Κόμματα για την εποχή μας – 2o

(συνέχεια από το προηγούμενο)

Στις εκλογές του Οκτωβρίου, οι ψηφοφόροι τιμώρησαν σκληρά τη Νέα Δημοκρατία. Βέβαια, ψηφίζοντας ΠΑΣΟΚ, λειτούργησαν στη λογική του «μη χείρον βέλτιστον». Οι περισσότεροι δεν πίστεψαν πως θα αλλάξουν πολύ τα πράγματα. Γιατί όμως δεν ψήφισαν τα κόμματα της Αριστεράς; Οι λόγοι είναι πολλοί και οι πολιτικοί αναλυτές δεν έχουν συμφωνήσει ακόμα για το ποιοι είναι και ποια σπουδαιότητα έχουν.

Το γεγονός είναι πως και από τα δύο κόμματα της Αριστεράς δεν έχει δοθεί με σαφήνεια και πειστικότητα κάποιαν άλλη πρόταση, που να φαίνεται ρεαλιστική και εφικτή, μια πρόταση για το πώς θα αλλάξει αυτή η αποτελματωμένη, αντιπαραγωγική, άδικη και διεφθαρμένη κοινωνική δομή. Και όμως μια τέτοια πρόταση λαχταρά να ακούσει ο κόσμος, όλος ο κόσμος, όχι μόνο οι οπαδοί της Αριστεράς.
Για να αλλάξεις όμως την κοινωνία πρέπει πρώτα να αλλάξεις τον εαυτό σου και σαν άτομο και σαν ένωση ατόμων. Τα κόμματα της Αριστεράς πρέπει να ενστερνιστούν τα λόγια του ηγέτη των Ζαπατίστας του «υποδιοικητή Μάρκος»: «να μην διεκδικήσουν την εξουσία, αν πρώτα δεν αλλάξουν τους ανθρώπους» και βεβαίως πρώτα τα μέλη τους.

Το ένα από τα κύρια κόμματα της Αριστερά, αγκυλωμένο σε έναν άκαμπτο οργανωτισμό και ανατρέχοντας διαρκώς στο, πραγματικά ένδοξο, παρελθόν του, δείχνει σα να μην έχει διδαχθεί τίποτα από τις εξελίξεις της τελευταίας τριακονταετίας, ούτε καν να τις ερμηνεύσει με επιστημονική μέθοδο αποπειράται. Διατηρώντας από την εποχή της ίδρυσής του την πυραμιδική δομή της ηγεσίας του αναιρεί από μόνο του τις προθέσεις του για αλλαγή της κοινωνικής δομής, αφού στην ουσία αναπαράγει τη δομή που θέλει να αλλάξει. Αυτό δυστυχώς το έδειξε η οδυνηρή περιπέτεια του «υπαρκτού σοσιαλισμού».

Από την άλλη πλευρά ο υπερβολικός οργανωτισμός έχει σοβαρά μειονεκτήματά, πέρα από την πυραμιδική δομή της ηγεσίας. Μπορεί να εμποδίσει πολύ εύκολα τη φωνή των απλών μελών να φτάσει από τη βάση στην ηγεσία, αφού μεσολαβούν πολλές ενδιάμεσες βαθμίδες. Η επικοινωνία μεταξύ των διαφόρων βαθμίδων είναι μόνο κατακόρυφη. Λείπει εντελώς η οριζόντια επαφή και αλληλοενημέρωση οργανώσεων της ίδιας βαθμίδας. Πολύ δύσκολα η φωνή της βάσης φθάνει στα αυτιά της ηγεσίας. Την οποία, δεν την εκλέγουν τα μέλη απευθείας, αλλά βγαίνει με διαδοχικές εκλογικές διαδικασίες, από τη βάση ως την κορυφή, πράγμα που κάνει πολύ εύκολο το «φιλτράρισμα» των αποτελεσμάτων και τον νομιμοφανή παραγκωνισμό των ανεπιθύμητων.

