Εφτά ευτυχισμένα -και τυπωμένα πλέον- καλοκαίρια

Μετά από πολύχρονη αδράνεια και σιγή του ιστολόγιου, με μεγάλη συγκίνηση, παρουσιάζω, στην έβδομη επέτειο του θανάτου του, το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Δημήτρη Σαραντάκου, με τίτλο «Εφτά ευτυχισμένα καλοκαίρια» που μόλις εκδόθηκε από τις εκδόσεις Αρχείο. 
Ένα βιβλίο του οποίου αποσπάσματα έχουν δημοσιευτεί πολλές φορές εδώ και στο ιστολόγιο του Νίκου, αλλά που το «χρωστάγαμε» στη μνήμη του να βγει και στο χαρτί, το ήθελε τόσο πολύ…
Στην καλοφτιαγμένη σελίδα των εκδόσεων, μπορείτε να «ξεφυλλίσετε» ψηφιακά το πρώτο κεφάλαιο, μια ιδέα που βρίσκω εξαιρετική για κάθε βιβλίο.

Οπωσδήποτε, η δική μου γνώμη δεν μπορεί να είναι αντικειμενική, αλλά το θεωρώ από τα καλύτερα που έχει γράψει, μαζί με τον «Άγνωστο ποιητή Άχθο Αρούρη» που έγραψε για τον πατέρα του και τον «Βενετσιάνικο καθρέφτη». 
Νομίζω όμως, πως είχε μεγάλο ταλέντο στο να αναδεικνύει στα γραφτά του, τα απλά αλλά σημαντικά μέσα στην καθημερινότητα, αυτά τα μικρά-μικρά που μαζεύονται και συνιστούν τις αναμνήσεις μας και την ύπαρξή μας…

Στάθης Ν. Τσοτσορός, Στάθης Ε. Λιδωρίκης: «Τεχνολογική αλλαγή και οικονομική ανάπτυξη» (4 τόμοι) | Παρουσίαση: Πέμπτη 27 Νοεμβρίου 2014

Ο Στάθης ο Λιδωρίκης, είναι ένας εξαίρετος επιστήμονας, χημικός μηχανικός, που υπήρξε συνάδελφος και πολύ καλός φίλος με τον πατέρα μου. Με μεγάλη χαρά λοιπόν, κοινοποιώ την είδηση για την παρουσίαση του τελευταίου τετράτομου έργου, «Τεχνολογική αλλαγή και Οικονομική ανάπτυξη», το οποίο συνέγραψε από κοινού με τον Στάθη Τσοτσορό. Αντιγράφω από την «Αυγή«:

Τη σχέση μεταξύ τεχνολογικής αλλαγής και οικονομικής ανάπτυξης, όπως διαμορφώνεται διαχρονικά και μετεξελίσσεται, σε άμεση συνάφεια με τις εκάστοτε κοινωνικοοικονομικές συνθήκες και το διαμορφούμενο θεωρητικό πλαίσιο, διερευνά και «συζητά» το έργο «Τεχνολογική αλλαγή και Οικονομική ανάπτυξη» των Στάθη Τσοτσορού και Στάθη Λιδωρίκη.

Το τετράτομο έργο «Τεχνολογική Αλλαγή και Οικονομική Ανάπτυξη», από τις εκδόσεις Παπαζήση, θα παρουσιαστεί σε ειδική εκδήλωση την Πέμπτη 27 Νοεμβρίου, στις 7 μ.μ. στη Στοά του Βιβλίου (Πεσμαζόγλου 5, Αρσάκειο Μέγαρο). Την σειρά θα παρουσιάσουν οι: Θεοδόσης Τάσιος ομότιμος καθηγητής ΕΜΠ, Σταύρος Δήμας πρ. υπουργός Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας και πρ. επίτροπος της Ελλάδας στην Ε.Ε., Αλέκος Παπαδόπουλος πρ. υπουργός Οικονομικών, Γιώργος Σταθάκης καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης, βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ.

Πρόκειται για την αποκάλυψη μιας σύνθετης διαδικασίας διαρκώς εξελισσόμενης, που μπορεί να φωτίσει τους σύγχρονους προβληματισμούς σχετικά με την τεχνολογική και βιομηχανική ανάπτυξη, τη σημασία του ανθρώπινου κεφαλαίου, τον ρόλο του κράτους, των αγορών και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, με αιχμή την πορεία της χημικής βιομηχανίας.

Κατωτέρω οι συγγραφείς επιχειρούν να επικοινωνήσουν τον σκοπό του έργου τους σε άμεση σχέση με επίκαιρα ερωτήματα.

* Ποια είναι τα βασικά συμπεράσματα του έργου «Τεχνολογική αλλαγή και οικονομική ανάπτυξη»;

Στο παρόν έργο της θεωρητικής και ιστορικής προσέγγισης της τεχνολογικής αλλαγής και του κοινωνικοοικονομικού μετασχηματισμού, στη διάρκεια της βιομηχανικής περιόδου και της μετάβασης στη μεταβιομηχανική εποχή της κυριαρχίας του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, η τεχνολογική αλλαγή και η συσσώρευση τεχνολογικής γνώσης αναδεικνύονται ως κύριοι παράγοντες που καθορίζουν το κατά περίπτωσιν επίπεδο του συντελεστή «ανθρώπινο κεφάλαιο», που αποτελεί το μέτρο των δυνατοτήτων μιας χώρας, για συμμετοχή στην αναπτυξιακή διαδικασία και του επιπέδου της βιομηχανικής ανάπτυξης.

Στην περίπτωση της χημικής τεχνολογίας και βιομηχανίας επιβεβαιώνονται τα σύγχρονα θεωρητικά σχήματα, στο πλαίσιο των οποίων η τεχνολογική πρόοδος αλληλοσυσχετίζεται, αλληλεπιδρά και αλληλεξαρτάται ποικιλόμορφα και πολυσύνθετα με το κοινωνικό μόρφωμα (τρόπος παραγωγής, σύστημα συσσώρευσης, θεσμικό σύστημα, κοινωνικές σχέσεις, κοινωνικοί γνώμονες) απομακρυνόμενη από τις παραδοσιακές απόψεις ενός άκαμπτου ντετερμινισμού και αιτιοκρατισμού, τις θεωρήσεις καθολικής ισχύος και τα γραμμικά υποδείγματα ερμηνείας της τεχνολογικής προόδου.

