Στάθης Ν. Τσοτσορός, Στάθης Ε. Λιδωρίκης: «Τεχνολογική αλλαγή και οικονομική ανάπτυξη» (4 τόμοι) | Παρουσίαση: Πέμπτη 27 Νοεμβρίου 2014

Ο Στάθης ο Λιδωρίκης, είναι ένας εξαίρετος επιστήμονας, χημικός μηχανικός, που υπήρξε συνάδελφος και πολύ καλός φίλος με τον πατέρα μου. Με μεγάλη χαρά λοιπόν, κοινοποιώ την είδηση για την παρουσίαση του τελευταίου τετράτομου έργου, «Τεχνολογική αλλαγή και Οικονομική ανάπτυξη», το οποίο συνέγραψε από κοινού με τον Στάθη Τσοτσορό. Αντιγράφω από την «Αυγή«:

Τη σχέση μεταξύ τεχνολογικής αλλαγής και οικονομικής ανάπτυξης, όπως διαμορφώνεται διαχρονικά και μετεξελίσσεται, σε άμεση συνάφεια με τις εκάστοτε κοινωνικοοικονομικές συνθήκες και το διαμορφούμενο θεωρητικό πλαίσιο, διερευνά και «συζητά» το έργο «Τεχνολογική αλλαγή και Οικονομική ανάπτυξη» των Στάθη Τσοτσορού και Στάθη Λιδωρίκη.

Το τετράτομο έργο «Τεχνολογική Αλλαγή και Οικονομική Ανάπτυξη», από τις εκδόσεις Παπαζήση, θα παρουσιαστεί σε ειδική εκδήλωση την Πέμπτη 27 Νοεμβρίου, στις 7 μ.μ. στη Στοά του Βιβλίου (Πεσμαζόγλου 5, Αρσάκειο Μέγαρο). Την σειρά θα παρουσιάσουν οι: Θεοδόσης Τάσιος ομότιμος καθηγητής ΕΜΠ, Σταύρος Δήμας πρ. υπουργός Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας και πρ. επίτροπος της Ελλάδας στην Ε.Ε., Αλέκος Παπαδόπουλος πρ. υπουργός Οικονομικών, Γιώργος Σταθάκης καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης, βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ.

Πρόκειται για την αποκάλυψη μιας σύνθετης διαδικασίας διαρκώς εξελισσόμενης, που μπορεί να φωτίσει τους σύγχρονους προβληματισμούς σχετικά με την τεχνολογική και βιομηχανική ανάπτυξη, τη σημασία του ανθρώπινου κεφαλαίου, τον ρόλο του κράτους, των αγορών και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, με αιχμή την πορεία της χημικής βιομηχανίας.

Κατωτέρω οι συγγραφείς επιχειρούν να επικοινωνήσουν τον σκοπό του έργου τους σε άμεση σχέση με επίκαιρα ερωτήματα.

* Ποια είναι τα βασικά συμπεράσματα του έργου «Τεχνολογική αλλαγή και οικονομική ανάπτυξη»;

Στο παρόν έργο της θεωρητικής και ιστορικής προσέγγισης της τεχνολογικής αλλαγής και του κοινωνικοοικονομικού μετασχηματισμού, στη διάρκεια της βιομηχανικής περιόδου και της μετάβασης στη μεταβιομηχανική εποχή της κυριαρχίας του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, η τεχνολογική αλλαγή και η συσσώρευση τεχνολογικής γνώσης αναδεικνύονται ως κύριοι παράγοντες που καθορίζουν το κατά περίπτωσιν επίπεδο του συντελεστή «ανθρώπινο κεφάλαιο», που αποτελεί το μέτρο των δυνατοτήτων μιας χώρας, για συμμετοχή στην αναπτυξιακή διαδικασία και του επιπέδου της βιομηχανικής ανάπτυξης.

Στην περίπτωση της χημικής τεχνολογίας και βιομηχανίας επιβεβαιώνονται τα σύγχρονα θεωρητικά σχήματα, στο πλαίσιο των οποίων η τεχνολογική πρόοδος αλληλοσυσχετίζεται, αλληλεπιδρά και αλληλεξαρτάται ποικιλόμορφα και πολυσύνθετα με το κοινωνικό μόρφωμα (τρόπος παραγωγής, σύστημα συσσώρευσης, θεσμικό σύστημα, κοινωνικές σχέσεις, κοινωνικοί γνώμονες) απομακρυνόμενη από τις παραδοσιακές απόψεις ενός άκαμπτου ντετερμινισμού και αιτιοκρατισμού, τις θεωρήσεις καθολικής ισχύος και τα γραμμικά υποδείγματα ερμηνείας της τεχνολογικής προόδου.

* Ποιοι είναι οι βασικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην τεχνολογική και βιομηχανική ανάπτυξη μιας χώρας;

Η τεχνολογική γνώση, οι μηχανισμοί και οι ρυθμίσεις ανάπτυξης και συσσώρευσης του ανθρώπινου κεφαλαίου αναδεικνύονται ως οι κύριοι κεντρικοί και καθοριστικοί παράγοντες για την τεχνολογική και βιομηχανική ανάπτυξη μιας χώρας. Θεσμοί κυβερνητικής διακυβέρνησης, συμμετοχής και ιδιοκτησίας, πανεπιστήμια, τεχνολογικά ιδρύματα και ινστιτούτα, επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα, μέσα μαζικής επικοινωνίας, συστήματα κινήτρων, όπως η κατοχύρωση των δικαιωμάτων ευρεσιτεχνίας, χρηματοδοτικές και επενδυτικές ενισχύσεις, καθώς και ένα ευρύτερο πλαίσιο ρυθμίσεων συγκροτούν τα επιμέρους εθνικά συστήματα θεσμών, κινήτρων και ρυθμίσεων που προσδιορίζουν και καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τους διαφορετικούς εθνικούς δρόμους τεχνολογικής και βιομηχανικής ανάπτυξης.

