Εκδήλωση με θέμα: Η ”νέα γρίπη”, οι σύγχρονες ”πανδημίες” και το καθεστώς διαρκούς απειλής»

Μια πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση με θέμα «Επιδημίες και η άμυνα των τοπικών κοινωνιών. Η ”νέα γρίπη”, οι σύγχρονες ”πανδημίες” και το καθεστώς διαρκούς απειλής» οργανώθηκε στις 18/10/2009 από την Πρωτοβουλία Πολιτών Αίγινας, στο γραφείο του Συλλόγου Δασκάλων Ν. Αργοσαρωνικού (Α΄ Δημοτικό Σχολείο Αίγινας). Μίλησε η Όλγα Κοσμοπούλου (παθολόγος-λοιμωξιολόγος, Γενικό Κρατικό Νίκαιας).

Όσα πολύ εμπεριστατωμένα και ψύχραιμα είπε, μπορείτε να δείτε σε τρία μέρη στο YouTube:

Σκίτσα του Γ.Γεωργίου

Αυτοί που νοιάζονται

Σήμερα η απάντηση στο ερώτημα ποιος είναι αριστερός και ποιος δεξιός δεν καθορίζεται μόνο από την κομματική ένταξη κάθε ατόμου. Στην πραγματικότητα, αριστεροί είναι αυτοί που νοιάζονται: για τον άλλον, για τον αδύνατο, για τον φτωχό, για τον κατατρεγμένο, για το καθαρό περιβάλλον, για τις ελεύθερες ακρογιαλιές, για τον καθαρόν αέρα.
Αντίθετα δεξιοί είναι αυτοί που νοιάζονται για τον εαυτό τους πρώτα απ΄ όλα. Όλα τα άλλα έρχονται μετά. Αυτοί να είναι καλά κι οι άλλοι να κόψουν το λαιμό τους.
Φυσικά στους πρώτους (αυτούς που νοιάζονται) υπάρχουν πολλοί, που είναι αριστεροί, χωρίς να το ξέρουν. Ίσως μάλιστα να ψηφίζουν συντηρητικά κόμματα ή να είναι οργανωμένοι σ΄ αυτά.

Αντιστοίχως υπάρχουν πολλοί που πιστεύουν πως είναι αριστεροί, ενώ στην πραγματικότητα είναι βαμμένοι συντηρητικοί. Είναι αυτοί που μιλούν με πάθος για την ισότητα του άντρα και της γυναίκας, αλλά στο σπίτι τους αφήνουν στη γυναίκα όλες τις άχαρες κι αχάριστες δουλειές του νοικοκυριού κι οι ίδιοι δε βάζουν το χεράκι τους να πλύνουν ένα πιάτο. Είναι επίσης όσοι πιστεύουν πως μπορείς να στηρίξεις την ευτυχία και την προκοπή της κοινωνίας (που δεν είναι κάτι το αφηρημένο αλλά αποτελείται από συγκεκριμένα ανθρώπινα πλάσματα), στην, προσωρινή έστω βία και καταπίεση των ανθρώπων αυτών, «για το καλό τους». (Άσε που αυτή η προσωρινότητα μπορεί να διαρκέσει εβδομήντα χρόνια). Είναι τέλος και εκείνοι που πιστεύουν ότι επειδή κάποιος, όσο μεγάλος κι αν ήταν, έδωσε κάποιες ερμηνείες και λύσεις στα κοινωνικά και ιστορικά προβλήματα, αυτές ισχύουν εσαεί και δε βάζουν το μυαλό τους να σκεφτεί και να κρίνει αν όσα είπαν οι μεγάλοι, οι «κλασικοί», εξακολουθούν να ισχύουν σήμερα, εκατό με εκατόν πενήντα χρόνια μετά.

Υπάρχει κάποια αναλογία στον ορισμό των πραγματικών αριστερών με τον ορισμό των πραγματικών χριστιανών. Είναι χριστιανός αυτός που βαφτίστηκε, εκκλησιάζεται ανελλιπώς, νηστεύει ταχτικά και φιλά το χέρι των παπάδων, ενώ την ίδια στιγμή μισεί, όχι μόνο τους εχθρούς του αλλά και όσους σκέφτονται διαφορετικά, θησαυρίζει θησαυρούς επί της γης, θέλει μόνο να παίρνει και προσκυνά τον Μαμωνά, δηλαδή έχει υπέρτατο αγαθό το χρήμα;
Ο Ιησούς ο Ναζωραίος θέλησε να αλλάξει τον άνθρωπο, να τον κάνει να βάλει πάνω απ΄ όλα την αγάπη, αλλά δεν ενδιαφέρθηκε να αλλάξει τις κοινωνικές συνθήκες, μέσα στις οποίες ζούσε. Για παράδειγμα δεν τον απασχόλησε η ύπαρξη δούλων ή ο τοκισμός. Αν σκεφτούμε όμως πως, ύστερα από 2000 χρόνια, το μήνυμά του το αποδέχεται μόνο το 29% της Ανθρωπότητας και τις εντολές του τις εφαρμόζει ούτε το ένα δέκατο από αυτό το 29%, καταλήγουμε στο μελαγχολικό συμπέρασμα πως απέτυχε.
Ο Κάρολος Μαρξ ενδιαφέρθηκε να αλλάξει τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, χωρίς να ασχοληθεί με τον ίδιον τον άνθρωπο, σαν άτομο. Ελάχιστα έχει γράψει πάνω σ΄ αυτό το θέμα. Δυστυχώς όμως, εκατόν πενήντα χρόνια μετά, βλέπουμε πως οι ιδέες του, όπως εφαρμόστηκαν στην πράξη, στις χώρες του λεγόμενου «Υπαρκτού Σοσιαλισμού» καταλήξανε σε αποτυχία.

