Άρθρο του Δημήτρη Σαραντάκου
που δημοσιεύτηκε στις 22/03/2011 στο Εμπρός
Χωρίς αμφιβολία, η εξέλιξη της ανθρωπότητας είναι συνυφασμένη με την ενέργεια που θα έχει στη διάθεσή της. Υπάρχει άλλωστε ιστορικό προηγούμενο.
Η βιομηχανική εποχή άρχισε με την ατμομηχανή και βασίστηκε στο κάρβουνο. Έτσι, χώρες πλούσιες σε πετροκάρβουνο, όπως η Αγγλία και η Γερμανία, βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή.
Κατόπιν ήρθαν οι μηχανές εσωτερικής καύσεως και άρχισε η εποχή του πετρελαίου, που διαρκεί ακόμα. Στην πρωτοπορία βρέθηκαν χώρες που είχαν στο έδαφός τους κοιτάσματα πετρελαίου, όπως οι ΗΠΑ και η Ρωσία, ή χώρες που στις αποικίες ή τα προτεκτοράτα τους υπήρχε πετρέλαιο, όπως η Αγγλία, η Γαλλία και η Ολλανδία.
Αυτές οι πηγές ενέργειας, που ονομάζονται επίσης ορυκτά καύσιμα, είναι προσιτές, σχετικά φτηνές και έχουν εύκολη εφαρμογή. Παρουσιάζουν όμως πολλά σοβαρά μειονεκτήματα, τα κυριότερα από τα οποία είναι:
-Δεν είναι ανεξάντλητες. Τα κοιτάσματα ορυκτών καυσίμων κάποτε θα εξαντληθούν και σε ορισμένες χώρες εξαντλήθηκαν ήδη.
-Η εξόρυξή τους προκαλεί σοβαρή επιβάρυνση του περιβάλλοντος και με την καύση τους ρυπαίνουν την ατμόσφαιρα με διοξείδιο του άνθρακα και αυξάνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
-Και ακόμα, αποτελούν πολύτιμες πρώτες ύλες για τη χημική τεχνολογία και είναι αμαρτία να τις καίμε.
Έτσι, όταν κατά τη δεκαετία τού 1960 άρχισε η ειρηνική εφαρμογή της πυρηνικής ενέργειας, πολλοί νόμισαν πως η λύση βρέθηκε. Η νέα πηγή ενέργειας χαρακτηρίστηκε οικολογικώς καθαρή, θεωρήθηκε φθηνότερη από τις άλλες και σχεδόν ανεξάντλητη και, όπως ήταν επόμενο, υιοθετήθηκε με ενθουσιασμό. Στα επόμενα 30 χρόνια, σε 40 μεγάλες και μικρές χώρες του πλανήτη (14, μόνο στην Ευρώπη) εγκαταστάθηκαν 450 πυρηνικοί σταθμοί, καθένας από τους οποίους περιέχει από 3 έως 5 πυρηνικούς αντιδραστήρες και οι οποίοι καλύπτουν το 30% των ενεργειακών αναγκών τους.
Συνεπακόλουθο της στροφής στην πυρηνική ενέργεια ήταν να ατονήσει το ενδιαφέρον για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, από τον ήλιο, τον άνεμο και τη γεωθερμία, γιατί θεωρήθηκαν κατάλληλες για εφαρμογές μικρής μόνο κλίμακας και τοπικής σημασίας.
Πιστεύω πως ο ισχυρισμός αυτός είναι εκ του πονηρού. Η αδιαφορία που δείχνουν οι πάσης φύσεως οικονομικοί παράγοντες, αλλά και οι υποταγμένες σ’ αυτούς κυβερνήσεις, για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας οφείλεται στην απουσία κέρδους.
Βλέπετε, ο ήλιος ή ο άνεμος δεν ανήκουν σε κανέναν ούτε μπορεί να γίνει κάποια κερδοφόρα εκμετάλλευση του ενεργειακού δυναμικού τους. Η τεχνογνωσία που απαιτείται γι’ αυτό είναι πολύ απλή και δε γίνεται να μονοπωληθεί. Επομένως… δε συμφέρει.