Το φάρμακο όμως κατά των μειονεκτημάτων του οργανωτισμού, δεν είναι η κατάργηση κάθε είδους οργάνωσης, γιατί τότε δεν έχουμε κόμμα, αλλά σκορποχώρι. Κάτι τέτοιο κινδύνεψε να πάθει το άλλο κύριο κόμμα της Αριστεράς, λίγο πριν από τις εκλογές και γλίτωσε την τελευταία στιγμή. Σ΄αυτό το κόμμα η λεγόμενη ανανεωτική πρακτική και νοοτροπία, που τριάντα και πάνω χρόνια αντί να ξανανιώνει αποσυνθέτει και ακυρώνει κάθε προσπάθεια πραγματικής αναγέννησης στο χώρο της Αριστεράς, είχε αναγάγει τις ατέρμονες συζητήσεις, την εμπαθή κριτική των πάντων, τη δημιουργία ανταγωνιζόμενων μικροομάδων και την απουσία κάθε πρακτικής δράσης, σε κύριο γνώρισμά της.

Η λύση πρέπει να βρίσκεται σε τρία κύρια ζητήματα: στην εμπέδωση δημοκρατικής νοοτροπίας στα μέλη (και την ηγεσία – εξυπακούεται), στη σύγχρονη οργάνωσή τους και στην πολλή δουλειά.
Η δημοκρατική νοοτροπία προϋποθέτει τον καθαρό και ανοιχτό διάλογο, την ανοχή κάθε αντίθετης άποψης (και την δημοσιοποίησή της) και την τεκμηριωμένη και εμπεριστατωμένη κριτική. Επίσης την αποφυγή του εύκολου δρόμου της γενικολογίας και του αναμασήματος κοινοτοπιών. Σημαίνει ακόμα την καθιέρωση της υποχρεωτικής, τακτής (κάθε οκτώ χρόνια να πούμε) αλλαγής των προσώπων σε όλα τα καθοδηγητικά όργανά τους και το υποχρεωτικό πέρασμα όλων των κομματικών μελών από κάποιο πόστο της καθοδήγησης, ως συνέπεια που απορρέει από την κομματική τους ιδιότητα. Προϋποθέτει επί πλέον (η δημοκρατική νοοτροπία) το ανακλητό των μελών της ηγεσίας, σε περίπτωση που διαπιστωθεί ανεπάρκεια, ανικανότητα ή διαφθορά τους και βεβαίως την παραίτησή της από το προνόμιο να υποδεικνύει τους υποψήφιους για οποιοδήποτε πόστο.

Σύγχρονη οργάνωση δε σημαίνει μόνο τοπικές οργανώσεις, νομαρχιακές επιτροπές, κεντρικές πολιτικές επιτροπές και τα ρέστα. Χρειάζονται οπωσδήποτε όλες αυτές για να λειτουργήσει ένα κόμμα, αλλά πρώτα απ΄όλα πρέπει να οργανωθούν ομάδες μελέτης των προβλημάτων, κατά τόπο και κατά κλάδο. Ομάδες από ανθρώπους έμπειρους και γνώστες των προβλημάτων και εξοικειωμένους με την Πληροφορική. Αυτό το τελευταίο μπορεί να ακούγεται κάπως ξεκάρφωτο και ίσως υπερφίαλο, ιδίως από όσους θεωρούν την απασχόληση με τους υπολογιστές και το Διαδίκτυο κάτι σαν χόμπι για αργόσχολους. Δεν είναι όμως. Η Πληροφορική θα μας διαθέσει καινούργια, πολυδύναμα και εξαιρετικά αποτελεσματικά όπλα πληροφόρησης και επικοινωνίας και ένα σύγχρονο και πρωτοπόρο κόμμα δε μπορεί να τα αγνοεί, γιατί τότε ακυρώνει κάθε πρωτοπορία και εκσυγχρονισμό.