Τα δυο αυτά παραδείγματα δεν πρέπει να μας απογοητεύουν. Κάτι κέρδισε η Ανθρωπότητα και από τον Ναζωραίο και από τον Μαρξ. Οι ιδέες τους δεν έχασαν την αξία τους, επειδή δεν εφαρμόστηκαν σωστά.

Εμείς τώρα τι κάνουμε; Χωρίς αμφιβολία η κοινωνία όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε όλον τον κόσμο είναι βυθισμένη σε κρίση, που δεν είναι φετινή αλλά κρατάει πολλές δεκαετίες τώρα. Έχουμε, βλέπετε, τη μεγάλη τύχη ή τη μεγάλη δυστυχία (όπως το πάρει κανείς), να είμαστε μάρτυρες μιας κολοσσιαίας αλλαγής στον τρόπο παραγωγής. Μόνο που οι περισσότεροι δεν το έχουν καταλάβει. Είμαστε στην αρχή μιας τεχνολογικής και οικονομικής επανάστασης, στην οποία η γνώση και η πληροφορία γίνονται αποφασιστικές παραγωγικές δυνάμεις, με ανυπολόγιστες συνέπειες για την κοινωνία και τον άνθρωπο. Και την αλλαγή στον τρόπο παραγωγής θα την επιβάλει η τεχνολογική εξέλιξη και η διαφορετική αντιμετώπιση των εργαζόμενων, του υποκείμενου δηλαδή της αλλαγής: όχι σαν κοπάδι που ακολουθεί κάποιους χαρισματικούς και εμπνευσμένους καθοδηγητές αλλά σαν ελεύθερους αυτεξούσιους ανθρώπους. Κάτι τέτοιο φαίνεται να επιχειρούν δώδεκα χρόνια τώρα οι Ζαπατίστες.
Επειδή οι μεγάλοι ποιητές είναι κάτι σαν προφήτες, ας θυμηθούμε κάποιους στίχους του Βάρναλη:

Ποιος θα μας σώσει σ΄Ανατολή για Δύση,
ποιος Έλληνας ή βάρβαρος θεός;
Μπροστά καινούργιος κόσμος θα βαδίσει
ή πίσω θα ξανάρχεται ο παλιός;

Δε θα μας σώσουν, σ΄Ανατολή και Δύση
μητ’ Έλληνες ή βάρβαροι θεοί.
Άλλος, καινούργιος, κόσμος θα κινήσει
όταν ξυπνήσουν μόνοι τους οι λαοί.

Κόμματα για την εποχή μας – 3ο (και τελευταίο! :-)

(συνέχεια από το προηγούμενο)

Εδώ μπαίνει και ένα άλλο, πολύ σημαντικό στοιχείο: η απληστία και η ιδιοτέλεια που κυριαρχούν σήμερα και έχουν επηρεάσει και πολλά μέλη ή οπαδούς των κομμάτων της Αριστεράς.

Το παλιό γνωστό σύνθημα: «ένας είναι ο εχθρός – ο ιμπεριαλισμός» πρέπει να αντικατασταθεί με το σύνθημα: «ένας είναι ο εχθρός – η λατρεία του χρήματος». Μπορεί να μην ομοιοκαταληκτεί αλλά είναι σωστό.
Η απληστία και η ιδιοτέλεια είναι βεβαίως φαινόμενα σύμφυτα με την καπιταλιστική κοινωνία Ο Μαξ Βέμπερ το είχε επισημάνει αυτό πριν από εκατό και πάνω χρόνια, αλλά σήμερα με τη βοήθεια της τηλεόρασης (του σύγχρονου όπιου του λαού), των διαφημίσεων και του άκρατου δανεισμού με το σύστημα κυρίως των πιστωτικών καρτών, έχουν κυριαρχήσει απόλυτα. Όλοι είναι καταχρεωμένοι, αλλά αυτό δε φαίνεται να τους απασχολεί. Εκείνο όμως που εντυπωσιάζει είναι πως οι Τράπεζες παρά την επισφάλεια και το πλήθος των απλήρωτων καρτών ή των ακάλυπτων επιταγών που κυκλοφορούν, συνεχίζουν να ενθαρρύνουν τον δανεισμό και να διαφημίζουν τις πιστωτικές κάρτες.

