούσαν το φάρο της πορείας τους στη ζωή, σήμανε και κάτι χειρότερο: πως δεν υπάρχει ελπίδα για ουσιαστική αλλαγή. Αλλά και όσοι δεν είχαν παρόμοια οράματα, όσοι δεν πίστεψαν στον υπαρκτό σοσιαλισμό, ένοιωσαν την ίδια απογοήτευση, βλέποντας πως ο καπιταλισμός μένοντας κυρίαρχος δεν έφερε ούτε ειρήνη, ούτε ευημερία, παρά πολέμους και μεγαλύτερη εξαθλίωση, που εντείνεται καθώς και ο υπαρκτός καπιταλισμός μπήκε σε τροχιά κρίσης και απορρύθμισης.

Μπροστά σ΄αυτή την κατάσταση, που δε μπορούν ούτε να ερμηνεύσουν ούτε να κατανοήσουν, πολλοί περιχαρακώνονται στον εαυτό τους, αναζητώντας προσωπικές λύσεις επιβίωσης, αποδεχόμενοι τους κανόνες του ανταγωνισμού και του κέρδους και όλη την κοινωνική αγριότητα που αυτοί συνεπάγονται και τελικά απαρνούνται τις αρχές και τις πεποιθήσεις τους και ασπάζονται καινούργιες, στον αντίποδα των παλιών, άλλοι στρέφονται με αληθινή μανία στα λαχεία, τα τυχερά παιχνίδια, στο παίξιμο στο χρηματιστήριο, άλλοι καταφεύγουν σε μάγους, μέντιουμ και αστρολόγους, αναζητώντας ανορθολογικές λύσεις για τα προβλήματά τους. Κάποιοι, τέλος, κλείνοντας τα μάτια, αρνούνται να δούνε αυτή τη νέα πραγματικότητα και ζούνε στον κλειστό ιδεατό κόσμο τους, στον εφησυχασμό των βεβαιοτήτων τους πως τίποτα δεν έχει αλλάξει.

Το χαρακτηριστικότερο γνώρισμά όλων των παραπάνω στάσεων είναι η στροφή στο μυστικισμό, τον ανορθολογισμό και τη μεταφυσική, στη θρησκεία, την αστρολογία και τη μαγεία και κοινός παρονομαστής τους ο φόβος. Οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα φοβούνται και πολλοί από αυτούς δεν έχουν συνειδητοποιήσει τι ακριβώς φοβούνται. Φοβούνται τις συνωμοσίες που εξυφαίνονται διαρκώς από διάφορους σκοτεινούς κύκλους εναντίον τους, φοβούνται τα τρόφιμα που αγοράζουν μήπως περιέχουν μεταλλαγμένα ή απλώς νοθευμένα συστατικά, φοβούνται τους άλλους, τους διαφορετικούς, τους ξένους, που θα τους πάρουν τη δουλειά τους και θα τους κλέψουν τον τόπο τους.

Φυσικά αυτή η κατάσταση εξυπηρετεί πολλαπλά τους ισχυρούς της γης, γιατί εδραιώνει περισσότερο την εξουσία τους και γι΄ αυτό, με τα ΜΜΕ (το αρκτικόλεξο αυτό το διαβάζω: Μέσα Μαζικού Επηρεασμού ή Εκμαυλισμού), που διαθέτουν, συντηρούν και επιτείνουν αυτές τις φοβίες, γιατί ξέρουν καλύτερα από όλους ότι ο εκφοβισμός συντελεί περισσότερο από κάθε άλλο μέσον στη μετατροπή των ενεργών πολιτών σε ευπειθείς υπηκόους, πρόθυμους καταναλωτές και παθητικούς θεατές, καθώς περίφοβοι άνθρωποι δεν είναι ικανοί ούτε να αμφισβητήσουν, ούτε να διεκδικήσουν, ούτε να αντισταθούν.