* Ποιοι είναι οι βασικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην τεχνολογική και βιομηχανική ανάπτυξη μιας χώρας;

Η τεχνολογική γνώση, οι μηχανισμοί και οι ρυθμίσεις ανάπτυξης και συσσώρευσης του ανθρώπινου κεφαλαίου αναδεικνύονται ως οι κύριοι κεντρικοί και καθοριστικοί παράγοντες για την τεχνολογική και βιομηχανική ανάπτυξη μιας χώρας. Θεσμοί κυβερνητικής διακυβέρνησης, συμμετοχής και ιδιοκτησίας, πανεπιστήμια, τεχνολογικά ιδρύματα και ινστιτούτα, επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα, μέσα μαζικής επικοινωνίας, συστήματα κινήτρων, όπως η κατοχύρωση των δικαιωμάτων ευρεσιτεχνίας, χρηματοδοτικές και επενδυτικές ενισχύσεις, καθώς και ένα ευρύτερο πλαίσιο ρυθμίσεων συγκροτούν τα επιμέρους εθνικά συστήματα θεσμών, κινήτρων και ρυθμίσεων που προσδιορίζουν και καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τους διαφορετικούς εθνικούς δρόμους τεχνολογικής και βιομηχανικής ανάπτυξης.

Επίσης, εθνικές και τοπικές πολιτισμικές κινήσεις και νοοτροπίες καθορίζουν και προσδιορίζουν σε μεγάλο βαθμό τις διαφοροποιήσεις στη σύλληψη, τον σχεδιασμό και τη διαμόρφωση των εθνικών και τοπικών προγραμμάτων και των καθημερινών συμπεριφορών στο μακρύ και δύσκολο ταξίδι της τεχνολογικής και βιομηχανικής ανάπτυξης.

* Αποτελούν κοινή διαπίστωση οι σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των εθνικών κρατών στα ζητήματα τεχνολογίας και βιομηχανικής ανάπτυξης. Με βάση τα συμπεράσματα της μελέτης ποιος είναι ο ρόλος του κράτους;

Ιδιαίτερα κρίσιμος αποδεικνύεται ο έντονα παρεμβατικός ρόλος του κράτους, στον πυρήνα των ανεπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών, ώστε να συγκροτηθούν και να αναπτυχθούν οι ολιγοπωλιακοί, ακόμα και μονοπωλιακοί, εθνικοί πρωταθλητές, που στη συνέχεια μετασχηματίστηκαν σε πολυεθνικές ή διεθνικές εταιρείες και σταδιακά απέκτησαν τον έλεγχο των συνολικών μηχανισμών, παραγωγής και συσσώρευσης του ανθρώπινου κεφαλαίου, ανάπτυξης της τεχνολογικής γνώσης και της δημιουργίας, παραγωγής και διάθεσης των νέων καινοτόμων προϊόντων.

Οι εταιρείες αυτές νομοτελειακά κυριάρχησαν στην παγκόσμια αγορά του 20ού αιώνα και συνέβαλαν καθοριστικά στη διαμόρφωση και σταδιακή μεγέθυνση του τεχνολογικού κενού (technological gap) σε σχέση με τις καθυστερημένες και αναπτυσσόμενες χώρες.

* Πώς θα μπορούσε η Ελλάδα να αξιοποιήσει σύγχρονες τεχνολογίες ως μοχλό για ανασύνταξη της παραγωγής και ανάπτυξη;

Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης αυτό είναι πλέον ζητούμενο ακόμη και για τις πιο ανεπτυγμένες χώρες. Σε γενικούς όρους η αξιοποίηση νέων τεχνολογιών στην παραγωγική διαδικασία βοηθάει με τρεις τρόπους:

* Με την αυτοματοποίηση της παραγωγής και την μείωση του κόστους.

* Με τη βελτίωση των προϊόντων και τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας.

* Με τη δημιουργία καινοτόμων τεχνολογικών προϊόντων και νέων αγορών (ανάπτυξη).

Οι δύο πρώτοι δρόμοι προϋποθέτουν την ύπαρξη ανταγωνιστικού προϊόντος και μεριδίου στην αγορά. Μια χώρα λοιπόν καλείται να επενδύσει στις παραγωγικές διεργασίες στις οποίες έχει ξεκάθαρα συγκριτικά πλεονεκτήματα έναντι του ανταγωνισμού και τέτοια προϊόντα, για παράδειγμα στην Ελλάδα, είναι η εξειδικευμένη αγροτική παραγωγή και ο τουρισμός.

Ο τρίτος δρόμος από την άλλη, ο οποίος παρεμπιπτόντως καταφέρνει και την πιο άμεση, ξεκάθαρη οικονομική ανάπτυξη, είναι πλέον ζητούμενο για όλους. Ο σκληρός ανταγωνισμός από την Ασία, η ελεύθερη διακίνηση προϊόντων με μηδαμινά κόστη μεταφοράς και το υψηλό κόστος αρχικής επένδυσης έχουν κάνει πολύ δύσκολη την είσοδο σε νέες αγορές. Πόσο μάλλον όταν σε αυτές ήδη κυριαρχούν μεγάλες διεθνείς εταιρείες και όμιλοι, με δραματικές αλλαγές να συντελούνται διαρκώς όπως συγχωνεύσεις ή/και πτώσεις ομίλων, αλλαγές στα μερίδια αγορών, κινήσεις προστατευτισμού, πολιτικές εξελίξεις, πόλεμοι κ.λπ.

Σε αυτήν την άκρως ζωντανή διεθνή σκακιέρα, κάθε επένδυση για νέο προϊόν είναι πια μια επένδυση υψηλού ρίσκου / υψηλής απόδοσης, κάτι που δύσκολα μπορεί να χειριστεί μια χώρα κεντρικά με την παραδοσιακή έννοια της κρατικής επένδυσης / παρέμβασης και αναγκαστικά επαφίεται στη συνδυασμένη δράση κράτους και ιδιωτικής πρωτοβουλίας και με εργαλεία την καινοτόμο σκέψη, την εξασφάλιση νέων οδών χρηματοδότησης και τη δημιουργία διεθνών στρατηγικών συμμαχιών.

Παρουσίαση βιβλίου: Σοφία Κολοτούρου, Τα επτά πρόσωπα της κώφωσης

Αύριο το απόγευμα στις 7:00, στο δραστήριο φαληριώτικο βιβλιοπωλείο Booktalks, γίνεται παρουσίαση του νέου βιβλίου της φίλης του Φιστικιού, Σοφίας Κολοτούρου.