Η ταχτική αυτή δεν αποκλείεται να είναι μέρος ενός γενικότερου σχεδίου καθυπόταξης των εργαζομένων. Καταχρεωμένοι άνθρωποι δεν είναι σε θέση ούτε να απεργήσουν, ούτε να διεκδικήσουν, ούτε να αντισταθούν. Στο ίδιο σχέδιο πρέπει να εντάσσεται η ταχτική του εκφοβισμού που ακολουθούν η τηλεόραση και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Συστηματικά προβάλλονται όλα τα δυσάρεστα: από τα εγκλήματα ως τις θεομηνίες, ενώ αποσιωπούνται όσα καλά και παρήγορα συμβαίνουν στον πλανήτη, που δεν είναι λίγα, αλλά, στη γλώσσα των ΜΜε «δεν πουλάνε». Γιατί όπως ο καταχρεωμένος, έτσι και ο περίφοβος άνθρωπος δεν είναι σε θέση να διεκδικήσει και να αντισταθεί.

Στο σημείο αυτό η Αριστερά έχει να κάνει πολλά, που ως τώρα δεν έκανε ή τα έκανε ανοργάνωτα και εκ του προχείρου. Πρώτα-πρώτα πρέπει να επισημάνει τον εχθρό: τη λατρεία του χρήματος και την απληστία. Κατόπιν πρέπει να καταπολεμήσει το σημερινό «όπιο του λαού» την αποχαυνωτική τηλεόραση και την εκμαυλιστική διαφήμιση, προωθώντας δικούς της, τελείως διαφορετικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς και ριζοσπαστικά κανάλια τηλεόρασης. Τρίτον και κυριότερο, πρέπει να μάθει τον κόσμο να αυτοοργανώνεται. Να φτιάξει (ο κόσμος, όχι η Αριστερά) καταναλωτικούς συνεταιρισμούς, που θα αγοράζουν τα τρόφιμα κατευθείαν από τους παραγωγούς, παρακάμπτοντας τους κερδοσκόπους. Να δημιουργήσει σε κάθε γειτονιά ομάδες που θα διεκδικούν την τήρηση των νόμων από τους ισχυρούς και θα καταγγέλλουν τις παρανομίες τους. Να συγκροτήσει παντού συλλόγους υπεράσπισης του περιβάλλοντος.

Πως νομίζετε πως ξεκίνησε η εποποιία του ΕΑΜ και της Εθνικής Αντίστασης; Με τα ντουφέκια; Αυτά ήρθαν πολλούς μήνες μετά. Ξεκίνησε με τα απλά και απαραίτητα: την διοργάνωση συσσιτίων, την συγκρότηση καταναλωτικών συνεταιρισμών, με την Εθνική Αλληλεγγύη, που ιδρύθηκε τρεις μήνες πριν από το ΕΑΜ και έγινε ο «Ερυθρός Σταυρός» της Αντίστασης.

* * *

Κόμματα για την εποχή μας – 2o

(συνέχεια από το προηγούμενο)

Στις εκλογές του Οκτωβρίου, οι ψηφοφόροι τιμώρησαν σκληρά τη Νέα Δημοκρατία. Βέβαια, ψηφίζοντας ΠΑΣΟΚ, λειτούργησαν στη λογική του «μη χείρον βέλτιστον». Οι περισσότεροι δεν πίστεψαν πως θα αλλάξουν πολύ τα πράγματα. Γιατί όμως δεν ψήφισαν τα κόμματα της Αριστεράς; Οι λόγοι είναι πολλοί και οι πολιτικοί αναλυτές δεν έχουν συμφωνήσει ακόμα για το ποιοι είναι και ποια σπουδαιότητα έχουν.

Το γεγονός είναι πως και από τα δύο κόμματα της Αριστεράς δεν έχει δοθεί με σαφήνεια και πειστικότητα κάποιαν άλλη πρόταση, που να φαίνεται ρεαλιστική και εφικτή, μια πρόταση για το πώς θα αλλάξει αυτή η αποτελματωμένη, αντιπαραγωγική, άδικη και διεφθαρμένη κοινωνική δομή. Και όμως μια τέτοια πρόταση λαχταρά να ακούσει ο κόσμος, όλος ο κόσμος, όχι μόνο οι οπαδοί της Αριστεράς.
Για να αλλάξεις όμως την κοινωνία πρέπει πρώτα να αλλάξεις τον εαυτό σου και σαν άτομο και σαν ένωση ατόμων. Τα κόμματα της Αριστεράς πρέπει να ενστερνιστούν τα λόγια του ηγέτη των Ζαπατίστας του «υποδιοικητή Μάρκος»: «να μην διεκδικήσουν την εξουσία, αν πρώτα δεν αλλάξουν τους ανθρώπους» και βεβαίως πρώτα τα μέλη τους.