Η εκστρατεία  αυτή αποσκοπεί, πρώτα πρώτα να μας τρομάξει με πολλούς και ποικίλους τρόπους και μέσα, κατόπιν θέλει να μας κάνει να πάψουμε να σκεφτόμαστε, να συζητάμε, να έχουμε παρέες και κοινωνική ζωή και δραστηριότητα, και τέλος να μας κάνει να κλειστούμε στα σπίτια μας, όπου να βλέπουμε μόνο τηλεόραση, την οποία οι εμπνευστές αυτής της εκστρατείας ελέγχουν απόλυτα και την έχουν μετατρέψει σε μέσο αποβλάκωσης, σε ένα σύγχρονο «όπιο του λαού».

Η μόνη άμυνα σ΄αυτή την εκστρατεία είναι να μη μπούμε στη λογική της, να μην παίξουμε το παιχνίδι τους με τους δικούς τους όρους. Να αρνηθούμε να γίνουμε απλοί καταναλωτές. Να μην παραιτηθούμε από τα αναφαίρετα δικαιώματά μας να κάνουμε κριτική, να κυκλοφορούμε ελεύθερα, όπου θέλουμε και όποτε θέλουμε, να μη μετατραπούμε σε μηχανές που βγάζουν λεφτά (τα οποία εν συνεχεία αυτοί έχουν μύριους τρόπους για να μας τα παίρνουν).

Και το πρώτο βήμα σ΄αυτή την αντίσταση είναι να κρατήσουμε τις παρέες μας ή να κάνουμε καινούργιες.  Το δεύτερο είναι να κρατήσουμε τη σκέψη μας ζωντανή και κριτική. Να μην καταπίνουμε αμάσητο το κουτόχορτο που μας πουλάνε. Το πόνημα αυτό το έγραψα, αφενός μεν για να αποκρούσω τους Μύθους που μας τρομάζουν, μας αποπροσανατολίζουν και (αν το καλοεξετάσεις) προσβάλλουν τη νοημοσύνη μας, αφετέρου δε, για να βοηθήσω τους σκεπτόμενους ανθρώπους να ανακτήσουν την ελπίδα τους και να αντισταθούν. Στο γράψιμό του βασίστηκα σε δικά μου σημειώματα, χρονογραφήματα και άρθρα, που δημοσιεύθηκαν τα τελευταία είκοσι χρόνια στις εφημερίδες «Εμπρός» της Μυτιλήνης και «Αιγινήτικα Νέα» της Αίγινας και στο περιοδικό «το Φιστίκι».

Παρά το μελαγχολικό συμπέρασμα στο οποίο θα καταλήξει ο αναγνώστης, ότι δηλαδή η κατάσταση στα είκοσι αυτά χρόνια δεν βελτιώθηκε αλλά χειροτέρεψε, πιστεύω πως θα την ξεπεράσουμε και τη σημερινή περίοδο φαυλοκρατίας, ξεχαρβαλώματος και σήψης. Ανεξάρτητα από τους πολλούς σάπιους καρπούς και τις βρωμερές παραφυάδες, το δέντρο μας έχει βαθιές ρίζες και γερά κλαδιά. Θα αντέξει.

–

–

Το σύστημα νοσεί και θα αντικατασταθεί

Άρθρο το Δημήτρη Σαραντάκου

που δημοσιεύτηκε στο Εμπρός στις 04/01/2011

Όπως έγραφα στο προηγούμενο σημείωμά μου, το τελευταίο του Δεκέμβρη, έχω την πεποίθηση πως οι μέρες του οικονομικού και πολιτικού συστήματος, που επικρατεί στις χώρες του υπαρκτού καπιταλισμού, είναι μετρημένες, για ένα και μοναδικό, αλλά αποφασιστικής σημασίας, λόγο: πως το σύστημα αυτό δεν συμφέρει πια.
Μπορεί αυτό να φάνηκε σε πολλούς υπερφίαλα αισιόδοξο, αλλά βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα και το υποστηρίζουν αναλύσεις εγκύρων δημοσιολόγων.