Θα μιλήσουν: Τίνα Κωνσταντάτου, εκπαιδευτικός συγγραφέας και ο Δημήτρης Φύσσας. συγγραφέας-δημοσιογράφος.

Αντιγράφω μικρή περιγραφή του βιβλίου της Σοφίας, από την σελίδα της εκδήλωσης στο facebook:

Ο φίλος μου ο Μάρκος Πικρός μου είπε εχθές να γράψω μια ιστορία, ένα παραμύθι για να σας πω αυτά που έχω να πω. Την έγραψα βέβαια και είναι το βιβλίο που θα παρουσιάσουμε σε 2 εβδομάδες. Ακούστε πως πάει η περίληψη. Μια φορά κι ένα καιρό ήταν κάποιοι που γεννήθηκαν κουφοί σε μια χώρα που τη λέγανε Ελλάδα, στη δεκαετία του 70. Αν και για τους τυφλούς υπάρχει η γνωστή ρήση «ποιός τυφλός δεν θέλει το φως του;» για τους κουφούς δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο, γιατί… όσο κουφό κι αν μοιάζει, υπάρχουν πολλοί κουφοί που δεν θέλουν να έχουν την ακοή τους!! Ναι καλά διαβάσατε. Αυτό συνέβη επειδή μια φορά κι ένα καιρό στα τέλη της δεκαετίας του 60 στην Αμερική, μαζί με τις λοιπές οργανώσεις και τα κινήματα υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων υπήρχαν και κάποιοι που σκέφτηκαν… «¨μα γιατί να καταπιέζουμε τους κουφούς να ακούσουν και να μιλήσουν; δεν είναι σωστό!! ας τους αφήσουμε ελεύθερους να εκφράζονται στην νοηματική και να μην …ταλαιπωρούνται από την προσπάθεια να προσαρμοστούν στον πολιτισμό των ακουόντων, ας έχουν τον δικό τους πολιτισμό και τη δική τους κουλτούρα, των κωφών, μέσα από τη δική τους γλώσσα… τη νοηματική! » Ετσι λοιπόν μια φορά κι ένα καιρό πιο σύγχρονο εμείς οι νέοι Κεμάλ μπλέξαμε σε παραλογισμούς που έγιναν πριν γεννηθούμε σε χώρες μακρινές… (συνεχίζεται…)

Το book trailer του βιβλίου, γυρισμένο από τον Thanos Karvounis και σε μουσική του Costas Parissis

——————–

Booktalks, Αγ. Αλεξάνδρου 58 και Αρτέμιδος 47,  Π. Φάληρο

Παρουσίαση βιβλίου: Ανθρώπινη φύση, για έναν κομμουνισμό του πεπερασμένου

Αντιγράφω από την ιστοσελίδα των Εκδόσεων Τόπος:

Μπορούν να υπάρξουν βιώσιµες σοσιαλιστικές κοινωνίες;
Αντιφάσκουν, µήπως, µε την εγωιστική ανθρώπινη φύση;

Στο βιβλίο αναλύεται η διαδικασία της εµφάνισης της ιδιοκτησίας ως άρνηση της αρχαϊκής κοινότητας, οι αντιθέσεις των ταξικών κοινωνιών και ειδικά του καπιταλισµού, o ρόλος της ανθρώπινης φύσης στο ιστορικό γίγνεσθαι. ∆ιερευνάται ο χαρακτήρας της ανθρώπινης φύσης, µε βάση κυρίως τα δεδοµένα της νευρολογίας και της ψυχολογίας.

Το συµπέρασµα είναι ότι ο άνθρωπος είναι γενετικά κοινωνικό ον, ότι δεν υπάρχει αναλλοίωτη εγωιστική ανθρώπινη φύση και, κατά συνέπεια, δεν υπάρχει ανθρωπολογικό εµπόδιο για τον σοσιαλισµό.

Σκιαγραφούνται, τέλος, οι δυσκολίες για το πέρασµα στον σοσιαλισµό, και θεµελιώνεται η δυνατότητα ενός κοµµουνισµού του πεπερασµένου.

Η ιστορία, κατά τον µαρξισµό, είναι ένα ανοιχτό πεδίο δυνατοτήτων και, σύµφωνα µε τους Μαρξ και Ένγκελς, όρος για την επιβίωση της ανθρωπότητας είναι η επιστροφή στην αρχαϊκή κοινότητα, σε ένα ανώτερο, επιστηµονικό και τεχνολογικό επίπεδο.

Ο Ευτύχης Μπιτσάκης γεννήθηκε το 1927 στο χωριό Κάδρος της Κρήτης. Σπούδασε Χηµεία στο Πανεπιστήµιο Αθηνών, Θεωρητική Φυσική και Φιλοσοφία στο Παρίσι. Είναι ∆ιδάκτωρ Φιλοσοφίας του Πανεπιστηµίου Paris VIII και ∆ιδάκτωρ Επικρατείας της Γαλλίας (Φιλοσοφία των Επιστηµών). Εργάστηκε στο Πυρηνικό Κέντρο του Saclay και στο Εργαστήριο Πυρηνικής Φυσικής του Collège de France. Από το 1970 έως το 1976 δίδαξε Μαθηµατικά στο Πανεπιστήµιο ΧΙ του Παρισιού και Φιλοσοφία των Επιστηµών στο Πανεπιστήµιο VIII. Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα (1976) εργάστηκε ως κύριος ερευνητής στο Εθνικό Ίδρυµα Ερευνών. Το 1981 εκλέχθηκε Τακτικός Καθηγητής στην Έδρα Φιλοσοφίας του Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων και επί έξι έτη ήταν Κοσµήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής. Παλαιός Υφηγητής Θεωρητικής Φυσικής του Πανεπιστηµίου Αθηνών, δίδαξε στο Φυσικό Τµήµα το µάθηµα «Εισαγωγή στις Φυσικές Θεωρίες». Κύρια ερευνητικά ενδιαφέροντα του Ε. Μπιτσάκη είναι τα θεµέλια των επιστηµών (Σχετικότητα, Κβαντική Μηχανική), η Οντολογία, η Γνωσιοθεωρία και η Φιλοσοφική Ανθρωπολογία. Βιβλία και άρθρα του σ’ αυτά τα γνωστικά πεδία κυκλοφορούν στις κυριότερες ευρωπαϊκές γλώσσες.
Ο Ε. Μπιτσάκης από τα µαθητικά του χρόνια εντάχθηκε στο αριστερό κίνηµα. Κατά τη διάρ­κεια του Εµφυλίου καταδικάστηκε σε πολυετή φυλάκιση. Στη διάρκεια της δικτατορίας µετείχε ενεργά στο αντιδικτατορικό κίνηµα της Ευρώπης, ως µέλος της ΚΕ του ΚΚΕ. Ο Ε. Μπιτσάκης έχει αναπτύξει πολύµορφη κοινωνική δραστηριότητα στο πλαίσιο της Παγκόσµιας Οµοσπονδίας Επιστηµόνων, της Ουνέσκο, του Κέντρου Μαρξιστικών Ερευνών του Παρισιού και άλλων χωρών. Επίσης µετείχε στην οργάνωση του Ελεύθερου Ανοικτού Πανεπιστηµίου του Παρισιού και ήταν µέλος της Οµάδας του ∆ήµου Αθηναίων και του Υπ. Πολιτισµού για τη δηµιουργία των Ανοικτών Πανεπιστηµίων. Είχε την πρωτοβουλία της οργάνωσης του Σεµιναρίου «Θεµέλια των Επιστηµών» (Φυσικό Τµήµα, Πανεπιστήµιο Αθηνών) και την ευθύνη της οργάνωσης πολλών ελληνικών και διεθνών επιστηµονικών συνεδρίων. Τέλος, είχε την ευθύνη της δηµιουργίας του περιοδικού Σύγχρονα Θέµατα, µετείχε στην εκδοτική οµάδα του περιοδικού ∆ιαλεκτική και από το 1992 είναι εκδότης του θεωρητικού περιοδικού Ουτοπία.