Το ένα από τα κύρια κόμματα της Αριστερά, αγκυλωμένο σε έναν άκαμπτο οργανωτισμό και ανατρέχοντας διαρκώς στο, πραγματικά ένδοξο, παρελθόν του, δείχνει σα να μην έχει διδαχθεί τίποτα από τις εξελίξεις της τελευταίας τριακονταετίας, ούτε καν να τις ερμηνεύσει με επιστημονική μέθοδο αποπειράται. Διατηρώντας από την εποχή της ίδρυσής του την πυραμιδική δομή της ηγεσίας του αναιρεί από μόνο του τις προθέσεις του για αλλαγή της κοινωνικής δομής, αφού στην ουσία αναπαράγει τη δομή που θέλει να αλλάξει. Αυτό δυστυχώς το έδειξε η οδυνηρή περιπέτεια του «υπαρκτού σοσιαλισμού».

Από την άλλη πλευρά ο υπερβολικός οργανωτισμός έχει σοβαρά μειονεκτήματά, πέρα από την πυραμιδική δομή της ηγεσίας. Μπορεί να εμποδίσει πολύ εύκολα τη φωνή των απλών μελών να φτάσει από τη βάση στην ηγεσία, αφού μεσολαβούν πολλές ενδιάμεσες βαθμίδες. Η επικοινωνία μεταξύ των διαφόρων βαθμίδων είναι μόνο κατακόρυφη. Λείπει εντελώς η οριζόντια επαφή και αλληλοενημέρωση οργανώσεων της ίδιας βαθμίδας. Πολύ δύσκολα η φωνή της βάσης φθάνει στα αυτιά της ηγεσίας. Την οποία, δεν την εκλέγουν τα μέλη απευθείας, αλλά βγαίνει με διαδοχικές εκλογικές διαδικασίες, από τη βάση ως την κορυφή, πράγμα που κάνει πολύ εύκολο το «φιλτράρισμα» των αποτελεσμάτων και τον νομιμοφανή παραγκωνισμό των ανεπιθύμητων.

Το φάρμακο όμως κατά των μειονεκτημάτων του οργανωτισμού, δεν είναι η κατάργηση κάθε είδους οργάνωσης, γιατί τότε δεν έχουμε κόμμα, αλλά σκορποχώρι. Κάτι τέτοιο κινδύνεψε να πάθει το άλλο κύριο κόμμα της Αριστεράς, λίγο πριν από τις εκλογές και γλίτωσε την τελευταία στιγμή. Σ΄αυτό το κόμμα η λεγόμενη ανανεωτική πρακτική και νοοτροπία, που τριάντα και πάνω χρόνια αντί να ξανανιώνει αποσυνθέτει και ακυρώνει κάθε προσπάθεια πραγματικής αναγέννησης στο χώρο της Αριστεράς, είχε αναγάγει τις ατέρμονες συζητήσεις, την εμπαθή κριτική των πάντων, τη δημιουργία ανταγωνιζόμενων μικροομάδων και την απουσία κάθε πρακτικής δράσης, σε κύριο γνώρισμά της.

Η λύση πρέπει να βρίσκεται σε τρία κύρια ζητήματα: στην εμπέδωση δημοκρατικής νοοτροπίας στα μέλη (και την ηγεσία – εξυπακούεται), στη σύγχρονη οργάνωσή τους και στην πολλή δουλειά.
Η δημοκρατική νοοτροπία προϋποθέτει τον καθαρό και ανοιχτό διάλογο, την ανοχή κάθε αντίθετης άποψης (και την δημοσιοποίησή της) και την τεκμηριωμένη και εμπεριστατωμένη κριτική. Επίσης την αποφυγή του εύκολου δρόμου της γενικολογίας και του αναμασήματος κοινοτοπιών. Σημαίνει ακόμα την καθιέρωση της υποχρεωτικής, τακτής (κάθε οκτώ χρόνια να πούμε) αλλαγής των προσώπων σε όλα τα καθοδηγητικά όργανά τους και το υποχρεωτικό πέρασμα όλων των κομματικών μελών από κάποιο πόστο της καθοδήγησης, ως συνέπεια που απορρέει από την κομματική τους ιδιότητα. Προϋποθέτει επί πλέον (η δημοκρατική νοοτροπία) το ανακλητό των μελών της ηγεσίας, σε περίπτωση που διαπιστωθεί ανεπάρκεια, ανικανότητα ή διαφθορά τους και βεβαίως την παραίτησή της από το προνόμιο να υποδεικνύει τους υποψήφιους για οποιοδήποτε πόστο.