Πραγματικά ο σημερινός, ο υπαρκτός, καπιταλισμός, διαφέρει τελείως τόσο από τον κλασσικό καπιταλισμό που μελέτησε ο Κάρολος Μαρξ, αλλά και από τον καπιταλισμό των αρχών του 20ού αιώνα, που μελέτησε ο Μαξ Βέμπερ.
Τότε ο μεγάλος πλούτος παραγόταν στα εργοστάσια, στα εργοτάξια, στις εμπορικές επιχειρήσεις, στις μεγάλες φάρμες, ενώ οι τράπεζες ήταν οργανισμοί που διευκόλυναν απλώς τις οικονομικές συναλλαγές. Έβαζαν οι εργαζόμενοι τη δουλειά τους και οι κεφαλαιούχοι τα κεφάλαιά τους (ιδιοποιούμενοι φυσικά την παραγόμενη υπεραξία) και το αποτέλεσμα ήταν χρήσιμα προϊόντα: μηχανήματα, σπίτια, έπιπλα, ρούχα.

Σήμερα, όμως, ο μεγάλος πλούτος παράγεται στις τράπεζες, που μεταβλήθηκαν σε κυρίαρχους και ρυθμιστές της οικονομίας και γεννιέται από μεταφορά κεφαλαίων από χώρα σε χώρα, από χρηματιστηριακά κόλπα, από ξέπλυμα μαύρου χρήματος, ακόμη και από απάτες, και το αποτέλεσμα είναι τοξικά προϊόντα, που οδήγησαν πολλές χώρες στην οικονομική κρίση.
Το ότι ο υπαρκτός καπιταλισμός νοσεί το λένε σχεδόν όλοι, ακόμα και πειθήνιοι υπηρέτες του συστήματος, όπως ο Σαρκοζί.

Το σύστημα, έτσι που λειτουργεί σήμερα, δε συμφέρει πια.

Διχάζει την κοινωνία, δημιουργώντας πρωτοφανείς ως τώρα ανισότητες, καταστρέφει το περιβάλλον, ενισχύοντας το φαινόμενο του θερμοκηπίου και μολύνοντας τα υδατικά αποθέματα. Προκαλεί δηλαδή ζημιές που πλήττουν το σύνολο των κατοίκων του πλανήτη και οι οποίες είναι πολλαπλάσιες από τα κέρδη, που καρπώνονται ελάχιστοι.
Το πρόβλημα είναι πως κανείς δεν προτείνει κάποια λύση, δηλαδή ποιο σύστημα θα διαδεχτεί τον υπαρκτό καπιταλισμό. Και στο σημείο αυτό η σιωπή της Αριστεράς δεν είναι μόνο εκκωφαντική, αλλά κυριολεκτικά απαράδεκτη.

Μελετώντας την ιστορία θα ανακαλύψουμε πως όταν ένα οικονομικό σύστημα έπαψε να συμφέρει, καταργήθηκε και αντικαταστάθηκε με άλλο. Και η αλλαγή αυτή συνέβη δυο φορές ως τώρα στην ιστορία της ανθρωπότητας και δεν έγινε με επανάσταση ούτε την προκάλεσαν οι υφιστάμενες την εκμετάλλευση τάξεις.

Για πέντε και πάνω χιλιάδες χρόνια πηγή πλούτου και δύναμης ήταν η κατοχή δούλων. Η δουλική εργασία προσπόριζε αμύθητα πλούτη στους δουλοκτήτες. Έφτασε, όμως, κάποτε ο καιρός που δεν συνέφερε πια. Οι δούλοι, όταν απέτυχαν οι ηρωικές απόπειρές τους να απελευθερωθούν με τα όπλα, πέρασαν στην παθητική αντίσταση. Δραπέτευαν, καταστρέφανε τα εργαλεία τους, δούλευαν με νωθρότητα. Οι δουλοκτήτες τότε καθιέρωσαν να τους αλυσοδένουν ανά πέντε ή ανά δέκα, να τους φρουρούν με ειδικούς επιστάτες και τους έδιναν βαριά και χοντροφτιαγμένα εργαλεία. Τι κέρδη όμως να βγούνε με τέτοιες συνθήκες;