Αν σε κάθε τοπική ή κλαδική οργάνωση του σύγχρονου και πρωτοπόρου κόμματος (που λέμε), υπάρχει ένας υπολογιστής συνδεδεμένος με το Διαδίκτυο και φυσικά και κάποιος που μπορεί να τον χειρίζεται, τα πράγματα γίνονται πολύ απλά, γιατί τα μέλη του σύγχρονου και πρωτοπόρου κόμματος που λέμε, θα μπορούν να έρχονται σε επαφή μεταξύ τους, χωρίς να το κουνάνε από το σπίτι τους. Οι «συνεδριάσεις» μπορεί να γίνονται με ηλεκτρονικό τρόπο και οι αποφάσεις να παίρνονται ομοίως.

Όνειρα, θα πουν κάποιοι που δεν διαθέτουν φαντασία, αλλά πέφτουν έξω. Κάτι ανάλογο έγινε όταν για πρώτη φορά ιδρύθηκε στην Ελλάδα ένα κόμμα «νέου τύπου». Τα μέλη του, που ήταν στην πλειοψηφία τους απλοί εργάτες και φτωχοί αγρότες, μπαίνοντας στο κόμμα αλλάζανε τρόπο ζωής. Δεν κόβανε μόνο το πιοτό ή τον τζόγο, κυρίως μάθαιναν γράμματα. Εκείνη την εποχή (μιλώ για της δεκαετία του ΄20) οι αναλφάβητοι ξεπερνούσαν το 75 % του πληθυσμού και ήταν πολύ συνηθισμένο το φαινόμενο στα καφενεία να διαβάζει ένας μεγαλόφωνα την εφημερίδα για να τον ακούν οι άλλοι που δεν ξέρανε γράμματα.
Το διάβασμα έγινε με τον καιρό χαρακτηριστικό γνώρισμα του αριστερού εκείνης της εποχής. Όλες δε οι οργανώσεις του κόμματος είχαν βιβλιοθήκες και το διάβασμα της εφημερίδας του ήταν υποχρεωτικό, ήταν κομματικό καθήκον. Την τάση αυτή δεν άργησαν να επισημάνουν οι χαφιέδες της αστυνομίας. «Διαβάζει πολύ – είναι κομμουνιστής» γράφανε στις αναφορές τους.

Σήμερα συμβαίνει κάτι ανάλογο. Γύρω στο 70% του πληθυσμού αγνοεί, σνομπάρει ή και αποστρέφεται την Πληροφορική. Εγώ τους ονομάζω «αναλφάβητους του 21ου αιώνα» γιατί τέτοιοι είναι. Όμως οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές έχουν γίνει πάμφθηνοι και στους μαθητές των γυμνασίων μοιράζονται είτε δωρεάν είτε σε πολύ χαμηλή τιμή. Ομοίως η σύνδεση με το Διαδίκτυο έγινε πολύ προσιτή και το κόστος της συνεχώς μειώνεται.

Το τρίτο απαιτούμενο είναι η πολλή δουλειά. Όποιος αποφασίσει να στρατευθεί στον πολιτικόν αγώνα, μέσα στις γραμμές του σύγχρονου και πρωτοπόρου κόμματος (που λέμε), πρέπει να είναι αποφασισμένος να θυσιάσει μεγάλο μέρος ή και το σύνολο του ελεύθερου χρόνου του. Όχι σε συνεδριάσεις, που κρατάνε ώρες και εξαντλούνται σε συζητήσεις, αλλά σε τρέξιμο και σε έρευνα. Όταν δεν ξέρεις από πρώτο χέρι τα τοπικά προβλήματα, όταν δεν έχεις μελετήσει τις δυσκολίες που παρουσιάζουν και όταν δεν έχεις επεξεργαστεί κάποιες ρεαλιστικές και εφικτές λύσεις, οι συζητήσεις στα κομματικά όργανα καταντούν σκέτη και παραπλανητική φλυαρία.

(συνεχίζεται…)