Σύγχρονη οργάνωση δε σημαίνει μόνο τοπικές οργανώσεις, νομαρχιακές επιτροπές, κεντρικές πολιτικές επιτροπές και τα ρέστα. Χρειάζονται οπωσδήποτε όλες αυτές για να λειτουργήσει ένα κόμμα, αλλά πρώτα απ΄όλα πρέπει να οργανωθούν ομάδες μελέτης των προβλημάτων, κατά τόπο και κατά κλάδο. Ομάδες από ανθρώπους έμπειρους και γνώστες των προβλημάτων και εξοικειωμένους με την Πληροφορική. Αυτό το τελευταίο μπορεί να ακούγεται κάπως ξεκάρφωτο και ίσως υπερφίαλο, ιδίως από όσους θεωρούν την απασχόληση με τους υπολογιστές και το Διαδίκτυο κάτι σαν χόμπι για αργόσχολους. Δεν είναι όμως. Η Πληροφορική θα μας διαθέσει καινούργια, πολυδύναμα και εξαιρετικά αποτελεσματικά όπλα πληροφόρησης και επικοινωνίας και ένα σύγχρονο και πρωτοπόρο κόμμα δε μπορεί να τα αγνοεί, γιατί τότε ακυρώνει κάθε πρωτοπορία και εκσυγχρονισμό.

Αν σε κάθε τοπική ή κλαδική οργάνωση του σύγχρονου και πρωτοπόρου κόμματος (που λέμε), υπάρχει ένας υπολογιστής συνδεδεμένος με το Διαδίκτυο και φυσικά και κάποιος που μπορεί να τον χειρίζεται, τα πράγματα γίνονται πολύ απλά, γιατί τα μέλη του σύγχρονου και πρωτοπόρου κόμματος που λέμε, θα μπορούν να έρχονται σε επαφή μεταξύ τους, χωρίς να το κουνάνε από το σπίτι τους. Οι «συνεδριάσεις» μπορεί να γίνονται με ηλεκτρονικό τρόπο και οι αποφάσεις να παίρνονται ομοίως.

Όνειρα, θα πουν κάποιοι που δεν διαθέτουν φαντασία, αλλά πέφτουν έξω. Κάτι ανάλογο έγινε όταν για πρώτη φορά ιδρύθηκε στην Ελλάδα ένα κόμμα «νέου τύπου». Τα μέλη του, που ήταν στην πλειοψηφία τους απλοί εργάτες και φτωχοί αγρότες, μπαίνοντας στο κόμμα αλλάζανε τρόπο ζωής. Δεν κόβανε μόνο το πιοτό ή τον τζόγο, κυρίως μάθαιναν γράμματα. Εκείνη την εποχή (μιλώ για της δεκαετία του ΄20) οι αναλφάβητοι ξεπερνούσαν το 75 % του πληθυσμού και ήταν πολύ συνηθισμένο το φαινόμενο στα καφενεία να διαβάζει ένας μεγαλόφωνα την εφημερίδα για να τον ακούν οι άλλοι που δεν ξέρανε γράμματα.
Το διάβασμα έγινε με τον καιρό χαρακτηριστικό γνώρισμα του αριστερού εκείνης της εποχής. Όλες δε οι οργανώσεις του κόμματος είχαν βιβλιοθήκες και το διάβασμα της εφημερίδας του ήταν υποχρεωτικό, ήταν κομματικό καθήκον. Την τάση αυτή δεν άργησαν να επισημάνουν οι χαφιέδες της αστυνομίας. «Διαβάζει πολύ – είναι κομμουνιστής» γράφανε στις αναφορές τους.

Σήμερα συμβαίνει κάτι ανάλογο. Γύρω στο 70% του πληθυσμού αγνοεί, σνομπάρει ή και αποστρέφεται την Πληροφορική. Εγώ τους ονομάζω «αναλφάβητους του 21ου αιώνα» γιατί τέτοιοι είναι. Όμως οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές έχουν γίνει πάμφθηνοι και στους μαθητές των γυμνασίων μοιράζονται είτε δωρεάν είτε σε πολύ χαμηλή τιμή. Ομοίως η σύνδεση με το Διαδίκτυο έγινε πολύ προσιτή και το κόστος της συνεχώς μειώνεται.

Το τρίτο απαιτούμενο είναι η πολλή δουλειά. Όποιος αποφασίσει να στρατευθεί στον πολιτικόν αγώνα, μέσα στις γραμμές του σύγχρονου και πρωτοπόρου κόμματος (που λέμε), πρέπει να είναι αποφασισμένος να θυσιάσει μεγάλο μέρος ή και το σύνολο του ελεύθερου χρόνου του. Όχι σε συνεδριάσεις, που κρατάνε ώρες και εξαντλούνται σε συζητήσεις, αλλά σε τρέξιμο και σε έρευνα. Όταν δεν ξέρεις από πρώτο χέρι τα τοπικά προβλήματα, όταν δεν έχεις μελετήσει τις δυσκολίες που παρουσιάζουν και όταν δεν έχεις επεξεργαστεί κάποιες ρεαλιστικές και εφικτές λύσεις, οι συζητήσεις στα κομματικά όργανα καταντούν σκέτη και παραπλανητική φλυαρία.