Αντίθετα, οι πυρηνικοί ενεργειακοί σταθμοί αποφέρουν τεράστια κέρδη σε πολλούς και ισχυρούς οικονομικούς παράγοντες. Τόσο στις ΗΠΑ, όσο και στην Ιαπωνία, αλλά και στις περισσότερες χώρες με πυρηνικούς σταθμούς, αυτοί ανήκουν σε ιδιωτικές εταιρείες, όπως και σε ιδιώτες, επίσης, ανήκουν τα μεταλλεία, από τα οποία εξορύσσονται τα μεταλλεύματα του ουρανίου και σε χέρια ιδιωτών βρίσκεται η μεταφορά, η επεξεργασία των πυρηνικών καυσίμων…
Και φυσικά οι ιδιωτικές εταιρείες που λειτουργούν με αποκλειστικό γνώμονα το κέρδος, δεν έχουν καμιά όρεξη να δώσουνε χρήματα για να αντικαταστήσουν τους παλιούς αντιδραστήρες των πυρηνικών σταθμών με καινούργιους ή να αυξήσουν τα μέτρα ασφαλείας τους από φυσικές καταστροφές.
Όπως έχει καταγγελθεί, η εταιρεία που εκμεταλλεύεται τους πυρηνικούς σταθμούς της Φουκουσίμα και των γειτονικών παράκτιων πόλεων, όταν οι ειδικοί, μετά το τσουνάμι του Δεκεμβρίου τού 2004, που σάρωσε τον Ινδικό Ωκεανό από τη Σουμάτρα ως τη Μαδαγασκάρη, συνέστησαν να αυξήσει το ύψος του προστατευτικού κρηπιδώματος, αρνήθηκε να το κάνει επικαλούμενη το υψηλό κόστος του έργου.
Ήρθαν όμως τρία σοβαρά πυρηνικά ατυχήματα, στις 28 Μαρτίου 1979 στο σταθμό Θρι Μάιλ Άιλαντ στα ανοιχτά της Πενσυλβανίας των ΗΠΑ, στις 26 Απριλίου 1986 στο Τσερνομπίλ της Ουκρανίας και τώρα στη Φουκουσίμα της Ιαπωνίας, για να αποδείξουν κάτι που οι ειδικοί επιστήμονες έλεγαν από καιρό, αλλά κανείς δεν τους άκουγε: πως η πυρηνική ενέργεια ούτε καθαρή, ούτε ανεξάντλητη, ούτε ασφαλής είναι. Μπροστά στα τρομερά και σχεδόν ανεξέλεγκτα αποτελέσματα των καταστροφών αυτών, άρχισε να κερδίζει έδαφος η ιδέα της εγκατάλειψης της πυρηνικής ενέργειας.
Ήδη, μετά το ατύχημα του Τσερνομπίλ, έγινε στην Ιταλία το 1987 δημοψήφισμα και ο λαός αποφάσισε με τεράστια πλειοψηφία να κλείσουν οι 4 πυρηνικού σταθμοί της χώρας, ενώ μετά το ατύχημα της Φουκουσίμα η καγκελάριος Μέρκελ ανακοίνωσε το άμεσο κλείσιμο, για τρεις μήνες στην αρχή, 7 πυρηνικών σταθμών, η δε ελβετική κυβέρνηση πάγωσε προς το παρόν τα σχέδιά της για την κατασκευή πυρηνικών σταθμών.
Ευτυχώς στην Ελλάδα δεν έχουμε σταθμούς πυρηνικής ενέργειας. Ο «Δημόκριτος» στην Αγία Παρασκευή είναι ουσιαστικά εργοστάσιο παραγωγής ραδιοϊσοτόπων για επιστημονικούς σκοπούς. Όταν τη δεκαετία τού ‘70 μπήκε θέμα να κατασκευαστεί πυρηνικός σταθμός, όλοι οι επιστημονικοί φορείς, το Τεχνικό Επιμελητήριο, η Ένωση Ελλήνων Χημικών, οι Γεωλόγοι, οι ιατρικοί σύλλογοι της χώρας, στάθηκαν κατηγορηματικά αντίθετοι, επικαλούμενοι τη μεγάλη σεισμικότητα της Ελλάδας. Και τα σχέδια των κερδοσκόπων ματαιώθηκαν.
Διερωτώμαι· γιατί οι Ιάπωνες, που ζούνε σε μια χώρα με σεισμικότητα μεγαλύτερη από τη δική μας και η οποία επιπλέον είναι η μόνη χώρα που δέχτηκε δυο πυρηνικά πλήγματα, με χιλιάδες νεκρούς, δεν αντέδρασαν, τότε σαν εμάς, αλλά γέμισαν τη χώρα τους με 32 πυρηνικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής; Τόσο πολύ χάσανε τη μνήμη τους ή τόσο πολύ έχουν υποταχτεί στο χρήμα;
Δορυφορική φωτογραφία του κατεστραμμένου πυρηνικού εργοστασίου στη Φουκουσίμα, από το http://blogs.denverpost.com/captured/2011/03/18/captured-japan-earthquake-and-tsunami-one-week-later/2838/
(το βρήκα στο ιστολόγιο του Παιδιού της ανοιχτής θάλασσας)
Το Φιστίκι 