Έτσι το δουλοκτητικό σύστημα καταργήθηκε και αντικαταστάθηκε από το φεουδαρχικό. Τώρα πηγή πλούτου δεν ήταν πια η κατοχή δούλων αλλά η κατοχή γης. Για οχτώ περίπου αιώνες το σύστημα δούλευε. Οι φεουδάρχες, που ήταν ουσιαστικά οι απόλυτοι κύριοι της γης τους, που την καλλιεργούσαν οι κολίγοι τους, παίρνανε το μισό και πάνω από την παραγωγή και είχαν επιπλέον πλήθος άλλα προνόμια σε βάρος τους, από τις απλήρωτες αγγαρείες ως το δικαίωμα της πρώτης νύχτας του γάμου. Κακόμαθαν και προσαρμόστηκαν σε μια σπάταλη ζωή και στο τέλος τα όσα βγάζανε από τη γη δεν τους έφταναν κι άρχισαν να δανείζονται από τους εμπόρους και τους βιοτέχνες, που δεν είχαν μεν γη αλλά είχαν κεφάλαια.

Έτσι, πριν από τριακόσια περίπου χρόνια οι κάτοχοι κεφαλαίων πήραν το επάνω χέρι και σε λιγότερο από έναν αιώνα υποσκέλισαν τους φεουδάρχες και πήραν τη θέση τους. Και αυτό δεν έγινε μόνο στη Γαλλία, με επανάσταση, αλλά και στην Αγγλία και την Πρωσία, εκεί μάλιστα χωρίς επανάσταση. Πηγή πλούτου έπαψε να είναι η κατοχή γης και έγινε η κατοχή κεφαλαίων.

Στις μέρες μας γίνεται για τρίτη φορά αυτή η αλλαγή. Η κατοχή κεφαλαίων ως πηγή πλούτου αντικαθίσταται από την κατοχή της Γνώσης, που μεταβλήθηκε σε παραγωγική δύναμη. Ο εργάτης δεν μπορούσε να σηκώσει μιαν ατμομηχανή και να την πάει σπίτι του, ο τεχνοκράτης όμως μπορεί, παίρνοντας τον σκληρό δίσκο του κεντρικού υπολογιστή μιας επιχείρησης, να την αχρηστέψει. Ήδη έχει εμφανιστεί ένα καινούργιο «αντάρτικο» στο Διαδίκτυο, με τους «χάκερ» ή όπως αλλιώς λέγονται, που προκαλούν τεράστιες ζημιές στο σύστημα.
Πολύ σύντομα θα γίνει κοινή πεποίθηση πως οι επιχειρήσεις μπορούν μια χαρά να λειτουργούν χωρίς τους κεφαλαιούχους, δεν μπορούν όμως να σταθούν ούτε μία μέρα χωρίς τους κατόχους της Γνώσης και τους εφαρμοστές αυτής της νέας παραγωγικής δύναμης, δηλαδή τους τεχνοκράτες και τους λοιπούς εργαζομένους.
Και όταν γίνει αυτό, ο καπιταλισμός θα λήξει.

–

–

Μπροστά στον καινούριο χρόνο

Άρθρο το Δημήτρη Σαραντάκου

που δημοσιεύτηκε στο Εμπρός στις 28/12/2010

Ανήκω στους εκ πεποιθήσεως αισιόδοξους (ή αφελείς ή ανυποψίαστους, αν θέλετε) και δε διστάζω να το ομολογήσω. Βλέπω πάντα το μπουκάλι μισογεμάτο, ποτέ μισοάδειο. Κι όσο κι αν φαίνεται αταίριαστο, σ’ αυτές τις χαλεπές μέρες που περνάμε, δεν έχω χάσει την αισιοδοξία μου. Βεβαίως δε συμμερίζομαι την προκάτ αισιοδοξία του πρωθυπουργού μας, ούτε έχω χάψει το παραμύθι, πως, με τα μέτρα που παίρνουν, θα ανορθώσουν την οικονομία μας. Αυτά δεν πείθουν πλέον κανένα.