(συνεχίζεται…)

Κόμματα για την εποχή μας – 1o

Κόμματα, δηλαδή ενώσεις πολιτών που επιδιώκουν κάποιον κοινό σκοπό, προβλέπονται από όλα τα Συντάγματα όλων των δημοκρατικών κρατών. Είναι δηλαδή τα πολιτικά κόμματα θεσμός, παράγωγος της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.

Στην αρχαία Αθήνα και σε άλλες ελληνικές πόλεις – κράτη, όπου λειτουργούσε η άμεση δημοκρατία, δεν υπήρχαν πολιτικά κόμματα, αλλά ομάδες πίεσης ή πολιτικές τάσεις, που πολλές φορές είχαν χαρακτηριστικές –ταξικές– ονομασίες, όπως π.χ. στη Σάμο, όπου υπήρχαν το «κόμμα» των πλουσίων, η Πλούτις, και το «κόμμα» των εργαζομένων, η Χερομάχα.

Οι «Πράσινοι» και οι «Βένετοι» του Βυζαντίου ήταν κόμματα μεταμφιεσμένα σε αθλητικούς συλλόγους, γιατί κάθε εποχή και κάθε κοινωνία έχει τα κόμματα που της ταιριάζουν.
Πολιτικά κόμματα της μορφής που ξέρουμε ιδρύθηκαν για πρώτη φορά τον 17ο αιώνα στην Ολλανδία και κατά τον 18ο στην Αγγλία.
Κόμματα εμφανίστηκαν βεβαίως και στην Ελλάδα, από καταβολής μάλιστα του Ελληνικού κράτους. Αμέσως μετά την Επανάσταση, εμφανίστηκαν τρία κόμματα, τα οποία, με σπάνια ομολογουμένως ειλικρίνεια, είχαν τις πραγματικές τους ονομασίες: Αγγλικό κόμμα, Γαλλικό κόμμα και Ρωσικό κόμμα, εφόσον εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα των αντίστοιχων «Προστάτιδων Μεγάλων Δυνάμεων».
Τα ελληνικά κόμματα σ΄ ολόκληρον τον 19ο αιώνα, ήταν κόμματα αρχηγικά – κομματαρχικά. Δεν είχαν κανενός είδους εσωτερική οργάνωση, ούτε καλά καλά πολιτικό πρόγραμμα. Υπήρχαν μόνο για την προβολή και προώθηση του αρχηγού τους στην εξουσία, συμφωνούσαν δηλαδή με τον αθάνατο ορισμό του Ροΐδη: «Κόμμα είναι ομάς ανθρώπων, γνωριζόντων ανάγνωσιν και ανορθογραφίαν, υγιών και αρτιμελών, μισούντων όμως πάσαν εργασίαν, οι οποίοι συνασπιζόμενοι πέριξ οιουδήποτε αρχηγού, τον προωθούν εις την εξουσίαν, με σκοπόν να τους εξασφαλίσει να ζώσι πλουσιοπαρόχως χωρίς να εργάζονται».