Επίσης, εθνικές και τοπικές πολιτισμικές κινήσεις και νοοτροπίες καθορίζουν και προσδιορίζουν σε μεγάλο βαθμό τις διαφοροποιήσεις στη σύλληψη, τον σχεδιασμό και τη διαμόρφωση των εθνικών και τοπικών προγραμμάτων και των καθημερινών συμπεριφορών στο μακρύ και δύσκολο ταξίδι της τεχνολογικής και βιομηχανικής ανάπτυξης.

* Αποτελούν κοινή διαπίστωση οι σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των εθνικών κρατών στα ζητήματα τεχνολογίας και βιομηχανικής ανάπτυξης. Με βάση τα συμπεράσματα της μελέτης ποιος είναι ο ρόλος του κράτους;

Ιδιαίτερα κρίσιμος αποδεικνύεται ο έντονα παρεμβατικός ρόλος του κράτους, στον πυρήνα των ανεπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών, ώστε να συγκροτηθούν και να αναπτυχθούν οι ολιγοπωλιακοί, ακόμα και μονοπωλιακοί, εθνικοί πρωταθλητές, που στη συνέχεια μετασχηματίστηκαν σε πολυεθνικές ή διεθνικές εταιρείες και σταδιακά απέκτησαν τον έλεγχο των συνολικών μηχανισμών, παραγωγής και συσσώρευσης του ανθρώπινου κεφαλαίου, ανάπτυξης της τεχνολογικής γνώσης και της δημιουργίας, παραγωγής και διάθεσης των νέων καινοτόμων προϊόντων.

Οι εταιρείες αυτές νομοτελειακά κυριάρχησαν στην παγκόσμια αγορά του 20ού αιώνα και συνέβαλαν καθοριστικά στη διαμόρφωση και σταδιακή μεγέθυνση του τεχνολογικού κενού (technological gap) σε σχέση με τις καθυστερημένες και αναπτυσσόμενες χώρες.

* Πώς θα μπορούσε η Ελλάδα να αξιοποιήσει σύγχρονες τεχνολογίες ως μοχλό για ανασύνταξη της παραγωγής και ανάπτυξη;

Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης αυτό είναι πλέον ζητούμενο ακόμη και για τις πιο ανεπτυγμένες χώρες. Σε γενικούς όρους η αξιοποίηση νέων τεχνολογιών στην παραγωγική διαδικασία βοηθάει με τρεις τρόπους:

* Με την αυτοματοποίηση της παραγωγής και την μείωση του κόστους.

* Με τη βελτίωση των προϊόντων και τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας.

* Με τη δημιουργία καινοτόμων τεχνολογικών προϊόντων και νέων αγορών (ανάπτυξη).

Οι δύο πρώτοι δρόμοι προϋποθέτουν την ύπαρξη ανταγωνιστικού προϊόντος και μεριδίου στην αγορά. Μια χώρα λοιπόν καλείται να επενδύσει στις παραγωγικές διεργασίες στις οποίες έχει ξεκάθαρα συγκριτικά πλεονεκτήματα έναντι του ανταγωνισμού και τέτοια προϊόντα, για παράδειγμα στην Ελλάδα, είναι η εξειδικευμένη αγροτική παραγωγή και ο τουρισμός.

Ο τρίτος δρόμος από την άλλη, ο οποίος παρεμπιπτόντως καταφέρνει και την πιο άμεση, ξεκάθαρη οικονομική ανάπτυξη, είναι πλέον ζητούμενο για όλους. Ο σκληρός ανταγωνισμός από την Ασία, η ελεύθερη διακίνηση προϊόντων με μηδαμινά κόστη μεταφοράς και το υψηλό κόστος αρχικής επένδυσης έχουν κάνει πολύ δύσκολη την είσοδο σε νέες αγορές. Πόσο μάλλον όταν σε αυτές ήδη κυριαρχούν μεγάλες διεθνείς εταιρείες και όμιλοι, με δραματικές αλλαγές να συντελούνται διαρκώς όπως συγχωνεύσεις ή/και πτώσεις ομίλων, αλλαγές στα μερίδια αγορών, κινήσεις προστατευτισμού, πολιτικές εξελίξεις, πόλεμοι κ.λπ.

Σε αυτήν την άκρως ζωντανή διεθνή σκακιέρα, κάθε επένδυση για νέο προϊόν είναι πια μια επένδυση υψηλού ρίσκου / υψηλής απόδοσης, κάτι που δύσκολα μπορεί να χειριστεί μια χώρα κεντρικά με την παραδοσιακή έννοια της κρατικής επένδυσης / παρέμβασης και αναγκαστικά επαφίεται στη συνδυασμένη δράση κράτους και ιδιωτικής πρωτοβουλίας και με εργαλεία την καινοτόμο σκέψη, την εξασφάλιση νέων οδών χρηματοδότησης και τη δημιουργία διεθνών στρατηγικών συμμαχιών.