 

ΕΡΓΑ ΤΟΥ
1. Είναι και Γίγνεσθαι, 1965, 2000, Στάχυ.
2. Physique Contemporaine et Matérialisme Dialectique, Éd. Sociales, Paris 1973. Μεταφράσεις του: ιαπωνικά, ισπανικά, ιταλικά, ουγγρικά.
Ελλην. µετ.: ∆ιαλεκτική και Νεότερη Φυσική, 1974, 2001, ∆αίδαλος -Ι. Ζαχαρόπουλος.
3. La Nature dans la Pensée Dialectique, L’Harmattan, Paris, 2001. Ελλην. µετ.: Η φύση στη διαλεκτική φιλοσοφία, 1975, 2003, Ελληνικά Γράµµατα.
4. La problème du Déterminisme en physique, Thèse d’ État, Paris 1976.5. Τα εννοιολογικά θεµέλια της Κβαντικής Μηχανικής, ∆ιατριβή για Υφηγεσία, Αθήνα 1979.
6. Η ∆υναµική του ελάχιστου, 1979, 2003, ∆αίδαλος – Ι. Ζαχαρόπουλος.7. Θεωρία και Πράξη, 1980, 1998, Gutenberg.
8. Φιλοσοφία του Ανθρώπου, 1980, 1991, Gutenberg.
9. Physique et Matérialisme, Éd. Sociales, Paris 1983, Μετάφραση: ουγγρικά.
10. Καρλ Μαρξ, ο θεωρητικός του προλεταριάτου, 1983, Gutenberg.
11. Τι είναι Φιλοσοφία, 1984, 1985, Σύγχρονη Εποχή.
12. Ιδεολογικά, 1986, Gutenberg.
13. Ρήξη ή ενσωµάτωση;, 1989, Σύγχρονη Εποχή.
14. Ένα φάντασµα πλανιέται,1992, 1993, Στάχυ.
15. Το αειθαλές δέντρο της γνώσεως, 1995, 1996, Στάχυ.
16. La Nouveau Réalisme Scientifique, L’Harmattan, Paris 1997. Μετάφραση: ιταλικά. Ελλην. µετ.: Ο νέος επιστηµονικός ρεαλισµός, 1999, Gutenberg.
17. Ο δαίµων του Αϊνστάιν, 2000, 2001, Gutenberg.
18. Γονίδια του µέλλοντος, 2001, Προσκήνιο.
19. ∆ρόµοι της ∆ιαλεκτικής, Άγρα, 2003.
20. Οι πόλεµοι της Νέας Τάξης (µε ∆. Μπελαντή), Προσκήνιο, 2005.
21. Η εξέλιξη των θεωριών της Φυσικής, ∆αίδαλος – Ι. Ζαχαρόπουλος, 2008.
22. Από την πυρά στον άµβωνα, Τόπος, 2009.
23. La Matière et l’ Esprit. Ελλην. µετ. Η ύλη και το πνεύµα, Άγρα, 2011, µετ. στα Ιταλικά (υπό έκδοση).

Παρουσίαση βιβλίου: Γράμματα από το Παρίσι, του Κώστα Βάρναλη

Επέτειος του θανάτου του Κώστα Βάρναλη σήμερα, και στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών γίνεται παρουσίαση του βιβλίου “Γράμματα από το Παρίσι”  που εκδόθηκε πρόσφατα, σε επιμέλεια του Νίκου Σαραντάκου, από τον εκδοτικό οίκο “Αρχείο”. Αντιγράφω, από τον ιστότοπο των εκδόσεων:

Το 1926 ο Βάρναλης επισκέφτηκε τη Γαλλία ως ανταποκριτής μιας εφημερίδας που δεν υπάρχει πια (Πρόοδος των Αθηνών). Σε μια στήλη που ονομαζόταν Γράμματα από το Παρίσι ή Παρισινά Γράμματα, κατέγραψε τις εντυπώσεις του, όχι μόνο από το Παρίσι, αλλά και από διάφορα άλλα μέρη της χώρας. Είναι οι πρώτες ανταποκρίσεις που έγραψε από κει -άρθρα ευχάριστα, ανάλαφρα, ενδιαφέροντα για όλους, γραμμένα με κέφι και σοβαρότητα, με την ευγενική ειρωνεία και το χιούμορ που χαρακτηρίζει τον ποιητή.