Αντίθετα, στην Ιόνιο Πολιτεία, δηλαδή στα υπό αγγλική κηδεμονία Επτάνησα, λειτουργούσαν κόμματα αρχών, ευρωπαϊκού τύπου, όπως το κόμμα των Ριζοσπαστών και στις αρχές του 20ου αιώνα εμφανίστηκαν και στην Ελλάδα κάποια κόμματα με πιο ανιδιοτελείς αρχές και οράματα, όπως το «κόμμα των Ιαπώνων», όπως ονομάστηκε η ομάδα Θεοτόκη – Γούναρη και το κόμμα των Φιλελευθέρων, το οποίο ήταν χωρίς αμφιβολία, το πρώτο «κόμμα αρχών» που λειτούργησε στην Ελλάδα, γιατί η ομάδα των «Ιαπώνων» γρήγορα διαλύθηκε.
Το Κόμμα των Φιλελευθέρων, ιδρύθηκε το 1910 (μετά το κίνημα των κατωτέρων αξιωματικών στο Γουδί το 1909) και, με αρχηγό τον Ελευθέριο Βενιζέλο, πήρε τις εκλογές το 1911. Ο Βενιζέλος για να σπάσει το παλιό κομματαρχικό σύστημα που στηριζόταν κατά κύριο λόγο στους λεγόμενους «βλαχοδήμαρχους», άλλαξε ριζικά τη δομή της τοπικής αυτοδιοίκησης και κατάργησε τους αγροτικούς δήμους, δημιουργώντας στη θέση του τις κοινότητες.
Βεβαίως, συντομότατα το Κόμμα των Φιλελευθέρων μεταβλήθηκε σε αρχηγικό – ο κόσμος, τους οπαδούς και τα στελέχη του δεν τα έλεγε «φιλελεύθερους» παρά «βενιζελικούς» – και βαθμιαία από κόμμα αρχών έγινε καθεστωτικό κόμμα εξουσίας, με τις αναπόφευκτες συνέπειες: οικονομικά σκάνδαλα (θυμηθείτε το «θα τα φάωμεν ούλα» του Ιασωνίδη) και αυταρχισμό (αυτό ήταν το κόμμα που ψήφισε το «ιδιώνυμο», τον πιο ανελεύθερο νόμο του μεσοπολέμου).
Δεύτερο κόμμα αρχών, που εμφανίστηκε στην Ελλάδα ήταν το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα (ΣΕΚΕ), που ιδρύθηκε το 1918, προσχώρησε στην Τρίτη Διεθνή και μετονομάστηκε σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΚΚΕ) το 1921. Ήταν για την εποχή του πραγματικό «κόμμα νέου τύπου», με καταστατικό, με καθορισμένο πολιτικό πρόγραμμα, με αιρετά διοικητικά όργανα, από το πολιτικό γραφείο και την κεντρική επιτροπή, ως τις περιφερειακές επιτροπές, με οργανώσεις βάσης, με ιδιαίτερη οργάνωση νεολαίας (την ΟΚΝΕ), κλπ.
Για μισόν αιώνα περίπου ήταν το μοναδικό κόμμα «νέου τύπου». Σήμερα δεν είναι πια το μοναδικό, γιατί όλα τα πολιτικά κόμματα, μηδενός εξαιρουμένου, έχουν υιοθετήσει την οργανωτική του δομή. Όλα έχουν κεντρικές επιτροπές, πολιτικά γραφεία, οργανώσεις βάσης και οργανώσεις νεολαίας, άσχετα αν στα όργανα αυτά δίνουν διαφορετικές ονομασίες. Όλα επίσης διαθέτουν καταστατικό, έχουν πολιτικό πρόγραμμα και εκλέγουν την ηγεσία και τον αρχηγό τους και φυσικά όλα ισχυρίζονται πως είναι «σύγχρονα κόμματα» (ο όρος «κόμμα νέου τύπου» αποφεύγεται).
Βέβαια έτσι ισχυρίζονται, γιατί η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Στην ουσία εξακολουθούν να είναι αρχηγικά κόμματα, που κατά τον ένα ή τον άλλον τρόπο ανταποκρίνονται στον ορισμό του Ροΐδη που προανέφερα. Ας θυμηθούμε τα «δικά μας παιδιά» του Μητσοτάκη ή τους «πρασινοφρουρούς» του ΠΑΣΟΚ. Το έδειξε άλλωστε πεντακάθαρα η πρόσφατη κρίση στη Νέα Δημοκρατία μετά την δεινή ήττα της στις βουλευτικές εκλογές της 4ης Οκτωβρίου, όταν αποδείχτηκε πως ελάχιστα στελέχη της Νέας Δημοκρατίας γνωρίζουν τι ακριβώς λέει το καταστατικό του κόμματος τους, εκτός του ότι, όπως εξακριβώθηκε, το καταστατικό αυτό ουδέποτε τηρήθηκε. Όσοι μιλάνε για την εκλογή του νέου προέδρου από τη βάση, κάνουν σα να μην ξέρουν πως είναι άγνωστο σε όλους πόσα μέλη έχει η Νέα Δημοκρατία. Εννοώ μέλη οικονομικώς ενεργά (και συνεπώς δικαιούμενα να ψηφίσουν στην εκλογή του προέδρου από τη βάση). Θα ήταν θέμα για κωμωδία αν δεν ήταν συστατικό της τραγωδίας που βιώνουμε δεκαετίες τώρα: το κόμμα που θα «επανίδρυε το κράτος» και θα νοικοκύρευε τον τόπο, να είναι τόσο ανοικοκύρευτο.

Στην ουσία τόσο η Νέα Δημοκρατία όσο και το ΠΑΣΟΚ εξακολουθούν να παραμένουν αρχηγικά κόμματα, όπως τον καιρό του Τρικούπη και του Δεληγιάννη ή έστω του Βενιζέλου και του Τσαλδάρη. Οπωσδήποτε, δε δεν είναι κόμματα αρχών. Κόμματα εξουσίας είναι, που η μακροχρόνια παραμονή τους μακριά από τον κεντρικό κορβανά τα αδυνατίζει, ενώ η μακροχρόνια κυβερνητική ευωχία τα διαφθείρει. Και στα δύο κόμματα ο αρχηγός μετράει. Οι δικές του αποφάσεις εφαρμόζονται. Τα λοιπά μέλη της ηγεσίας απλώς συγκατανεύουν. Αυτό το είχε διατυπώσει εύγλωττα, πριν πολλά χρόνια, ο κ. Κατσιφάρας (αυτός που κατά δήλωσή του, πριν τον πάρει ο Ανδρέας δεν τον ήξερε ούτε ο θυρωρός της πολυκατοικίας όπου έμενε): «Τι κεντρικές επιτροπές και σαχλαμάρες; Μαζευόμαστε και λέμε την κουβέντα μας, αλλά γίνεται αυτό που θέλει ο Αντρέας».