Την αισιοδοξία μου, την αντλώ αφενός μεν από την πεποίθησή μου πως οι Έλληνες, στην πλειονότητά μας, δεν έχουμε ενσωματωθεί στο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό σύστημα, που επικρατεί στις χώρες του υπαρκτού καπιταλισμού, και αφετέρου στην πεποίθησή μου, πως οι μέρες αυτού του συστήματος είναι μετρημένες, για ένα και μοναδικό, αλλά αποφασιστικής σημασίας, λόγο: πως το σύστημα αυτό δε συμφέρει πια.

Αναφορικά με εμάς τους Έλληνες, πρώτα. Κανείς δεν αρνείται πως μέσα στον ελληνικό λαό, υπάρχουν και οι αποχαυνωμένοι θεατές και οι ντοπαρισμένοι οπαδοί και οι άπληστοι καταναλωτές και οι θιασώτες της λούφας και της αρπαχτής και οι καλοπερασάκηδες, υπάρχουν όμως και τα γερά κλαδιά, υπάρχουν οι φιλότιμοι, υπάρχουν οι νέοι που λαχταρούν να δουν τον τόπο να νοικοκυρεύεται και να προκόβει, υπάρχουν οι μεγαλύτεροι που δε θέλουν να δουν τους κόπους τους, να πηγαίνουν στράφι. Υπάρχουν αυτά που θα τα έλεγα, υγιή στοιχεία αν ο όρος δεν είχε αποκτήσει μιαν ασφαλίτικη απόχρωση.

Κρατάμε ακόμα κάποια κάστρα, που μας βοηθάνε να μην ισοπεδωθούμε στο σύστημα. Έχουμε τους οικογενειακούς δεσμούς, κρατάμε τις παρέες μας, υπάρχει ακόμα η πατροπαράδοτη ελληνική φιλοξενία, επιβιώνει το ελληνικό φιλότιμο. Κι όσο κι αν αυτό φαίνεται σήμερα ανεδαφικό, η ελληνική κοινωνία αντέχει. Όλοι οι σχετικοί δείκτες κι οι παράμετροι που αναφέρονται στη συνεκτικότητα της οικογένειας, στον αριθμό των διαζυγίων, στην κοινωνική αλληλεγγύη, στις αυτοκτονίες, στην έφεση για σπουδές, στα ναρκωτικά, είναι από τους καλύτερους στην Ευρώπη.

Τώρα θα μου πείτε πως τα Μέσα Μαζικού Εκμαυλισμού, σε θαυμαστή ενορχήστρωση, μας τρομοκρατούν, βομβαρδίζοντάς μας καθημερινώς με κάθε είδους πραγματικούς ή φανταστικούς κινδύνους και καταστροφές, παραλείποντας κάθε ενθαρρυντική είδηση και προβάλλοντας εγκλήματα και σκάνδαλα.
Τη δουλειά τους κάνουν, γιατί κάποιοι θέλουν τον ελληνικό λαό περίφοβο και καταπτοημένο, να ψάχνει να βρει τους σωτήρες, που θα του προτείνουν. Κάποιοι άλλοι τον θέλουν μια παθητική κι άβουλη μάζα καταναλωτών, θεατών και οπαδών.

Έχω την πεποίθηση πως τελικά δε θα τους περάσει. Ήδη οι εκπρόσωποι του πολιτικού συστήματος και κυρίως των κομμάτων εξουσίας, έχουν αντιληφθεί σε πόση ανυποληψία έχουν περιέλθει, που οι πιο νουνεχείς από αυτούς, αποφεύγουν να πολυεμφανίζονται σε τελετές και εγκαίνια και δεν κυκλοφορούν στον κόσμο χωρίς τη συνοδεία σωματοφυλάκων. Πολύ σύντομα, το κοινό θα γυρίσει τις πλάτες στα δελτία ειδήσεων και τις εκπομπές σχολιασμού της τηλεόρασης, την οποία θα ανοίγει μόνο για ψυχαγωγία και ταινίες.