Με την έκδοση αυτή, τα Γράμματα δημοσιεύονται για πρώτη φορά σε βιβλίο. Συνοδεύονται από εφτά άρθρα περί αισθητικής, που γράφτηκαν την ίδια περίοδο, τα περισσότερα στο Παρίσι. Η έκδοση διαθέτει ένα εξαιρετικά προσεγμένο χρονολόγιο και έχει το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ότι περιλαμβάνει αρχειακές φωτογραφίες του ποιητή από τα χρόνια της Γαλλίας, δύο σκίτσα φίλων του καλλιτεχνών και πρωτότυπη εικονογράφηση, βασισμένη στις φωτογραφίες που συνόδευαν τότε τα άρθρα της Προόδου.

-Διαβάστε σχετικά στο ιστολόγιο του Νίκου: Η πρωτεύουσα του κόσμου στον μεσοπόλεμο: ο Κ. Βάρναλης στο Παρίσι

-Συνέντευξη του Νίκου στον Στρατή Μπουρνάζο, από την «Αυγή»

 

-Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών:

http://www.eie.gr/location-gr.html

«Ο βενετσιάνικος καθρέφτης», τρεις ιστορίες χωρίς επιμύθιο, του Δημήτρη Σαραντάκου

Σε λίγες μέρες, κλείνει χρόνος που έφυγε ο Μίμης. Στα συρτάρια του, ξύλινα και ηλεκτρονικά, άφησε ένα σωρό γραφτά, κάποια από τα οποία είναι έτοιμα βιβλία που δεν πρόλαβε να τα δει τυπωμένα. Όπως έλεγε συχνά, «έχω τόσα βιβλία, έτοιμα ή στο μυαλό μου, που πρέπει να ζήσω μέχρι τα 120 για να προλάβω να τα τυπώσω». Δυστυχώς δεν του βγήκε… Και πέρα από όλα τα άλλα που μου λείπουν –η φυσική του παρουσία, η φωνή του, η καλημέρα από το παράθυρο του γραφείου του το πρωί, το γκρίζο κεφάλι σκυμμένο στο πληκτρολόγιο, τα μεγαλειώδη φτερνίσματά του που έσειαν το σπίτι- όσο περνάει ο καιρός και το παίρνω απόφαση πια, ο πόνος μαλακώνει αλλά μου μένει το παράπονο που δεν μπορώ πια να τον ρωτάω για όλα όσα είχε μαζέψει μέσα σ΄εκείνο το προικισμένο μυαλό του.

Τα βιβλία, είναι ένας τρόπος να διατηρείς τη μνήμη, ελπίζω λοιπόν σιγά-σιγά να εκδοθούν όσα είχε έτοιμα.

Πριν λίγες μέρες, βγήκε από τις εκδόσεις Γνώση, «Ο βενετσιάνικος καθρέφτης», τρεις ιστορίες χωρίς επιμύθιο, από τα χρόνια του Εμφύλιου στην Πελοπόννησο. Στο οπισθόφυλλο, ο Νίκος σημειώνει:

– Δύο κυνηγημένοι αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού βρίσκουν καταφύγιο σε μιαν άγνωστη και ανεξερεύνητη σπηλιά – θα καταφέρουν να επιζήσουν και τι θα ανακαλύψουν στα σπλάχνα της;

– Τρεις μηχανικοί της Αγροτικής Τράπεζας, αποκλεισμένοι από την κακοκαιρία σ ένα ορεινό χωριό, έχουν μιαν απρόσμενη, και λογικά ανεξήγητη, συνάντηση.

– Μια αγωνίστρια της αριστεράς, αντιμέτωπη με μια φριχτή αποκάλυψη, περνάει μέσα απ’ το γυαλί του βενετσιάνικου καθρέφτη, για να βρει τους συντρόφους της νιότης της.

Τρεις νουβέλες, που έχουν κοινό θέμα τους στον εμφύλιο πόλεμο στην Πελοπόννησο, στις οποίες ο συγγραφέας επιδιώκει να δείξει πώς σκέφτονται και πώς ένιωθαν οι
άνθρωποι που βρέθηκαν στη δίνη της φοβερής εκείνης εποχής και να περιγράψει την ατμόσφαιρά της.

«Οι μορφές όλων αυτών των ανθρώπων που καθρεφτίστηκαν μέσα σ΄αυτόν τον καθρέφτη, δεν άφησαν άραγες κανένα ίχνος;
Αυτοί οι τόσο ζωντανοί άνθρωποι, που χόρεψαν, τραγούδησαν, μίλησαν, καμάρωσαν, γέλασαν μπροστά του, χάθηκαν έτσι, χωρίς ν αφήσουν τίποτα;»

Η Μυτιλήν’ μας είνι ένα τρανό χουριό

Άρθρο του Δημήτρη Σαραντάκου

που θα δημοσιευτεί στις 13/12/2011 στο Εμπρός

 

Στο στίχο αυτόν, από το πασίγνωστο σατιρικό τραγούδι του Στρατή Παπανικόλα, που τραγούδησε ο Κάργας στη «Λεσβιακή Επιθεώρηση» το 1938, αντί «Μυτιλήνη» πρέπει να διαβάζουμε Λέσβος και αντι «τρανό χωριό» να διαβάζουμε σπουδαίο νησί. Πραγματικά η ονομασία Μυτιλήνη υποκατέστησε την ονομασία Λέσβος κατά τον Μεσαίωνα, πριν οι Τούρκοι πάρουν το νησί και γιαυτό στη γλώσσα τους λέγοντας Midilli εννοούνε όλη τη Λέσβο. Ίχνη από την ονομασία Λέσβος διασώθηκαν στα τοπωνύμια Λισβόρι (=Λέσβου όριον) και Λεσβάδος.

Ανεξαρτήτως του ονόματός της η Μυτιλήνη/Λέσβος είναι σπουδαίο νησί από κάθε πλευρά. Εκτός του ότι είναι, μετά την Κρήτη και την Εύβοια, το τρίτο σε μέγεθος ελληνικό νησί, είναι από την αρχαιότητα ακόμα φημισμένο για την πλούσια χλωρίδα της και την πλούσια σε ποσότητα και ποικιλία γεωργική παραγωγή της. Πλούσιο είναι επίσης το υπέδαφός της. Αν αξιοποιηθεί το γεωθερμικό δυναμικό της θα λυθεί το ενεργειακό πρόβλημα του νησιού.