Βέβαια, να μην έχουμε αυταπάτες, δε θα μπορούσε να γίνει αλλιώς,. Έτσι όπως είναι συγκροτημένη η κοινωνία μας και έτσι όπως λειτουργεί η κοινοβουλευτική δημοκρατία, σε συνθήκες ασύδοτου καπιταλισμού, τα πολιτικά κόμματα μικρό μόνο ρόλο μπορούν να παίξουν. Ουσιαστικά, στη σημερινή μορφή της δημοκρατίας, όλες οι εξουσίες είναι υποδουλωμένες στην κυβέρνηση (δηλαδή στον πρωθυπουργό), η οποία κυβέρνηση, όχι μόνο ασκεί την εκτελεστική εξουσία αλλά έχει μετατρέψει τη νομοθετική (κοινοβούλιο) και τη δικαστική σε απλά όργανα επικύρωσης των πράξεων της. Με τη σειρά της η κυβέρνηση λειτουργεί ως εντολοδόχος ισχυρών ιδιωτικών οικονομικών συμφερόντων. Οι πραγματικοί κυβερνήτες της χώρας είναι άλλοι, αόρατοι, ανεξέλεγκτοι από το λαό και σε πολλές περιπτώσεις βρίσκονται στο εξωτερικό.
Βεβαίως και αυτοί ακόμα, όσο ισχυροί και αν είναι, έχουν την ανάγκη των κομμάτων, μια που το πνεύμα των καιρών αποκλείει την επιβολή κλασικής δικτατορίας. Γι΄ αυτό και επιδιώκουν να επηρεάζουν τα πολιτικά κόμματα (συνήθως με αφανείς προσφορές χρημάτων) αλλά και να έχουν με το μέρος τους την κοινή γνώμη, ώστε μέσω αυτής να κάνουν αποτελεσματικότερη τη δύναμη επηρεασμού τους. Φροντίζουν λοιπόν να αποκτήσουν τον έλεγχο:
α) ενός ραδιοτηλεοπτικού σταθμού,
β) μιας – δημοφιλούς κατά προτίμηση – ποδοσφαιρικής ομάδας και
γ) ενός εντύπου (εφημερίδας κατά προτίμηση ή στην ανάγκη περιοδικού).

Αν σκεφτείτε λίγο, θα δείτε πως αυτό συμβαίνει στον τόπο μας εδώ και πολλές δεκαετίες.
Ενδομύχως, το ότι τα κόμματα λειτουργούν ως ιμάντες μεταβίβασης ξένων εντολών, το έχουν αντιληφθεί πολλοί, ίσως η πλειοψηφία των ψηφοφόρων, αλλά οι περισσότεροι απλώς κάτι υποπτεύονται, δεν το έχουν ξεκαθαρίσει μέσα τους. Όλοι θέλουν να αλλάξει αυτή η παράλογη, άδικη, αποτελματωμένη και αντιπαραγωγική κοινωνία. Η κοινωνία της αναξιοκρατίας, στην οποία επιβραβεύονται και πλουτίζουν όσοι ελίσσονται, όσοι φοροδιαφεύγουν, ενώ τους έντιμους, τους συνεπείς στις υποχρεώσεις τους, τους φιλόπονους, τους δημιουργικούς, τους ονομάζουν, επιεικώς, «κορόιδα». Όλοι θέλουν την αλλαγή αλλά οι περισσότεροι δεν έχουν ξεκαθαρίσει ούτε ποιαν ακριβώς αλλαγή θέλουν ούτε πώς θα γίνει αυτή.
(συνεχίζεται)

Προχωράμε…

Συνεχίζοντας την παρουσία μας, αναρτούμε το 4ο τεύχος του ηλεκτρονικού «Φιστικιού».

Το τυπωμένο αδερφάκι του, δεόντως βελτιωμένο και πολύ παχύτερο -αφού θα έχει 100 σελίδες- θα κυκλοφορήσει πριν από τις γιορτές.
Επιδίωξή μας είναι στο ιστολόγιο να αναπτυχθεί διάλογος με τους αναγνώστες του. (Επίσης, να το αναρτούμε σε συντομότερα διαστήματα και όχι κάθε εξάμηνο.) 😀

Δεχόμαστε κάθε υπόδειξη και, φυσικά, κάθε συνεργασία. 🙂