Ο ελληνικός λαός χωρίς να το συνειδητοποιεί, έχει επίγνωση πως μπορεί να τα βγάλει πέρα. Θέλει όμως αυτό να τ’ ακούσει κι από υπεύθυνα χείλη.  Περιμένει με λαχτάρα ν’ ακούσει μιαν αισιόδοξη φωνή.
Όχι ένα χαζοχαρούμενο ανεδαφικό οπτιμισμό.
Όχι μια προεκλογική ψεύτικη ωραιοποίηση της κατάστασης.
Όχι μια παρηγοριά στον άρρωστο ώσπου να βγει η ψυχή του.
Ό,τι δηλαδή ακούει, τριάντα χρόνια τώρα, από τα λεγόμενα «κόμματα εξουσίας».

Θέλει ν’ ακούσει μια φωνή, που να του λέει πως δε χάθηκαν όλα, αλλά πως αντίθετα, μπορεί η κατάσταση ν’ αντιστραφεί. Να του πει πως κι αν έχουμε κατέβει ως το τελευταίο σκαλί του «κακού τη σκάλα», καιρός είναι να δούμε

να μας φυτρώνουν τα φτερά,
τα φτερά τα προτινά μας, τα μεγάλα.

Όσον αφορά τώρα το δεύτερο σκέλος της αισιόδοξης θεώρησης των πραγμάτων, που αναφέρεται στον υπαρκτό καπιταλισμό, θα μου επιτρέψετε αγαπητοί αναγνώστες, να το θίξω στο επόμενο σημείωμά μου. Ως τότε, καλή χρονιά!

Μηνολόγιον Ιανουαρίου

Καλό μήνα, καλή χρονιά και καλά κουράγια σε όλους!

Σα   1	Της πρασίνης τσόχας
Κυ  2	Έναρξις αγώνος ανυπακοής και μη βίας υπό Μαχάτμα Γκάντι
Δε   3	+ Κοίμησις Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη, συγγραφέως των ταπεινών
Τρ   4	+ Ναπολέοντος Λαπαθιώτη τελευτή
Τε   5	Γενέσιον Σωκράτους του φιλοσόφου
Πε   6	Εφεύρεσις τηλεγράφου υπό Μορς
Πα  7	Ανακάλυψις των δορυφόρων του Διός υπό Γαλιλαίου
Σα   8	+ Γαλιλαίου τελευτή – και όμως κινείται!
Κυ  9	+ Θεοφίλου Καϊρη του μεγάλου διδασκάλου τελευτή
Δε 10	Νίκη Θρασυβούλου κατά των τριάκοντα τυράννων
Τρ 11	+ Γρηγορίου Ξενοπούλου, του Ζακυνθίου
Τε 12	+ Μαρίκας Νίνου, της των Ελλήνων ψαλμωδού
Πε 13	Το «Κατηγορώ» του Αιμιλίου Ζολά
Πα 14	Της Αλκυόνης
Σα 15	Γενέσιον Ιωάννου Ποκελέν ή Μολιέρου, ηθοποιού και συγγραφέως
Κυ 16	+ Ευστρατίου Αναστασέλλη του σκωπτικού
Δε 17	Γενέσιον Βενιαμίν Φραγκλίνου
Τρ 18	+ Βασιλείου Τσιτσάνη, λαϊκού μουσουργού
Τε 19	Γενέσιον Εδγάρδου Άλλαν Πόε
Πε 20	+ κοίμησις Χρήστου Καπράλου
Πα 21	Των τριών Λάμδα
Σα 22	Γενέσιον Λόρδου Βύρωνος, του φιλέλληνος ποιητού
Κυ 23	Γενέσιον Αντωνίου Γκράμσι
Δε 24	+ Αμεδαίου Μοντιλιάνι
Τρ 25	Γενέσιον Γεωργίου Ζαμπέτα, του μεγάλου διασκεδαστού
Τε 26	Του Ολοκαυτώματος
Πε 27	+ Κοίμησις Ιωσήφ Βέρντι
Πα 28	+ Κοίμησις Θεοδώρου Δοστογέφσκι
Σα 29	+ Θανή Αλεξάνδρου Πούσκιν, του ποιητού
Κυ 30	+Μεθοδίου Ανθρακίτου, του διαφωτιστού
Δε 31	+ Αλεξάνδρου Υψηλάντου τελευτή