Αφορμή για το σημερινό σημείωμα στάθηκε η εξαιρετικά πετυχημένη εκδήλωση που έκαναν οι εκδόσεις «Αιολίδα» στις 8 Δεκεμβρίου στο μέγαρο της Παλιάς Βουλής, με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου «Η Λέσβος το 1912». Ήταν πολύ επιτυχημένη εκδήλωση, τόσο από πλευράς συμμετοχής, όσο και από πλευράς περιεχομένου. Αξίζει κάθε έπαινος στους οργανωτές της εκδήλωσης, τον Μανόλη Μανώλα και τη Μαρία Σελάχα.

Εκείνο που σου κάνει εντύπωση ανοίγοντας απλώς το βιβλίο, είναι, πως το πρώτο μέλημα της πρώτης ελληνικής διοίκησης του απελευθερωμένου νησιού, ήταν η πλήρης καταγραφή όλων των στοιχείων που το αφορούσαν. Από τον πληθυσμό, κατά εθνικότητα και κατά φύλο, ως τα πολιτιστικά και οικονομικά δεδομένα. Μελαγχολεί κανείς όταν συλλογιστεί πόσο ευσυνείδητα λειτουργούσε τότε η κρατική μηχανή, όταν μάλιστα τη συγκρίνει με το σημερινό μπάχαλο, όταν κανένας υπουργός δεν είναι σε θέση να μας πει τον ακριβή αριθμό των προσώπων που μισθοδοτούνται από το δημόσιο ή να μας πληροφορήσει, γιατί εκκρεμούν πέντε χρόνια τώρα, οι ενέργειες για να γίνουν γνωστά τα ποσά που έχουν κατατεθεί σε ελβετικές τράπεζες και. τα πρόσωπα στα οποία ανήκουν.

Ένα άλλο στοιχείο, που προκύπτει από τη μελέτη του βιβλίου είναι πως η Μυτιλήνη/Λέσβος είχε περάσει σε ελληνικά χέρια πολλές δεκαετίες πριν ο απελευθερωτικός στόλος φτάσει στο νησί.

Τη Μυτιλήνη οι Τούρκοι την πήρανε με πόλεμο το 1462, δηλαδή εννιά χρόνια μετά την Άλωση της Πόλης. Όπως κάνανε σε κάθε δοριάλωτο τόπο που πατούσανε, εκτός από τις εκτεταμένες σφαγές, μεταφέρανε χιλιάδες Μυτιληνιούς στην ερημωμένη από κατοίκους Κωνσταντινούπολη και εποικίσανε το νησί με Τούρκους, που φέρανε από τη γειτονική Μικρασία και στους οποίους δώσανε τα γονιμότερα εδάφη στην ύπαιθρο και τις καλύτερες γειτονιές στη Χώρα.

Τους πρώτους δύο αιώνες της τουρκοκρατίας οι ραγιάδες υποφέρανε τα πάνδεινα, αλλά δεν το έβαλαν κάτω. Με τη δουλειά τους, με την επινοητικότητα και την καρτερικότητά τους, στους επόμενους δύο αιώνες είχαν κυριαρχήσει απόλυτα στον οικονομικό και πνευματικό τομέα. Ακόμα και θεομηνίες, όπως το «μεγάλο κάι» δηλαδή ο τρομερός παγετός, που τον Ιανουάριο του 1857 έκαψε όλα τα ελαιόδεντρα του νησιού, έγιναν αφετηρίες για προκοπή. Άλλοι στράφηκαν στη ναυτιλία και το εμπόριο και σύντομα ευημέρησαν, ενώ άλλοι μετανάστευσαν στη γειτονική Μικρασιατική ακτή, όπου δούλεψαν σκληρά και σε λίγα χρόνια γύρισαν στο νησί με πολλά λεφτά.

Στα σχολειά δεν διδάχθηκε ποτέ αυτή η αθόρυβη εποποιία. Ίσως γιατί δεν είχε τίποτα το ηρωικό (μάχες και τα παρόμοια) εκτός από τον άφατο ηρωισμό της αδιάκοπης δουλειάς και της εγκαρτέρησης. Θυμάμαι τον παππού μου, τον μπαρμπα-Γιώργη, θιος σχωρέστον, τον Μυρογιάννη, που μου είπε μια φορά μια κουβέντα του δικού του παππού:

«Κάθε κασμαδιά που ρίχνω στο χώμα, είναι μια κλωτσιά στον πισινό του Τούρκου».

Το αποτέλεσμα είναι πως στο δεύτερο μισό του 19^ου αιώνα, τα καλύτερα χτήματα, όλα τα ελαιοτριβεία, όλο το εμπόριο και η ναυτιλία ήταν σε ελληνικά χέρια. Οι κατακτητές έγιναν υποταχτικοί των καταχτημένων. Αλλά η κατάσταση είχε αλλάξει από πιο μπροστά. Αρχές του 19^ου αιώνα οι ραγιάδες είχαν χτίσει, σαν κάστρα, στα σύνορα της τουρκικής με την ελληνική συνοικία, τρεις εκκλησίες, τη μια πολύ κοντά στην άλλη: τους Αγίους Αποστόλους, τον Άη Γιώργη και τους Αγίους Θεοδώρους και οι παπάδες είχαν κανονίσει τις Κυριακές να λειτουργούν όχι ταυτόχρονα αλλά με διαφορά μιας ώρας μεταξύ τους και έτσι το ίδιο εκκλησίασμα πήγαινε από τη μια εκκλησιά στην άλλη, ενώ οι Τούρκοι εντυπωσιάζονταν, βλέποντας κατάμεστες τις εκκλησιές.

Το 1805, αν δεν κάνω λάθος, χτίστηκε στην Κουμιδιά η γοτθικού ρυθμού μητρόπολη και το καμπαναριό της δεν το χτίσανε δίπλα στο ναό αλλά μπροστά από αυτόν, ώστε να είναι ορατό από την τουρκική συνοικία και το κάνανε δυο μέτρα πιο ψηλό από τον μιναρέ του Γενή-τζαμιού! Λύσσαξαν οι Τούρκοι από αυτή την πρόκληση και πήγανε στον Βαλή, απαιτώντας να το χαμηλώσει. Αυτός όμως, που είχε ήδη τσεπώσει το πλούσιο μπαχτσίς, δεν έκανε τίποτα.

Τέλος στα 1875 νομίζω, χτίσανε τον Άγιο Θεράποντα, που με το μέγεθός του δεσπόζει στην πόλη. Έμπαινε ο ξένος με το πλοίο στο λιμάνι μιας τουρκικής πόλης και το πρώτο πράμα που αντίκριζε ήταν μια μεγαλοπρεπής χριστιανική εκκλησία ρωμανικού ρυθμού.

Τελευταίον αλλά όχι έσχατον άφησα τον πολιτισμό. Στον τομέα αυτό οι Μυτιληνιοί πραγματικά διαπρέψανε. Δεν είναι μόνο οι σπουδαίοι πνευματικοί άνθρωποι, όπως ο Βενιαμίν Λέσβιος, ο Σταυράκης Αναγνώστης, ο Δημήτριος Βερναρδάκης και οι αδερφοί του και πλήθος άλλοι, αλλά είναι επίσης τα πολλά σχολεία που λειτουργούσαν από τα μέσα του 18^ου αιώνα, ανάμεσα στα οποία από τις αρχές του 19^ου αιώνα, υπήρχαν και παρθεναγωγεία, δηλαδή σχολεία για κορίτσια. Σύντομα πολλά από τα σχολεία αυτά στεγάστηκαν σε ευρύχωρα και μεγαλοπρεπή για τα μέτρα της εποχή κτίρια με χρήματα πλουσίων χορηγών.

Θα μπορούσα να πω πάρα πολλά ακόμα για την πνευματική και πολιτιστική πρόοδο που είχε πετύχει η Μυτιλήνη, πριν ακόμα ελευθερωθεί, αλλά φοβάμαι πως έχω ξεπεράσει τα όρια της χωρητικότητας της σελίδας και ίσως και τα όρια της ανοχής των αναγνωστών μου και γιαυτό σταματώ.

 

 

Σχίζοντας τις γραμμές των οριζόντων

Κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο του Δημήτρη Σαραντάκου με τίτλο «Σχίζοντας τις γραμμές των οριζόντων» και υπότιτλο Εξερευνητές, περιηγητές και ταξιδιώτες κατά την αρχαιότητα, από τις εκδόσεις ΓΝΩΣΗ.

Στο οπισθόφυλλο διαβάζουμε:

Το βιβλίο αυτό είναι το τρίτο βιβλίο μου το οποίο αναφέρεται στην Αρχαιότητα. Αυτή τη φορά όμως, όχι αποκλειστικά στην ελληνική αρχαιότητα, ούτε στην αρχαία ελληνικά γραμματεία, όπως τα προηγούμενα. Όχι γιατί έπαψα να αγαπώ και να θαυμάζω την αρχαία ελληνική σκέψη, αλλά γιατί, ερευνώντας τα όσα έχουν καταγραφεί για τους αρχαίους εξερευνητές, ταξιδιώτες και περιηγητές είδα πως δίπλα στα ελληνικά επιτεύγματα, παρουσιάζουν το ίδιο ή και μεγαλύτερο ενδιαφέρον, τα συναφή κατορθώματα άλλων αρχαίων λαών. Εξάλλου, πιστός στο θεμελιώδες ρητό «μέτρον άριστον», απορρίπτω τις υπερβολές εκείνων που θέλουν τους Έλληνες (τους αρχαίους βεβαίως) να υπερτερούν και να προηγούνται σε όλα.

–

–

Οι πειρατές της Καραϊβικής

Άρθρο του Δημήτρη Σαραντάκου
που δημοσιεύτηκε στο Εμπρός στις 12/04/2011

Προχτές, που η τρίτη, κατά σειράν ηλικίας, εγγονή μου έκλεισε τα δεκαπέντε, περιδιάβαζα τα βιβλιοπωλεία για να της πάρω ένα καλό βιβλίο σα δώρο και το μάτι μου έπεσε σε ένα, τιτλοφορούμενο «Οι Πειρατές της Καραϊβικής». Ένα κι ένα σκέφτηκα, για μια έφηβη.

Μόνο που έπεσα έξω. Παρά τον τραβηχτικό τίτλο του, το βιβλίο δεν έχει να κάνει με τους θρυλικούς μπουκανιέρους και τους ατρόμητους κουρσάρους, το Χένρυ Μόργκαν, τον Τζακ Σπάροου, τον κάπταιν Τσαρλς Τζόνσον, τον κάπταιν Μπλουντ και άλλους, που επί δυο αιώνες αντιμετώπιζαν νικηφόρα τους στόλους τριών μεγάλων δυνάμεων της εποχής, της Ισπανίας, της Αγγλίας και της Γαλλίας.

Το βιβλίο αναφέρεται σε τέσσερις ηγέτες της Καραϊβικής και της Λατινικής Αμερικής: Το Φιντέλ Κάστρο, τον Ούγκο Τσάβες, τον Έβο Μοράλες και το Ραφαέλ Κορέα, που οι πολίτες των αντιστοίχων χωρών αποκαλούν με καμάρι «πειρατές της Καραϊβικής», γιατί αψηφούν την υπερδύναμη της εποχής μας, τις ΗΠΑ.

Τελικά το βιβλίο το αγόρασα, αλλά για μένα – στην εγγονή μου πήρα άλλο δώρο – και δε μετάνιωσα, γιατί πρόκειται για πολύ αξιόλογο έργο. Συγγραφέας ο Ταρίκ Αλί, Πακιστανός δημοσιογράφος και κινηματογραφιστής, που ζει και δουλεύει στην Αγγλία και που, για να το γράψει, έκανε πολλά ταξίδια στην Καραϊβική και τη Λατινική Αμερική. Φυσικά δεν προτίθεμαι να γράψω κριτική ή βιβλιοπαρουσίαση, αλλά να αναφερθώ σε εξελίξεις, που οι περισσότεροι τις αγνοούμε, καθώς τα παπαγαλάκια των Μ.Μ.Ε. δεν τις προβάλλουν, αλλά τις αναλύει πολύ εμπεριστατωμένα ο Ταρίκ Αλί. 

Σε μια περιοχή του πλανήτη, που πριν από λίγα μόλις χρόνια εθεωρείτο η «πίσω αυλή» των ΗΠΑ, και όπου η θέληση της Ουάσιγκτον ήταν αδιαμφισβήτητη, οι ηγέτες αυτοί τόλμησαν να αγνοήσουν τη λεγόμενη «Συναίνεση της Ουάσιγκτον» (στα αγγλικά Washington Consensus, που δηκτικά ο συγγραφέας συντομογραφεί WC – παραπέμποντας στο αποχωρητήριο). Ο παλαιός καλός καιρός, τότε που έτσι και κουνιόταν κάποιος πρόεδρος ή δικτάτορας λατινοαμερικανικής δημοκρατίας στέλνανε οι ΗΠΑ ένα καταδρομικό και χίλιους πεζοναύτες και καθάριζαν, έχει περάσει. Οι χώρες αυτές πάψανε να είναι «μπανανίες».

Να ξεκαθαρίσω από την αρχή πως ούτε ο Τσάβες, ούτε ο Μοράλες ούτε ο Κορέα είναι δικτάτορες. Εκλέγονται από το 1998 με ελεύθερες εκλογές, όπως το επιβεβαίωσε και ο Τζίμυ Κάρτερ, γεγονός που ενόχλησε τα αμερικανικά Μ.Μ.Ε.. Σε κάθε περίπτωση, για τις πρωτοβουλίες τους, που καίνε τα ξένα οικονομικά συμφέροντα, ζητάνε τη λαϊκή έγκριση και με δημοψηφίσματα τις κερδίζουν με απόλυτη πλειοψηφία.

Ο Ούγκο Τσάβες ανέτρεψε τις συμφωνίες τού Μπρέτον Γουντς, που επέβαλαν οι ΗΠΑ κατά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο και σύμφωνα με τις οποίες το πετρέλαιο αγοραζόταν και πουλιόταν στις διεθνείς αγορές μόνο με αμερικανικά δολλάρια. Ο Τσάβες πουλάει το πετρέλαιο, που αφθονεί στη Βενεζουέλα, με πέσος, με ευρώ ή άλλα νομίσματα, προκαλώντας τεράστια οικονομική, αλλά και ψυχολογική ζημιά στις ΗΠΑ. Έφτασε, μάλιστα, στο σημείο να στέλνει σε χαμηλή τιμή πετρέλαιο σε πολιτείες των ΗΠΑ, που μοιράζεται στους φτωχούς!

Συνεργάζεται στενά με την Κούβα και έσπασε το εμπάργκο των ΗΠΑ, στέλνοντάς της πετρέλαιο, η έλλειψη του οποίου ταλαιπωρούσε τη χώρα μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, η οποία αγόραζε την κουβανέζικη ζάχαρη δίνοντας πετρέλαιο. Η Κούβα, σε αντάλλαγμα του πετρελαίου της Βενεζουέλας, στέλνει στη χώρα τού Τσάβες χιλιάδες Κουβανούς γιατρούς που πάνε μαζί με κινητά ιατρεία και χιλιάδες επίσης Κουβανούς δασκάλους.

Ο Έβο Μοράλες εθνικοποίησε τα πλούσια κοιτάσματα κασσιτέρου και φυσικού αερίου της χώρας και τα πουλάει στις διεθνείς αγορές με πέσος και όχι με δολλάρια. Είναι ο πρώτος, μετά τον Μπενίτο Χουαρές του Μεξικού, γνήσιος ιθαγενής που έγινε πρόεδρος λατινοαμερικανικής χώρας και, στην ορκωμοσία του, επανέφερε τις αρχαίες τελετές, καταργώντας τη συνήθη χριστιανική τελετουργία.

Ο Ραφαέλ Κορέα έδιωξε τις ξένες εταιρείες που είχαν την εκμετάλλευση των πλούσιων κοιτασμάτων πετρελαίου και ρύπαιναν ασύδοτα τα νερά των ποταμών της Αμαζονίας και το πιο σημαντικό συγκρότησε διεθνή επιτροπή από οικονομολόγους αναγνωρισμένου κύρους, οι οποίοι έκαναν λογιστικό έλεγχο του υπέρογκου δημόσιου χρέος του Ισημερινού προς τις ξένες τράπεζες. Η επιτροπή απέδειξε πως τα 80% του χρέους ήταν προϊόν παράνομων ενεργειών των τραπεζών, οπότε η κυβέρνηση διέγραψε το ποσοστό αυτό του χρέους, χωρίς αυτό να θεωρηθεί χρεωκοπία της χώρας. Να κάτι που θα έπρεπε να ακολουθήσει και η δική μας κυβέρνηση, αν διέθετε την «αρετήν και τόλμην» του Κάλβου.

Οι τρεις αυτές χώρες μαζί με την Κούβα αποτελούν σήμερα πεδίο σοβαρότατων πειραματισμών, που αν συνεχιστούν και πετύχουν, θα δημιουργήσουν κυριολεκτικά καινούργια κατάσταση πραγμάτων. Θα επιβεβαιωθεί η πρόβλεψη ενός φίλου μου που είπε:

«Η επόμενη ανατολή θα έρθει από τη δύση».

–

–

«Η Οδύσσεια της ζωής μου στον 20ο αιώνα»

 

Την Κυριακή 13-2-11, στην αίθουσα του Λαογραφικού, έγινε από δυο νέους επιστήμονες, τον καθηγητή Γιώργο Μπήτρο και  τον ιστορικό  Γιώργο Ιερωνυμάκη  η παρουσίαση του βιβλίου του Κώστα Χάνου «Η Οδύσσεια της ζωής μου στον 20ο αιώνα». Πρόκειται για μιαν αξιόλογη μαρτυρία ενός ανθρώπου, που πραγματικά έζησε μιαν ολοκληρωμένη και δημιουργική ζωή.

Το βιβλίο, ουσιαστικά, το αφηγήθηκε ο Κώστας στους παρουσιαστές, οι οποίοι επιμελήθηκαν την ύλη του και του έδωσαν την τελική του μορφή. Το αποτέλεσμα  ήταν απολύτως ικανοποιητικό. Το βιβλίο, που διαβάζεται μονορούφι μας δίνει πολύτιμες και σε πολλούς άγνωστες πληροφορίες, για την Αίγινα της περιόδου 1934-1974, αλλά και για τον πόλεμο, όπως διεξήχθη στη Μέση Ανατολή, για την Κατοχή και για τον Εμφύλιο.

Το μεγάλο πλήθος που γέμισε ασφυκτικά την αίθουσα του Λαογραφικού και οι θερμές εκδηλώσεις αγάπης του κοινού προς τον Κώστα και την Άννα Χάνου, μαρτυρούν την επιτυχία της εκδήλωσης. Μαρτυρούν επίσης και κάτι άλλο: πως αυτοί οι δύο ωραίοι άνθρωποι, που εξήντα χρόνια τώρα μοιράζονται τη ζωή τους, ζωή προσφοράς και συμμετοχής στα κοινά, αποτελούν πραγματικό κεφάλαιο για την Αίγινα.